أعلام المهندسين في الإسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''أعلام المهندسين في الإسلام'''، اثر [[تیمور، احمد|احمد تیمور پاشا]]، رساله مختصری است پیرامون شرح حال بعضی از اعلام مهندسین پس از اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. | '''أعلام المهندسين في الإسلام'''، اثر [[تیمور، احمد|احمد تیمور پاشا]]، رساله مختصری است پیرامون شرح حال بعضی از اعلام مهندسین پس از اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
بیشتر مطالب این کتاب اولین بار در سال 1921 در مجله «الهندسة» در مصر چاپ شده است | بیشتر مطالب این کتاب اولین بار در سال 1921 در مجله «الهندسة» در مصر چاپ شده است <ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه اول، به اهمیت کتاب اشاره گردیده | در مقدمه اول، به اهمیت کتاب اشاره گردیده<ref>ر.ک: مقدمه اول، ص5-9</ref> و در مقدمه نویسنده، موضوع کتاب، تشریح شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص11-14</ref>. | ||
نویسنده در این اثر، به گردآوری شرح حال و اخبار مهندسین عرب در عصر اسلامی پرداخته و به دلیل اضطراب اخبار و مشخص نبودن تاریخ دقیق دوران جاهلیت، متعرض آن دوران نگردیده است | نویسنده در این اثر، به گردآوری شرح حال و اخبار مهندسین عرب در عصر اسلامی پرداخته و به دلیل اضطراب اخبار و مشخص نبودن تاریخ دقیق دوران جاهلیت، متعرض آن دوران نگردیده است<ref>ر.ک: همان، ص11</ref>. | ||
در قسمت اول، به ذکر شرح حال 107 تن پرداخته شده که اولین آن‌ها، عمر وادی می‌باشد که از قدیمی‌ترین مهندسین اسلامی بوده و یاقوت در «معجم البدان» از او به‌عنوان برده عثمان بن عفان، یاد کرده است | در قسمت اول، به ذکر شرح حال 107 تن پرداخته شده که اولین آن‌ها، عمر وادی می‌باشد که از قدیمی‌ترین مهندسین اسلامی بوده و یاقوت در «معجم البدان» از او به‌عنوان برده عثمان بن عفان، یاد کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15</ref>. | ||
از دیگر افراد مذکور در کتاب، می‌توان از اعلام زیر یاد کرد: عبدالله بن محرز از مهندسین قرن دوم هجری در بغداد | از دیگر افراد مذکور در کتاب، می‌توان از اعلام زیر یاد کرد: عبدالله بن محرز از مهندسین قرن دوم هجری در بغداد<ref>ر.ک: همان</ref>؛ حجاج بن یوسف که در ترسیم نقشه مهندسی بغداد نقش داشت<ref>ر.ک: همان، ص16)؛ محمد، احمد و حسن فرزندان موسی که در دوران مأمون می‌زیسته و در علم نجوم نیز تبحر داشتند (ر.ک: همان، ص17)؛ عباس علی بن سعید که اهل فلک‌شناسی و ساخت آلات رصد نیز بود (ر.ک: همان، ص19</ref>؛ یحیی بن منصور حکیم از مهندسین و منجمین دوران مأمون<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>؛ ابراهیم بن سنان بن ثابت صابئی حرانی که عالم به انواع علوم بوده که بارزترین آن‌ها، علم هندسه است<ref>ر.ک: همان</ref>؛ جعفر بن علی بن محمد مکی که کتابی در هندسه نوشته است<ref>ر.ک: همان، ص21</ref> و... | ||
نویسنده در قسمت دوم، به بررسی مختصر فن تصویرگری نزد اعراب و جایگاه آن پرداخته و به اشعار عرب در این زمینه، اشاره نموده است | نویسنده در قسمت دوم، به بررسی مختصر فن تصویرگری نزد اعراب و جایگاه آن پرداخته و به اشعار عرب در این زمینه، اشاره نموده است<ref>ر.ک: همان، ص65-69</ref>. | ||
در سومین قسمت، به شرح حال عرب‌هایی پرداخته شده که صاحب صناعات تصویرگری، روغن‌گیری، نقشه‌کشی و جواهرسازی بوده‌اند. از جمله این افراد، عبارتند از: احمد بن علی مصری که رسام بود | در سومین قسمت، به شرح حال عرب‌هایی پرداخته شده که صاحب صناعات تصویرگری، روغن‌گیری، نقشه‌کشی و جواهرسازی بوده‌اند. از جمله این افراد، عبارتند از: احمد بن علی مصری که رسام بود<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>؛ احمد بن یوسف بن هلال حلبی جواهرساز<ref>ر.ک: همان</ref>؛ ابوتجزأه جواد بن سلیمان بن غالب لخمی استاد نقش و رسم هیاکل مدور<ref>ر.ک: همان، ص72</ref>؛ شعیب بن محمد بن جعفر تونسی استاد تذهیب و طلاکاری (ر.ک: همان)؛ محمد بن علی بن عمر، معروف به شمس‌الدین دهان<ref>ر.ک: همان، ص76</ref> و... | ||
