جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو: تفاوت میان نسخه‌ها

{{کاربردهای دیگر| جغرافیای تاریخی (ابهام زدایی)}}  

'''جغرافياى تاريخى هجرت امام رضا عليه‌السلام از مدينه تا مرو'''، اثر [[عرفان‌منش، جلیل|جليل عرفان‌منش]]، پژوهشى براى امر فيلمنامه سريال داستانى هجرت على بن موسى الرضا(ع) از مدينه تا مرو مى‌باشد<ref>مقدمه، ص8</ref>

كتاب از مقدمه و شش بخش اصلى («از مدينه تا بصره»، «از بصره تا فارس»، «از فارس تا يزد»، «از يزد تا خراسان»، «خراسان» و «ولايتعهدى») و دو بخش فرعى («يادداشت‌ها» و «منابع و مآخذ») تشكيل شده است.

آنچه كه در اين كتاب مورد بررسى و دقت قرار گرفته، جغرافياى تاريخى، سياسى و اجتماعى شهرهایى است كه [[امام رضا علیه‌السلام]] به دستور مأمون از آنجا عبور كرده يا در آنجا توقف داشته است. مبدأ اين خط سير، مدينه و مقصد آن مرو بود. مسيرى كه مأمون تأكيد داشت حضرت رضا(ع) را از آن عبور دهد، يكى از راه‌هاى متداول آن زمان بشمار مى‌رفت و آن از مدينه به بصره و از طريق سوق الاهواز به فارس و سپس از راه كوير و بيابان ميان ايالت‌هاى فارس و خراسان مى‌گذشت و به مرو ختم مى‌شد.

راه ديگرى كه در آن زمان متداول بود از مدينه به سمت كوفه و مدينة السلام (بغداد) مى‌رفت و سپس از آنجا به سمت رى، قم و خراسان و بالاخره به مرو منتهى مى‌شد. اين خط سير اخير، از سه شهر حساس كوفه، بغداد و قم مى‌گذشت (و اين سه شهر پايگاه شیعیان و مخالفان مأمون بود)... لذا مسيرى كه مأمون انتخاب كرده بود، بسيار حساب‌شده بود<ref>مقدمه كتاب، ص9 و 10</ref>

[[امام رضا(ع)]] قبل از خروج از مدينه، قبر جد بزرگوارش پيامبر اكرم(ص) را زيارت كرده و با او وداع مى‌كند. امام چون سرانجام اين سفر را مى‌دانست فرزندش جواد(ع) را با خودش به مسجد النبى(ص) برد و به رسول خدا عرض كرد كه‌اى رسول خدا، من او را به شما سپردم... سپس به اصحاب خود فرمود: سخنان او را گوش كنيد و امر او را اطاعت نماييد و ترك مخالفت وى كنيد و نزد ثقات اصحاب خود تصريح بر امامت او فرمود<ref>متن كتاب، ص15</ref>، سپس به اهل‌بيت خود فرمود كه بر من بگرييد... مؤلف انگيزه امام از اين امر را اين مى‌داند كه به اهل‌بيت خود بگويد كه من ديگر از اين سفر باز نخواهم گشت<ref>همان، ص16</ref>

برخى مى‌گويند سفر امام از مدينه به مكه و از آنجا به مرو بوده، ولى مؤلف اين نظر را با توجه به موقعيت علويون در شهر مكه و برخى از مناسبات ديگر نمى‌پذيرد<ref>همان، ص20</ref>

نویسنده در ابتدا به شرح منازل و مسافات مدينه تا معدن نقره مى‌پردازد، سپس از آنجا تا بصره را شرح مى‌دهد. از مدينه تا معدن نقره كه منزلگاهى است كه در مسير چند راه مكه، بصره و كوفه قرار دارد، هفت منزل است.<ref>همان، ص23</ref>

نویسنده در پايان، به بحث ولايتعهدى امام و مراسم آن، دعاى باران، برپايى نماز عيد و شهادت [[امام رضا(ع)]] پرداخته است.

==پانويس ==