كتاب الصدق أو الطريق السالمة

کتاب الصدق، أو، الطریق السالمة

نام کتاب	کتاب الصدق، أو، الطریق السالمة
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	ابوسعید خراز، احمد بن عیسی (نويسنده) ابراهیم، عبدالمنعم خلیل (حاشيه نويس)
زبان	عربی
کد کنگره
موضوع
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1421 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE14062AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«كتاب الصدق أو الطريق السالمة» اثر ابوسعيد احمد بن عيسى خراز بغدادى، با تحقيق عبدالمنعم خليل ابراهيم، كتاب تعليمى كوچكى است، به زبان عربى، براى مبتديان كه يكى از عارفان قرن سوم، تعاليم زاهدانه رايج در زمان خود را درباره چند مفهوم اساسى از قبيل صدق، اخلاص و صبر و... با استنادات قرآنى مطرح كرده است.

ساختار

كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در شانزده باب، تنظيم شده است.

نويسنده با استفاده از آيات و روايات فراوان، به توضيح و تشريح مفاهيم اخلاقى پرداخته است.

اين اثر با حجم اندك خود، منبع قابل توجهى براى داستان‌هاى تاريخ اسلام و احاديث نبوى و قدسى محسوب مى‌شود.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، زندگى‌نامه مختصرى از نويسنده ارائه شده است (مقدمه، ص3).

در ابتداى كتاب، به سؤالات و جواب‌هايى كه نويسنده از برخى علما، در مورد صدق پرسيده و پاسخ شنيده، اشاره شده است. در ادامه، به اين نكته اشاره شده است كه سالك راهى حق، نياز به شناخت سه اصل و عمل به آن‌ها دارد كه عبارتند از اخلاص، صدق و صبر (متن كتاب، ص5).

باب اول، پيرامون صدق در اخلاص مى‌باشد. نويسنده در ابتداى اين باب، به آيه شريفه «فمن كان يرجوا لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لا يشرك بعبادة ربه احدا» (كهف/ 110) اشاره نموده و سپس، به شرح آن پرداخته است (همان، 8).

در باب دوم، به صدق در صبر، پرداخته شده است. صبر، داراى معانى ظاهرى و باطنى مى‌باشد. معانى ظاهرى آن، عبارتند از:

1- صبر بر اداى فرايض الهى در هر حالتى از شدت و رخاء، عافيت و بلا و ميل و كراهت؛

2- صبر بر مناهى الهى و منع نفس از هر چيزى كه نفس، بدان مايل بوده، ولى رضاى الهى در آن نيست؛

3- صبر بر نوافل و اعمال نيكى كه باعث قرب انسان به خداوند مى‌شود (همان، ص10).

در باب سوم، معناى صدق تشريح شده است. نويسنده بر اين باور است كه صدق، معانى فراوانى داشته و اولين مرتبه آن، صدق عبد در توبه و بازگشت به سوى خداوند با توبه نصوح است (همان، ص13).

در باب چهارم، از معرفت نفس، سخن به ميان آمده است. در روايتى از رسول الله كه در اين باب بدان اشاره شده، نفس آدمى، دشمن‌ترين دشمن او، معرفى گرديده است (همان، ص14).

شناخت ابليس و دشمنى او، در باب پنجم، توضيح داده شده و نويسنده از حضور او در تمامى حالات آدمى، اعمم از سكوت، كلام، نماز، روزه، بذل، منع، سفر، حضر، نظر، چشم‌پوشى، كسل، نشاط، خنده، گريه، خفاء، علانيت، حزن، فرح، صحت، بيمارى، علم، جهل، حركت، سكون و... و لزوم برحذر بودن از او، تذكر داده است (همان، ص18).

در باب ششم، از صدق در ورع و تقيه، سخن به ميان آمده است. صدق در ورع، خروج از هر شبهه و ترك هر امرى است كه بر انسان، مشتبه مى‌باشد (همان، ص19).

در باب هفتم، به صدق در حلال و رعايت آن در تمامى امور انسان، از جمله در طعام، لباس مسكن پرداخته شده است. در رواتى در اين باب، حضرت على(ع) در پاسخ به اين سؤال كسى كه از او خواسته بود تا دنيا را توصيف كند، فرمودند: «در حلال آن حساب، و در حرامش، عقاب هست» (همان، ص21).

صدق در زهد و كيفيت و ماهيت آن؛ توكل بر خدا؛ خوف از خدا؛ حيا از خدا؛ شناخت نعمت‌هاى خداوند؛ محبت؛ رضايت از خدا؛ شوق به سوى خدا و انس به خداوند با ذكر و قرب به او، عنوان ساير ابواب كتاب مى‌باشد.

وضعيت كتاب

در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع (ر.ك: پاورقى، ص5) به تشريح و توضيح برخى از لغات (ر.ك: همان) و تعريف اعلام مذكور در متن، پرداخته است (ر.ك: همان، ص8).

منابع

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب کتاب الصدق، أو، الطریق السالمة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور