مقدمات اخلاق اسلامی

مقدمات اخلاق اسلامی

نام کتاب	مقدمات اخلاق اسلامی
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	شفیعی، علی (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏7‎‏م‎‏7‎‏
موضوع	اخلاق اسلامی
ناشر	خوزستان
مکان نشر	اهواز - ایران
سال نشر	1378 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE16041AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«مقدمات اخلاق اسلامى» اثر آیت‌الله سيد على شفيعى، مجموعه هشت سخنرانى است كه در سال 1371ش به خواسته جمعى از جوانان طلبه و دانشجو ايراد شده است. بعدها بخشى از آن در هفته‌نامه نور خوزستان منتشر و سپس با اصلاحات و تنظيم به‌صورت كتاب منتشر شده است.

ساختار

پس از پيشگفتار مؤلف، مباحثى در هفت مقدمه مطرح شده است. سپس اخلاق در مكتب اهل بيت(ع) و زندگى چند تن از بزرگان و علماء مورد مطالعه قرار گرفته و در انتها نتيجه‌اى از مباحث ارائه شده است.

مطالب كتاب عمدتاً با استناد به آيات قرآن كريم، روايات و حكايات علما و بزرگان به رشته تحرير درآمده است.

گزارش محتوا

مؤلف در مقدمه كتاب تذكر مى‌دهد كه براى راه‌يابى به اخلاق اسلامى و متخلق شدن به مكارم اخلاق بايد ابزار لازم و وسايل ضرورى را تهيه نمود و راه صحيح كسب كمالات را پيمود. از ميان مقدمات لازم و بايسته در مسير نيل به اخلاق، مهمترين آنها عبارت است از: 1. عزم و اراده، 2. اخلاص، 3. علم، 4. عمل، 5. تكرار عمل تا حصول ملكه ثابته، 6. توصيه‌ها و دستورالعمل‌هاى اخلاقى، 7. توجه و اهتمام به آيات و روايات معصومين(ع) (آغاز سخن، ص4).

نويسنده معتقد است كه علم بايد چنان تأثيرى در فرد عالم بگذارد كه او به حقايق و دستورات ايمان قطعى و جازم داشته باشد و در برابر آنها كاملاً مطيع و فرمانبردار و تأثيرپذير شود (متن كتاب، ص86). وى سپس با استناد به كلامى از پيامبر(ص) كه علم را به سه بخش علم به معاد (فقه اكبر)، علم به احكام عملى (فقه اصغر) و علم اخلاق و روشهاى انسانيت (سنت قائمه) تقسيم كرده‌اند، ديدگاه ملا محسن فيض كاشانى و ميرداماد را دراين‌باره مورد بررسى قرار داده است (همان، ص87-90).

وى به نقل از دانشمندان درباره رابطه علم و عمل مى‌نويسد: علم باعث تقويت ايمان مى‌شود و ايمان با كثرت عملى افزايش مى‌يابد و نيز عمل به علم موجب كثرت علم مى‌شود. وى در ادامه به سخن امام على(ع) اشاره مى‌كند كه مى‌فرمايد: دانايان عمل‌كننده به علم خويش اهل نجات و دانايان بى‌عمل اهل سقوط و هلاكت‌اند (همان، ص97).

درباره‌ى تعريف اخلاق دو تعبير در اين كتاب ارائه شد: 1. عادة الإرادة: يعنى سالك راه اخلاق اراده و عزم خويش را به كار گيرد تا به اجراء خوبيها و ترك بديها عادت كند؛ 2. تغلب ميل من الميول باستمرار: يعنى غلبه يكى از خواسته‌هاى نفسانى و تمايلات انسانى بر صاحب خود به‌گونه‌اى كه حالت تداوم و استمرار داشته باشد (همان، ص117).

نويسنده در مقدمه ششم كتاب دستورالعمل‌هاى اخلاقى را مطرح كرده است. همنشينى با نيكان، كوشش در عبادت و كسب فضيلت، مواظبت بر ترك گناه و دورى از عوامل شهوت و غضب از جمله توصيه‌هاى اخلاقى است كه مورد تأكيد قرار گرفته است (همان، ص121-131).

توجه فكرى و عملى به آيات شريف قرآن و روايات معصومين(ع)، آخرين مقدمه‌اى است كه هر فرد مسلمان بالاخص سالك راه اخلاق اسلامى و طالب تكامل صفات بايد آن را مورد توجه قرار دهد (همان، ص 141).

در بحث بعدى كه در مورد اخلاق در مكتب اهل بيت است، سخن را با بحث حكمت نظرى و عملى آغاز مى كند.(همان، ص170). سپس بحث اخلاق را به سه‌گونه قابل طرح دانسته و مورد مطالعه قرار مى‌دهد. وى راه دوم يعنى استفاده از آيات اخلاقى قرآن، پيش كشيدن روايات اخلاقى و نمونه‌ها و داستانهاى عالى زيباى صادره از سوى پرورش‌يافتگان دين و تكامل يافتگان به حق و برحق را محكم‌ترين روش و بهترين راه و صحيح‌ترين شيوه‌ها در جهت تحصيل اخلاق و آداب اسلامى دانسته است (همان، ص173).سپس در ادامه آخوند ملا حسينقلى همدانى، ميرزا مهدى غروى اصفهانى و امام خمينى(ه) را به عنوان الگو و اسوه معرفى مى‌نمايد (همان، ص181-196).

وضعيت كتاب

آدرس آيات و روايات و برخى توضيحات نويسنده در پاورقى‌هاى كتاب آمده است. فهرست منابع و مطالب كتاب نيز در پايان كتاب قيد شده است.

منبع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب مقدمات اخلاق اسلامی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور