حسن ابراهیم حسن

حسن، حسن ابراهیم

نام	حسن، حسن ابراهیم
نام‎های دیگر	ع‍ل‍ی‌ اب‍راه‍ی‍م‌، ح‍س‍ن‌ ح‍س‍ن‌ ع‍ل‍ی‌ اب‍راه‍ی‍م‌
نام پدر
متولد
محل تولد	طنطا
رحلت
اساتید
برخی آثار	تاریخ الإسلام: السیاسي و الدیني و الثقافي و الإجتماعي تاریخ سیاسی اسلام
کد مؤلف	AUTHORCODE3431AUTHORCODE

حسن ابراهيم حسن، مورخ و مترجم مصرى است. او در 1310ق (1271ش) / 1892 در شهر طنطا در مصر به دنيا آمد. پس از اتمام تحصيلات مقدماتى، وارد مدرسه عالى تربيت معلم و سپس دانشگاه ملى مصر (نام فعلى آن: دانشگاه قاهره) شد و در 1338ق (1299ش) / 1919 تحصيلاتش را به پايان رساند و با گرفتن راتبه (بورس) دولتى راهى انگلستان گرديد. رساله دكترى خود را با عنوان «فاطميان در مصر - با تأكيد دستاوردهاى سياسى و دينى آنها» زير نظر مستشرق مشهور، توماس ارنولد، در دانشگاه لندن به پايان رساند و در 1307ش / 1928 در رشته فلسفه تاريخ فارغ‌التحصيل شد.

پس از آن، حسن ابراهيم حسن به قاهره بازگشت. از 1315 تا 1321ش / 1936 - 1942، در دانشگاه قاهره تاريخ اسلام تدريس كرد، سپس به رياست دانشكده ادبيات اين دانشگاه رسيد و در 1330ش / 1951، رئيس دانشگاه اَسْيوط شد.

حسن ابراهيم حسن دومين مورخ مصرى (پس از عزيز سوريال عطيه) بود كه در دانشگاه‌هاى امريكا، پنسلوانيا و كاليفرنيا، تاريخ اسلام و تاريخ خاور نزدیک را درس داد. او همچنين در دانشگاه رباط در مغرب و دانشگاه بغداد در عراق به تدريس پرداخت. وى در 1347ش / 1968 در بغداد درگذشت و جنازه‌اش به قاهره منتقل و در آنجا دفن گرديد.

حسن ابراهيم حسن علاقه خاصى به تاريخ فاطميان داشت. وى با تأليف عبيد اللّه المهدى امام الشيعة الاسماعيلية و مؤسس الدولة الفاطمية فى بلاد المغرب، با مشاركت طه احمد شرف (قاهره 1327ش / 1948)، و المعز لدين اللّه الفاطمى (قاهره 1333ش / 1964) نشان داد كه در زمينه تاريخ فاطميان، از مورخان پيشتاز است. او همچنين توجه ويژه‌اى به موضوع گسترش اسلام در جهان داشت و در اين زمينه بيش از ساير مورخان نسل اول مصر از خود علاقه نشان داد و كتاب‌هايى چون انتشار الاسلام فى القارة الأوربية، انتشار الاسلام و العُروبة فى ما يلى الصحراء الكبرى جنوباً و فى شرقى القارة الافريقية و غربيها (قاهره 1336ش / 1957) و نيز مقالاتى چون «انتشار الاسلام بين المغول و التتار» در مجله كلية الآداب، جامعة القاهرة (1312ش / 1933) و «انتشار الاسلام فى الهند» در همان مجله (1323ش / 1944) نوشت كه الگويى براى مورخانى چون حسين مؤنس و حسن ابراهيم محمود شد.

ديگر آثار او عبارتند از: النُظُم الاسلامية كه آن را با همكارى برادرش، على ابراهيم حسن، نوشته است (قاهره 1318ش 1939/)؛ مصر الاسلامية من الفتح العربى الى الفتح العثمانى (قاهره 1321ش / 1942)؛ زعماء الاسلام (قاهره 1332ش / 1953)؛ اليمن البلاد السعيدة (قاهره 1337ش / 1958)؛ مقاله «كافور الاخشيد و المأمون و علىٌّ الرضا» در مجله كلية الآداب و ترجمه چند كتاب به عربى: السيادة العربية و الشيعة و الاسرائيليات فى عهد بنى أمية، اثر فان فلوتن (1302ش / 1923)؛ اوراق البَردى العربية بدار الكتب المصرية، اثر گرومان (1313ش / 1934)؛ الدعوة الى الاسلام، اثر توماس ارنولد (1326ش / 1947) و سيرة القاهرة، اثر استانلى لين پول (1329ش / 1950).

برجسته‌ترين اثر تاريخى وى كتاب چهار جلدى تاريخ الاسلام السياسى و‌الدينى و الثَقافى است كه به زبان‌هاى ديگر، از جمله انگليسى و فارسى، ترجمه شده است.

منابع مقاله

1. ايمن فؤاد سيد، «رُوّاد الدراسات التاريخية فى العصور الوسطى و الاسلامية»، المجلة التاريخية المصرية، ج 39 (1418)؛
2. محمد مؤنس عوض، رُوّاد تاريخ العصور الوسطى فى مصر، قاهره 2007.

وابسته‌ها

تاریخ سیاسی اسلام (ترجمه)