التهذيب بمحكم الترتيب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''التهذيب بمحكم الترتيب'''، از آثار شاعر و کاتب‌ پرآوازه اواخر عصر امویان‌ اندلس‌ در قرن پنجم هجری قمری، [[ابوعامر احمد بن‌ عبدالملک‌ بن‌ احمد اندلسی]]، مشهور به [[اِبْنِ شُهَید اشجعی]] (382-426ق‌)، پژوهشی واژه‌شناسانه است که به تصحیح واژگانی می‌پردازد که در فرهنگ عمومی جامعه عرب‌زبان آن دوره، گویش و نگارشی نادرست از آن رواج داشته است. پژوهشگر معاصر و مدرس، مورخ، مصحح عراقی و ریاست بخش زبان عربی دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد، [[حاتم صالح ضامن]] (متوفای 1434ق)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت [[ابن‌ شهید اشجعی]] و روش او در اثر حاضر را به‌صورت اجمالی شناسانده است.

* [[حاتم صالح ضامن]]، با تأکید بر آنکه کتاب [[لحن العامّة]] تألیف [[ابوبکر محمد بن حسن زبیدی]] (متوفای 379ق) از آثار مشهور و متقدم در مسئله [[لحن العامّة]] است و بعد از توضیحی درباره نسخه خطی آن و تصحیحی که ادیب و مصحّح مصری معاصر [[رمضان عبدالتواب]] (1348-1422ق) انجام داده، افزوده است:

* [[ابوبکر زبیدی]] دو کتاب درباره لحن عوام تألیف کرده است و من با لطف الهی نسخه‌ای خطی یافتم که هر دو کتاب مذکور را در بر دارد و اسمش «التهذيب بمحكم الترتيب» است و [[ابن‌ شهید اشجعی]]، همه مباحث آن دو کتاب را بدون دخل و تصرف آورده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص7-9</ref>.

* [[ابن‌ شهید اشجعی]]، یادآور شده است که کتاب [[إصلاح لحن العامة بالأندلس]] تألیف [[محمد بن حسن زبیدی]] را بر اساس حروف الفبای اوائل کلمات اصلاح‌شده، نه کلمات اشتباهی رایج در بین عوام، منظم کرده‌ام تا علاقه‌مندان بتوانند آن را به‌آسانی بیابند<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص26-27</ref>.

* [[ابن‌ شهید اشجعی]]، در این اثر تعداد 456 قول در لحن عامه آورده و به 22 آیه، 53 حدیث، 55 مثل و سخن و 357 شعر و رجز استشهاد کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. نظم مطالب، الفبایی است، ولی به سبک مغربی به این ترتیب: أ، ب، ت، ث، ج، ح، خ، د، ذ، ر، ز، ط، ظ، ک، ل، م، ن، ص، ض، ع، غ، ف، ق، س، ش، ه، و، ی<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>.