|
|
| خط ۵۸: |
خط ۵۸: |
| [[رده:مقالات بازبینی شده2 خرداد 1402]] | | [[رده:مقالات بازبینی شده2 خرداد 1402]] |
| [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اردیبهشت 1402 توسط سید محمد رضا موسوی]] | | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اردیبهشت 1402 توسط سید محمد رضا موسوی]] |
| [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اردیبهشت 1402 توسط محسن عزیزی]]{{جعبه اطلاعات کتاب | | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اردیبهشت 1402 توسط محسن عزیزی]] |
| | تصویر =NUR65335J1.jpg
| |
| | عنوان = الرسالة(شافعی، محمد بن ادریس)
| |
| | عنوان‌های دیگر =
| |
| | پدیدآورندگان
| |
| | پدیدآوران =
| |
| [[شافعی، محمد بن ادریس]] (نويسنده)
| |
| [[شاکر، احمد محمد ]] (محقق)
| |
| [[شاکر، احمد محمد]] ( شارح)
| |
| |زبان
| |
| | زبان = عربی
| |
| | کد کنگره =
| |
| | موضوع =
| |
| |ناشر
| |
| | ناشر = شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابي الحلبي و اولاده
| |
| | مکان نشر = مصر
| |
| | سال نشر = 13سده
| |
| | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65335AUTOMATIONCODE
| |
| | چاپ = 1
| |
| | شابک =
| |
| | تعداد جلد = 1
| |
| | کتابخانۀ دیجیتال نور = 65335
| |
| | کتابخوان همراه نور = 65335
| |
| | کد پدیدآور = 2701
| |
| | پس از =
| |
| | پیش از =
| |
| }}
| |
| '''الرسالة'''، نوشته محمد بن ادریس شافعی (204-150ق)، در موضوع اصول فقه است. این کتاب با شرح و تحقیق احمد محمد شاکر به چاپ رسیده است.
| |
| | |
| [[الرسالة]]، پیش‌تر کتاب‌شناسی شده است.
| |
| | |
| محقق در آغاز، گزارشی از تاریخ تدوین کتاب «الرسالة» به دست شافعی - که در سه جزء تنظیم شده است - می‌دهد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>. وی می‌گوید: شافعی دو بار این کتاب را نوشته است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. در نگاه او، شافعی پس از نگاشتن بیشتر کتاب‌هایش که در «الأم» گردآوری شده‌اند، دوباره دست به تألیف «الرسالة» زده است. او مدعی است که شافعی این رساله را بر «ربیع مرادی» املا کرده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.
| |
| | |
| محقق، نسخه خطی را برای الرسالة، به‌جز «أصل الربيع» و نسخه ابن جماعه نمی‌شناسد. بااین‌حال در سماعات، نسخه‌هایی از شیوخ و بسیاری از سامعین را دیده است که آنان آن نسخه‌ها را بر مبنای «أصل الربيع» تصحیح کرده‌اند. نسخه «ابن جماعه» نیز با شماری از اصول خطی مقابله شده است. هرچند که خبری از آن‌ها در دست نیست<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.
| |
| | |
| محقق، بحث مبسوطی را درباره کتابت أصل الربيع به دست ربیع مرادی - که ملازم محمد بن ادریس شافعی بوده است - انجام داده است؛ چراکه برخی پژوهشگران درباره بازه زمانی کتابت نسخه خطی تردید نموده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص23-17</ref>. او همچنین، نسخه خطی أصل الربيع و نسخه ابن جماعه را که در دست داشته است، توصیف می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص29-23</ref>.
| |
| | |
| احمد محمد شاکر پژوهشی را در سماعات و ملحقات آن‌ها انجام داده است؛ او سماعات «أصل الربيع» را مربوط به بازه زمانی 394 تا 656 هجری قمری می‌داند. این سماعات با سندهای متصل‌به‌هم ثبت شده‌اند که اسنادهایشان، عالمان و شیوخی‌اند که «الرسالة» بر آنان خوانده شده و یا از ایشان شنیده شده است. برخی از این سماعاتِ اصل، بر عنوان‌های اجزای سه‌گانه‌ای که به خط ربیع نوشته شده، ثبت گردیده‌اند و برخی دیگر در ورقه‌هایی که به «أصل الربيع» الصاق شده و به اوایل و اواخر اجزای آن الحاق شده‌اند، آمده‌اند. محقق همه سماعات را به‌ترتیب وقوع تاریخی‌ا‌شان ثبت نموده است. او از میان این سماعات، فقط سماعاتی را که به خط «عبدالرحمن بن نصر» نوشته شده، استثنا نموده است<ref>ر.ک: همان، ص30</ref>.
| |
| | |
| محقق، توقیعاتی را از مکتوبات عالمان آورده است که آنان با خط خود، سماعشان را بر کتاب «الرسالة» امضا کرده‌اند. او این توقیعات را به‌ترتیب تقدم تاریخی درج نموده است<ref>ر.ک: همان، ص69-65</ref>. او گزارشی نیز از نسخه «عماد بن جماعه» با اِسنادهایش و از سماع بر «جمال بن جماعه» می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص84-76</ref>. او در ادامه، فهرستی از اَعلام سماعات و آنچه به آنان ملحق است<ref>ر.ک: همان، ص92-85</ref> و نیز تصویری از صفحه‌هایی از نسخه‌های خطی ارائه کرده است</ref>ر.ک: همان، ص115-93</ref>.