در قسمت چهارم، به تعریف و تشریح اصطلاحات هندسی مورد کاربرد در امر ساختمان‌سازی و ابنیه پرداخته شده است. از جمله این اصطلاحات، عبارتند از: بالطن؛ المثابه؛ رحبه؛ اسکبه؛ المضرب؛ القصاب؛ الحائط؛ المکربه؛ الکبه؛ المنقبه؛ الحانوت؛ الفخت و... | در قسمت چهارم، به تعریف و تشریح اصطلاحات هندسی مورد کاربرد در امر ساختمان‌سازی و ابنیه پرداخته شده است. از جمله این اصطلاحات، عبارتند از: بالطن؛ المثابه؛ رحبه؛ اسکبه؛ المضرب؛ القصاب؛ الحائط؛ المکربه؛ الکبه؛ المنقبه؛ الحانوت؛ الفخت و...<ref>ر.ک: همان، ص77-93</ref> | ||
در قسمت پنجم، به تشریح اصطلاحات مربوط به معادن و سنگ‌های قیمتی پرداخته شده است؛ اصطلاحاتی همچون: زریاب؛ تجاب؛ قطعه؛ صلب؛ صامت؛ لکاث؛ قلعی؛ فهر؛ ندره؛ نضر؛ نضار؛ بلنط؛ مغناطیس؛ حصیم؛ سخم، قار؛ زمرد؛ آلومنیوم و نیکل | در قسمت پنجم، به تشریح اصطلاحات مربوط به معادن و سنگ‌های قیمتی پرداخته شده است؛ اصطلاحاتی همچون: زریاب؛ تجاب؛ قطعه؛ صلب؛ صامت؛ لکاث؛ قلعی؛ فهر؛ ندره؛ نضر؛ نضار؛ بلنط؛ مغناطیس؛ حصیم؛ سخم، قار؛ زمرد؛ آلومنیوم و نیکل<ref>ر.ک: همان، ص95-97</ref> | ||
در آخرین قسمت کتاب، به تعریف اصطلاحات مربوط به ارباب حرف و صناعات مرتبط با مهندسی پرداخته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان از: مهندس؛ منشی؛ فینق؛ آسی؛ رسم؛ عدار؛ بحّار؛ ربان؛ صیقبانی؛ رسام؛ نقاش؛ کیماری؛ هاجری؛ واشی؛ قصار؛ کیمیایی؛ صفار و... نام برد | در آخرین قسمت کتاب، به تعریف اصطلاحات مربوط به ارباب حرف و صناعات مرتبط با مهندسی پرداخته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان از: مهندس؛ منشی؛ فینق؛ آسی؛ رسم؛ عدار؛ بحّار؛ ربان؛ صیقبانی؛ رسام؛ نقاش؛ کیماری؛ هاجری؛ واشی؛ قصار؛ کیمیایی؛ صفار و... نام برد<ref>ر.ک: همان، ص99-106</ref> | ||
از جمله ویژگی‌های کتاب، اختصار مطالب و درعین‌حال، توضیح دقیق و فنی اصطلاحات مذکور در آن می‌باشد. | از جمله ویژگی‌های کتاب، اختصار مطالب و درعین‌حال، توضیح دقیق و فنی اصطلاحات مذکور در آن می‌باشد. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع | در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع <ref>ر.ک: پاورقی، ص28</ref>، به توضیح و تشریح برخی از لغات و کلمات متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص26</ref> | ||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۴: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:علوم]] | |||
[[رده:آذر(1400)]] | |||
نسخهٔ ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۰۶
| أعلام المهندسين في الإسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تیمور، احمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الآفاق العربية |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1422ق. = 2001م. |
| چاپ | چاپ اول |
| شابک | 977-344-006-0 |
| موضوع | دانشمندان اسلامي - سرگذشت نامه علوم اسلامي - تاريخ |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ت9الف6 / 141 Q |
أعلام المهندسين في الإسلام، اثر احمد تیمور پاشا، رساله مختصری است پیرامون شرح حال بعضی از اعلام مهندسین پس از اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.
بیشتر مطالب این کتاب اولین بار در سال 1921 در مجله «الهندسة» در مصر چاپ شده است [۱].
ساختار
کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در شش قسمت، مرتب شده است.
نویسنده در ابتدا، به بیان شرح‌حال‌ها، به‌صورت بسیار مختصر و موجز پرداخته و در انتهای کتاب، اصلاحات مربوط به فن مهندسی را توضیح داده است.
