ابتهاج، هوشنگ

ابتهاج، هوشنگ
نام کامل	امیرهوشنگ ابتهاج
تخلص	سایه
نام پدر	آقاخان ابتهاج
ولادت	یکشنبه ۶ اسفند ۱۳۰۶ش
محل تولد	رشت
محل زندگی	ایران
رحلت	۱۹ مرداد ۱۴۰۱ش
طول عمر	94 سال
پیشه	شاعر

امیرهوشنگ ابتهاج (۱۳۰۶ –۱۴۰۱ش)، متخلص سایه، شاعر نامدار معاصر ایران

ولادت

امیرهوشنگ ابتهاج روز یکشنبه ۶ اسفند ۱۳۰۶ش در رشت متولد شد. پدرش «آقاخان ابتهاج» از مردان سرشناس رشت و مدتی رئیس بیمارستان پورسینای این شهر بود.

تحصیلات

هوشنگ ابتهاج شروع تحصیل و ادامه‌ی تحصیلات ابتدایی و بخشی از تحصیلات دبیرستان را در مدارس عنصری، قاآنی، لقمان، و شاهپور در شهر رشت و بعد برای کلاس پنجم متوسطه در دبیرستان تمدن تهران سپری کرد. و در همین دوران اولین دفتر شعر خود را با نام نخستین نغمه‌ها منتشر کرد.

سایه در سال ۱۳۴۶ش به اجرای شعرخوانی بر آرامگاه حافظ در جشن هنر شیراز می‌پردازد که باستانی پاریزی در سفرنامه معروف خود (از پاریز تا پاریس) استقبال شرکت‌کنندگان و هیجان آن‌ها پس از شنیدن اشعار سایه را شرح می‌دهد و می‌نویسد که تا قبل از آن هرگز باور نمی‌کرد که مردم از شنیدن یک شعر نو تا این حد هیجان‌زده شوند.

ابتهاج از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ش سرپرست برنامه گل‌ها در رادیوی ایران (پس از کناره‌گیری داوود پیرنیا) و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزل‌ها، تصنیف‌ها و اشعار نیمایی او توسط موسیقی‌دانان ایرانی نظیر محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری، شهرام ناظری، حسین قوامی و محمد اصفهانی اجرا شده‌است. تصنیف خاطره‌انگیز تو ای پری کجایی و تصنیف سپیده (ایران ای سرای امید) از اشعار هوشنگ ابتهاج (سایه) است.

سایه بعد از حادثه میدان ژاله (۱۷ شهریور ۱۳۵۷) به‌همراه محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان و حسین علیزاده، به‌نشانه اعتراض از رادیو استعفا داد.

ابتهاج مدتی به‌عنوان مدیر کل شرکت دولتی سیمان تهران به‌کار اشتغال داشت.

از مهم‌ترین آثار هوشنگ ابتهاج تصحیح او از غزل‌های حافظ است که با عنوان «حافظ به سعی سایه» نخستین بار در ۱۳۷۲ شمسی توسط نشر کارنامه به‌چاپ رسید و بار دیگر با تجدیدنظر و تصحیحات تازه منتشر شد. سایه سال‌های زیادی را صرف پژوهش و حافظ‌شناسی کرده که این کتاب حاصل تمام آن زحمت‌هاست که سایه در مقدمه آن را به همسرش پیشکش کرده‌است.

در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۵ شمسی بیست و سومین جایزهٔ ادبی و تاریخی محمود افشار یزدی در باغ موقوفات افشار به انتخاب اعضای هیئت گزینش جایزهٔ این بنیاد به هوشنگ ابتهاج اهداشد.

در تاریخ پنجشنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۷ش در مراسم پایانی ششمین «جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح»، نشان عالی «هنر برای صلح» به هوشنگ ابتهاج و ۳ هنرمند دیگر اهداءشد.

وفات

هوشنگ ابتهاج سر انجام در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ش در سن ۹۴ سالگی در شهر کلن آلمان به علت نارسایی کلیه درگذشت.

آثار

1. نخستین نغمه‌ها
2. سراب
3. سیاه مشق
4. چند برگ از یلدا
5. تاسیان مهر
6. بانگ نی
7. حافظ به سعی سایه (دیوان حافظ با تصحیح ابتهاج)
8. یادگار خون سرو
9. تا صبح شب یلدا
10. یادنامه
11. پر پرنیان اندیشه
12. شبگیر

منابع مقاله

1. پایگاه دانش‌چی
2. پایگاه تصویر زندگی

وابسته‌ها

حافظ به سعی سایه