شرح ألفية العراقي

شرح ألفية العراقي
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) حافظ عراقی، عبد الرحیم بن حسین (نويسنده) درویش، عبد الله محمد ( محقق)
عنوان‌های دیگر	ألفیة. شرح‌ ** المسما‌ة‌ با‌لتذکرة في‌ علوم‌ الحدیث‌ ** شرح‌ التبصرة‌
ناشر	شباهنگ
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1998م
چاپ	1
موضوع	حافظ عراقی، عبدالرحیم بن حسین ، 725 - 806ق. الالفیة - نقد و تفسیر - حدیث - متون قدیمی تا قرن 14 - حدیث - شعر - شعر عربی - قرن 8ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح ألفية العراقي، شرح ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر و فقیه شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849- 911ق) بر کتاب ألفية الحديث از آثار محدث و فقیه شافعى قرن هشتم قمری، ابوالفضل زین‌الدین عبدالرحیم بن حسین مشهور به حافظ عراقى (725-806ق) در موضوع حدیث‌شناسی، آداب حدیث‌پژوهی و شناخت اصطلاحات حدیثی است.

هدف و روش

• جلال‌الدین سیوطی، نوشته است: این اثر، تعلیقه‌ای بر ألفية الحديث تألیف حافظ ابوالفضل عراقی است که در آن، کلامش را روشن می‌کنیم و (در این رابطه چاره‌ای نیست از اینکه) نظم کلمات اشعارش را دگرگون ‌سازیم تا جویندگان براحتی به مقصودشان برسند. کتاب حاضر را در پاسخ به درخواست علاقمندان نوشتم و از حشو و زوائد پرهیز کردم. خواستاران شرح و تفصیل بیشتر، به شرح ما بر تقریب نووی (تدريب الراوي في شرح تقريب النواوي) مراجعه کنند که در این فنّ، کتابی جامع‌تر از آن نوشته نشده است.
• محقق کتاب، عبد الله محمد درویش نیز نوشته است: این کتاب، در قالب شرح مزجی است و از آخرین آثار سیوطی شمرده می‌شود و می‌توان آن را خلاصه اندیشه‌های حدیثی او و ثمره یک عمر حدیث‌پژوهی و روایت و درایت دانست.

ساختار و محتوا

نظم کتاب حاضر از نظر موضوعات همان ترتیبی است که هزار بیت حافظ عراقی در علوم حدیث دارد ولی چون شرح مزجی است، شارح در توضیح هر بیت، مطالبی در بین کلمات می‌افزاید و جمله‌ای جدید عرضه می‌کند و به این ترتیب، نظمی که شاعر ساخته، دگرگون می‌شود. انواع احادیث و راویان آن، آداب نقل حدیث و توضیح اصطلاحاتی مانند: «تحمّل الحدیث»، «تدلیس»، «تصحیف»، «روایة الأکابر عن الأصاغر»، «شاذّ»، «عنعنه»، «مضطرب»، «مقلوب الإسناد»، «مقلوب المتن»، «وضّاع» از مباحث مورد بحث در اثر حاضر است. آنگونه که در فهرست انتهای کتاب آمده، شارح در این کتاب تعداد 102 مسأله حدیثی را شرح و تبیین کرده است.

نمونه مباحث

• حدیث مُعَلّ یعنی حدیثی که در آن، عیب و ایرادی هست، دو قسم است: سندی و متنی. حدیث مُعَلّ متنی مانند برداشت اشتباهی از روایت انس درباره (((شروع نماز با «الحمد لله ربّ العالمین»))). یعنی برداشت صحیح این است که نماز با سوره حمد شروع می‌شود نه اینکه بدون بسم الله خوانند.
• از فنون مهم حدیث‌شناسی، آگاهی به اسامی، القاب و نسب‌های مشابه مانند «سَلام» و «سَلّام» است (که یکسان نویسند، ولی ناهمسان گویند) و جوینده حدیث باید این موارد را بشناسد وگرنه مرتکب اشتباه و دستکاری ناشیانه می‌شود و در بین اهل علم، آبروی علمیش می‌رود.‌

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.