دیوان همام تبریزی: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'همام الدین' به 'همامالدین') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
'''دیوان همام تبریزی''' تألیف خواجه همامالدین علاء تبریزی (۶۳۶؟-۷۱۲ق)؛ به تصحیح رشید | '''دیوان همام تبریزی''' تألیف [[همام، محمد بن فريدون|خواجه همامالدین علاء تبریزی]] (۶۳۶؟-۷۱۲ق)؛ به تصحیح [[عیوضی، رشید|رشید عیوضی]]؛ مجموعه کامل اشعار همام تبریزی، شاعر برجسته قرن هفتم هجری است. این دیوان که توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده، حاوی کلیه اشعار فارسی و عربی این شاعر نامدار دوره ایلخانان مغول میباشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح آغاز میشود که در آن به شرح حال همام تبریزی، جایگاه ادبی او و روش تصحیح دیوان پرداخته شده است. خواجه همامالدین علاء تبریزی از رجال و شاعران معروف ایران در عهد ایلخانان مغول بود که در حدود سال ۶۳۶ هجری قمری متولد شد. وی از معاصران و دوستان نزدیک خواجه | کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح آغاز میشود که در آن به شرح حال همام تبریزی، جایگاه ادبی او و روش تصحیح دیوان پرداخته شده است. [[همام، محمد بن فريدون|خواجه همامالدین علاء تبریزی]] از رجال و شاعران معروف ایران در عهد ایلخانان مغول بود که در حدود سال ۶۳۶ هجری قمری متولد شد. وی از معاصران و دوستان نزدیک خواجه شمسالدین صاحب دیوان جوینی بود و از جمله علما و عرفای زمان خود به شمار میرفت. | ||
اشعار مندرج در این دیوان بالغ بر ۳۹۴۴ بیت است که شامل ۱۶۵ بیت عربی و ۳۷۷۹ بیت فارسی میباشد. بخش اشعار عربی شامل قصاید، قطعات و مفردات در موضوعات توحید، مدح و سایر مضامین است. | اشعار مندرج در این دیوان بالغ بر ۳۹۴۴ بیت است که شامل ۱۶۵ بیت عربی و ۳۷۷۹ بیت فارسی میباشد. بخش اشعار عربی شامل قصاید، قطعات و مفردات در موضوعات توحید، مدح و سایر مضامین است. | ||
بخش اشعار فارسی به چند قسمت تقسیم میشود: | بخش اشعار فارسی به چند قسمت تقسیم میشود: | ||
- توحید، نعت، مدایح و مواعظ: شامل پنج غزل و قطعه در توحید، یک قصیده و یک قطعه در نعت پیامبر اسلام، و قصاید و قطعاتی در مدح سلاطین و بزرگان عصر | - توحید، نعت، مدایح و مواعظ: شامل پنج غزل و قطعه در توحید، یک قصیده و یک قطعه در نعت پیامبر اسلام، و قصاید و قطعاتی در مدح سلاطین و بزرگان عصر | ||
- غزلیات: شامل ۲۲۰ غزل که برخی از آنها دارای ابیاتی به زبان تبریزی هستند و از این جهت دارای اهمیت ویژهای میباشند | - غزلیات: شامل ۲۲۰ غزل که برخی از آنها دارای ابیاتی به زبان تبریزی هستند و از این جهت دارای اهمیت ویژهای میباشند | ||
- مراثی: شامل دو قطعه، یک ترجیعبند و یازده غزل در رثای درگذشتگان | - مراثی: شامل دو قطعه، یک ترجیعبند و یازده غزل در رثای درگذشتگان | ||
- مقطعات و اخوانیات: ۴۳ قطعه در موضوعات مختلف و مکاتبات با دوستان | - مقطعات و اخوانیات: ۴۳ قطعه در موضوعات مختلف و مکاتبات با دوستان | ||
- مفردات: ۴۸ بیت فرد در موضوعات گوناگون | - مفردات: ۴۸ بیت فرد در موضوعات گوناگون | ||
- رباعیات: ۹۸ رباعی در زمینههای عشقی، عرفانی و سایر مضامین | - رباعیات: ۹۸ رباعی در زمینههای عشقی، عرفانی و سایر مضامین | ||
- مثنویات: شامل مثنویای در بحر خفیف با ۵۵۸ بیت در توحید و نعت پیامبر و کتاب صحبتنامه که مثنوی عشقی در بحر هزج با ۳۸۳ بیت است | - مثنویات: شامل مثنویای در بحر خفیف با ۵۵۸ بیت در توحید و نعت پیامبر و کتاب صحبتنامه که مثنوی عشقی در بحر هزج با ۳۸۳ بیت است | ||
همام تبریزی از شاعران پیشین مانند سنایی، انوری و نظامی و از معاصران خود مانند سعدی تأثیر پذیرفته و خود نیز بر شاعرانی چون عبید زاکانی، حافظ، کمال خجندی و شمس مغربی تأثیر گذاشته است. | [[همام، محمد بن فريدون|همام تبریزی]] از شاعران پیشین مانند [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[انوری، محمد بن محمد|انوری]] و [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] و از معاصران خود مانند [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] تأثیر پذیرفته و خود نیز بر شاعرانی چون [[عبید زاکانی، عبیدالله|عبید زاکانی]]، [[حافظ، شمسالدین محمد|حافظ]]، [[خجندی، کمالالدین مسعود|کمال خجندی]] و [[شمس مغربی، محمد شیرین بن عزالدین|شمس مغربی]] تأثیر گذاشته است. | ||