| |
| | |
| محقق پس از چاپ کتاب، در برخی واژه‌ها و عبارت‌ها اصلاحاتی انجام داده است که آن‌ها را ذیل عنوان «الاستدراك» درج نموده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص608-603</ref>. وی کتاب‌هایی را که در تحقیق «الرسالة» از آن‌ها بهره جسته است، ذیل عنوان «جريدة المراجع» گرد آورده است<ref>ر.ک: همان، ص610-609</ref>.
| |
| | |
| احمد محمد شاکر در پایان، فهرستی از آیات قرآن و باب‌های کتاب، کسان، جاها، نام حیوانات، گیاهان و جمادات<ref>ر.ک: همان، ص621-654</ref> را به‌همراه فهرستی از مفرداتی که از «الرسالة» و شرح آن آمده است<ref>ر.ک: همان، ص658-655</ref> و فهرستی از فوائد لغویه که از «الرسالة» استنباط یافته است<ref>ر.ک: همان، ص662-659</ref> و در آخر، فهرست موضوع‌ها و مسائل کتاب که در اصول، حدیث و فقه برحسب حروف معجم تنظیم شده‌اند، درج نموده است<ref>ر.ک: همان، ص670-663</ref>.
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| <references/>
| |
| | |
| ==منابع مقاله==
| |
| مقدمه محقق و متن کتاب.
| |
| | |
| | |
| ==وابسته‌ها==
| |
| {{وابسته‌ها}}
| |
| | |
| [[رده:کتاب‌شناسی]]
| |
| | |
| [[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
| |
| [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مرداد 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]]
| |
| [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مرداد 1402 توسط محسن عزیزی]]
| |
الرسالة، تألیف محمد بن ادریس شافعی (150-204ق)، اولین کتابی است که در «اصول فقه» به رشته تحریر درآمده است. تحقیق و مراجعات کتاب به قلم محمد نبیل غنایم و عبدالصبور شاهین به انجام رسیده است.
کتاب، مشتمل بر دو مقدمه و 57 فقره است که 24 فقره آن در جلد اول و مابقی در جلد دوم ارائه شده است.
این کتاب با نام «الرسالة» در سال 2009م نیز با تحقیق و پاورقی عبداللطیف همیم و قاهر یاسین فحل در بیروت منتشر شده است. محتوای آن در مقاله کتاب‌شناسی نسخه مذکور مورد بررسی قرار گرفته است و در این مقاله چند نکته اضافه می‌شود:
- در رابطه با اینکه چرا کتاب شافعی نام ندارد و با رساله شافعی از آن یاد شده، محقق کتاب در مقدمه چنین می‌نویسد: در عهد شافعی نام‌گذاری کتاب ضروری و مرسوم نبوده و همین‌که مردم بدانند که این کتاب اثر فلان عالم است کفایت می‌کرده است. در آن عصر همچنین تألیفات مدون فراوانی مشاهده نمی‌شد و علما علمشان را در سینه‌هاشان حفظ می‌کرده و در حافظه شاگردانشان به ودیعه می‌گذاشتند[۱].
- از دیدگاه عبدالصبور شاهین این کتاب از کتب نادری است که سطح لغت و زبان را در عصر شافعی بیان می‌کند. همواره زبان را در عصر وی در قالب‌های محفوظ، با سبکی نیکو و الفاظی زیبا و تراکیب متناسب می‌بینیم[۲].
- پیش از تألیف این کتاب، قانون کلی و نظام ثابتی که بر آن اعتماد و داوری شود، وجود نداشت. رازی در این رابطه می‌گوید: «شافعی علم اصول فقه را تأسیس نمود و برای مردم قانون کلی وضع کرد که در شناخت مراتب ادله شرعی به آن رجوع کنند؛ لذا نسبت شافعی به علم شرع، نسبت ارسطاطالیس به علم عقل است»[۳].
- کتاب تنها از جهت علم اصول و شیوه استنباط حائز اهمیت نیست، بلکه از جهت احکام فقهی، قواعد لغوی، اسالیب ادبی و بلاغی، شعر، حکمت، تاریخ و سیره و ذکر تعدادی از رجال روایت و روایاتشان از سنن رسول‌الله(ص) نیز حائز اهمیت است. به این موارد باید شیوه‌های گفتگو و مناظره، برهان و استدلال، فقه مقارن و قواعد حدیث و جرح و تعدیل را نیز افزود[۴].
مقدمه محمد نبیل غنایم از مطالب ارزشمندی پیرامون شافعی و کتاب او برخوردار است. وی برخی فقرات را به‌اجمال شرح کرده است. بر هر فقره تعلیقه‌ای در معانی کلمات و اعراب و... نوشته است[۵].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه عبدالصبور شاهین، ج1، ص8-7
- ↑ ر.ک: همان، ص9
- ↑ ر.ک: مقدمه محمد نبیل غنایم، همان، ص11
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان
منابع مقاله
مقدمه عبدالصبور شاهین و محمد نبیل غنایم بر کتاب.
وابسته‌ها
