استيعاب الوجوه الممکنة في صنعة الأصطرلاب: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]]، علاوه بر بررسی کلیه انواع شناخته‌شده اصطرلاب و عرضه گزارشی از تاریخچه تحول فنی این ابزار نجومی یونانی تا قرن پنجم، توضیحات مفصلی هم درباره انواع اصطرلاب‌های بدیع، سازنده، عملکرد و شالوده نظری آنها آورده است. برای مثال، [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] درباره اصطرلاب زورقی که [[سجزی، احمد بن محمد|ابوسعید احمد بن محمد سجزی]] آن را ابداع کرده است، می‌گوید: «اصطرلاب ساده‌ و غیر مرکب از شمالی و جنوبی، ساخته ابوسعید سجزی دیدم که زورقی نامیده می‌شد. از این اصطرلاب خیلی خوشم آمد؛ زیرا ابوسعید آن را بر مبنای نظریه مستقلی ابداع کرده بود که عده‌ای آن را قبول دارند و طبق آن حرکت کلی ظاهری، ناشی از حرکت زمین و نه آسمان است. من بر این باورم که تحقیق درباره این حرکت و تجزیه و تحلیل آن، دشوار است و این امر نباید آنهایی که با خطوط هندسی سروکار دارند، یعنی هندسه‌دانان (مهندسان ) و منجمان را نگران کند؛ زیرا چنین نظریه‌ای به‌هیچ‌وجه کار آنها را بی‌اعتبار نمی‌کند. مسئولیت تجزیه و تحلیل این‌گونه مسائل و نظریات برعهده فیلسوفان طبیعی است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص128</ref>.