گزارش محتوا
در مقدمه اول، به اهمیت کتاب اشاره گردیده[۲] و در مقدمه نویسنده، موضوع کتاب، تشریح شده است[۳]. نویسنده در این اثر، به گردآوری شرح حال و اخبار مهندسین عرب در عصر اسلامی پرداخته و به دلیل اضطراب اخبار و مشخص نبودن تاریخ دقیق دوران جاهلیت، متعرض آن دوران نگردیده است[۴].
در قسمت اول، به ذکر شرح حال 107 تن پرداخته شده که اولین آن‌ها، عمر وادی می‌باشد که از قدیمی‌ترین مهندسین اسلامی بوده و یاقوت در «معجم البدان» از او به‌عنوان برده عثمان بن عفان، یاد کرده است[۵]. از دیگر افراد مذکور در کتاب، می‌توان از اعلام زیر یاد کرد: عبدالله بن محرز از مهندسین قرن دوم هجری در بغداد[۶]؛ حجاج بن یوسف که در ترسیم نقشه مهندسی بغداد نقش داشت[۷]؛ یحیی بن منصور حکیم از مهندسین و منجمین دوران مأمون[۸]؛ ابراهیم بن سنان بن ثابت صابئی حرانی که عالم به انواع علوم بوده که بارزترین آن‌ها، علم هندسه است[۹]؛ جعفر بن علی بن محمد مکی که کتابی در هندسه نوشته است[۱۰] و...
نویسنده در قسمت دوم، به بررسی مختصر فن تصویرگری نزد اعراب و جایگاه آن پرداخته و به اشعار عرب در این زمینه، اشاره نموده است[۱۱].
در سومین قسمت، به شرح حال عرب‌هایی پرداخته شده که صاحب صناعات تصویرگری، روغن‌گیری، نقشه‌کشی و جواهرسازی بوده‌اند. از جمله این افراد، عبارتند از: احمد بن علی مصری که رسام بود[۱۲]؛ احمد بن یوسف بن هلال حلبی جواهرساز[۱۳]؛ ابوتجزأه جواد بن سلیمان بن غالب لخمی استاد نقش و رسم هیاکل مدور[۱۴]؛ شعیب بن محمد بن جعفر تونسی استاد تذهیب و طلاکاری (ر.ک: همان)؛ محمد بن علی بن عمر، معروف به شمس‌الدین دهان[۱۵] و...
در قسمت چهارم، به تعریف و تشریح اصطلاحات هندسی مورد کاربرد در امر ساختمان‌سازی و ابنیه پرداخته شده است. از جمله این اصطلاحات، عبارتند از: بالطن؛ المثابه؛ رحبه؛ اسکبه؛ المضرب؛ القصاب؛ الحائط؛ المکربه؛ الکبه؛ المنقبه؛ الحانوت؛ الفخت و...[۱۶]
در قسمت پنجم، به تشریح اصطلاحات مربوط به معادن و سنگ‌های قیمتی پرداخته شده است؛ اصطلاحاتی همچون: زریاب؛ تجاب؛ قطعه؛ صلب؛ صامت؛ لکاث؛ قلعی؛ فهر؛ ندره؛ نضر؛ نضار؛ بلنط؛ مغناطیس؛ حصیم؛ سخم، قار؛ زمرد؛ آلومنیوم و نیکل[۱۷]
در آخرین قسمت کتاب، به تعریف اصطلاحات مربوط به ارباب حرف و صناعات مرتبط با مهندسی پرداخته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان از: مهندس؛ منشی؛ فینق؛ آسی؛ رسم؛ عدار؛ بحّار؛ ربان؛ صیقبانی؛ رسام؛ نقاش؛ کیماری؛ هاجری؛ واشی؛ قصار؛ کیمیایی؛ صفار و... نام برد[۱۸]
از جمله ویژگی‌های کتاب، اختصار مطالب و درعین‌حال، توضیح دقیق و فنی اصطلاحات مذکور در آن می‌باشد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع [۱۹]، به توضیح و تشریح برخی از لغات و کلمات متن پرداخته شده است[۲۰]
پانويس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص6
- ↑ ر.ک: مقدمه اول، ص5-9
- ↑ ر.ک: مقدمه دوم، ص11-14
- ↑ ر.ک: همان، ص11
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص15
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص16)؛ محمد، احمد و حسن فرزندان موسی که در دوران مأمون می‌زیسته و در علم نجوم نیز تبحر داشتند (ر.ک: همان، ص17)؛ عباس علی بن سعید که اهل فلک‌شناسی و ساخت آلات رصد نیز بود (ر.ک: همان، ص19
- ↑ ر.ک: همان، ص20
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص21
- ↑ ر.ک: همان، ص65-69
- ↑ ر.ک: همان، ص71
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص72
- ↑ ر.ک: همان، ص76
- ↑ ر.ک: همان، ص77-93
- ↑ ر.ک: همان، ص95-97
- ↑ ر.ک: همان، ص99-106
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص28
- ↑ ر.ک: همان، ص26
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.