تلخيص البيان في ذكر فرق أهل الأديان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تلخيص البيان في ذكر فرق أهل الأديان'''، نوشته متکلم قرن نهم هجری، [[ع‍ل‍ی ‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د بن عبدالله ف‍خ‍ری]]، فرقه‌های کلامی همه ادیان جهان (اسلامی، یهودی، مسیحی، مجوس، فلاسفه، براهمه و پرستندگان خورشید، ماه و...) را معرفی می‌کند و در بین فرقه‌های اسلامی، «اهل سنت و جماعت» را «فرقه ناجیه» می‌شمارد و نسبت به سایر ادیان و مذاهب، «تعصب مضاعف» دارد<ref> ر.ک: مقدمه محقق، ص26</ref> و آنان را گرفتار «ضعف عقل»، «ظلمت بصائر» و «خبث باطن» می‌شمارد<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص42</ref>.

محقق کتاب، [[رشید خیُّون‌]]، گوید:

* سیره و شرح‌حال [[ع‍ل‍ی ‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د بن عبدالله ف‍خ‍ری]] در هیچ‌یک از کتاب‌های رجالی مطرح نشده است و از او اطلاعی در دست نیست، جز اینکه مورخ سوری، [[عمر رضا کحاله]]، در [[معجم المؤلفين]] فقط نام او و نسخه خطی را ذکر می‌کند و دیگر، هیچ. [[کحاله]] این مطلب را از خاورشناس آلمانی، [[کارل بروکلمان]] گرفته است. [[بروکلمان]] او را از متکلمان قرن نهم هجری می‌شمارد که یکی از آثارش «تلخيص البيان في ذكر فرق أهل الأديان» است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص7</ref>.

* ملک ظاهر، به [[ع‍ل‍ی ‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د بن عبدالله ف‍خ‍ری]] تکلیف کرده است که کتاب حاضر را بنویسد و همین موضوع دلالت دارد که نویسنده جایگاهی در دولت داشته و از فقیهان و اهالی فرهنگ بوده است، ولی معلوم نیست که چرا نام او در کتاب‌های شرح ‌حال دانشوران یمنی نیامده است و حتی به نام او در تاریخ دولت رسولیان و سایر دولت‌های معاصر، نیز اشاره‌ای نشده است<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>.