در تصحیح این دیوان از نسخههای خطی متعددی استفاده شده که مهمترین آنها نسخه پاریس، نسخه لاهور، نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی و نسخه کتابخانه نافذپاشای ترکیه است. مصحح با دقت و ظرافت تمام، به تصحیح و مقابله این نسخهها پرداخته و اختلاف نسخههای مختلف را در پاورقی ذکر کرده است. | در تصحیح این دیوان از نسخههای خطی متعددی استفاده شده که مهمترین آنها نسخه پاریس، نسخه لاهور، نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی و نسخه کتابخانه نافذپاشای ترکیه است. مصحح با دقت و ظرافت تمام، به تصحیح و مقابله این نسخهها پرداخته و اختلاف نسخههای مختلف را در پاورقی ذکر کرده است. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۰
| دیوان همام تبریزی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | همام، محمد بن فريدون (شاعر) عیوضی، رشید (مصحح) |
| ناشر | فرهنگستان زبان و ادب فارسی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1394 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-6143-78-1 |
| موضوع | شعر فارسی -- قرن ۷ق -- شعر عربی -- قرن ۷ق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1394 9د / 5321 PIR |
دیوان همام تبریزی تألیف خواجه همامالدین علاء تبریزی (۶۳۶؟-۷۱۲ق)؛ به تصحیح رشید عیوضی؛ مجموعه کامل اشعار همام تبریزی، شاعر برجسته قرن هفتم هجری است. این دیوان که توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده، حاوی کلیه اشعار فارسی و عربی این شاعر نامدار دوره ایلخانان مغول میباشد.
ساختار
این کتاب در دو بخش اصلی اشعار عربی و اشعار فارسی تنظیم شده و شامل انواع قالبهای شعری از جمله قصاید، غزلیات، مراثی، مقطعات، رباعیات و مثنویات است.
گزارش کتاب
کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح آغاز میشود که در آن به شرح حال همام تبریزی، جایگاه ادبی او و روش تصحیح دیوان پرداخته شده است. خواجه همامالدین علاء تبریزی از رجال و شاعران معروف ایران در عهد ایلخانان مغول بود که در حدود سال ۶۳۶ هجری قمری متولد شد. وی از معاصران و دوستان نزدیک خواجه شمسالدین صاحب دیوان جوینی بود و از جمله علما و عرفای زمان خود به شمار میرفت.
اشعار مندرج در این دیوان بالغ بر ۳۹۴۴ بیت است که شامل ۱۶۵ بیت عربی و ۳۷۷۹ بیت فارسی میباشد. بخش اشعار عربی شامل قصاید، قطعات و مفردات در موضوعات توحید، مدح و سایر مضامین است.
بخش اشعار فارسی به چند قسمت تقسیم میشود:
- توحید، نعت، مدایح و مواعظ: شامل پنج غزل و قطعه در توحید، یک قصیده و یک قطعه در نعت پیامبر اسلام، و قصاید و قطعاتی در مدح سلاطین و بزرگان عصر
- غزلیات: شامل ۲۲۰ غزل که برخی از آنها دارای ابیاتی به زبان تبریزی هستند و از این جهت دارای اهمیت ویژهای میباشند
- مراثی: شامل دو قطعه، یک ترجیعبند و یازده غزل در رثای درگذشتگان
- مقطعات و اخوانیات: ۴۳ قطعه در موضوعات مختلف و مکاتبات با دوستان
- مفردات: ۴۸ بیت فرد در موضوعات گوناگون
- رباعیات: ۹۸ رباعی در زمینههای عشقی، عرفانی و سایر مضامین
- مثنویات: شامل مثنویای در بحر خفیف با ۵۵۸ بیت در توحید و نعت پیامبر و کتاب صحبتنامه که مثنوی عشقی در بحر هزج با ۳۸۳ بیت است
همام تبریزی از شاعران پیشین مانند سنایی، انوری و نظامی و از معاصران خود مانند سعدی تأثیر پذیرفته و خود نیز بر شاعرانی چون عبید زاکانی، حافظ، کمال خجندی و شمس مغربی تأثیر گذاشته است.
در تصحیح این دیوان از نسخههای خطی متعددی استفاده شده که مهمترین آنها نسخه پاریس، نسخه لاهور، نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی و نسخه کتابخانه نافذپاشای ترکیه است. مصحح با دقت و ظرافت تمام، به تصحیح و مقابله این نسخهها پرداخته و اختلاف نسخههای مختلف را در پاورقی ذکر کرده است.
این اثر به عنوان کاملترین و دقیقترین تصحیح از دیوان همام تبریزی، منبع ارزشمندی برای پژوهشگران ادبیات فارسی به شمار میرود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات