الصليحيون و الحركة الفاطمية في اليمن (من سنة 268هـ إلی سنة 626هـ): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' | تعداد جلد =' به '| تعداد جلد =') |
جز (جایگزینی متن - '..<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
کتاب با دو مقدمه از دکتر مصطفی السقا و نویسنده آغاز و مطالب در ده باب، تنظیم شده است. | کتاب با دو مقدمه از دکتر مصطفی السقا و نویسنده آغاز و مطالب در ده باب، تنظیم شده است. | ||
نویسنده در تدوین این اثر، بر تألیفات الداعی ادریس عمادالدین قرشی (متوفی 872ق) اعتماد نموده است. از دیگر کتب مورد استفاده وی، می‌توان به آثار زیر اشاره نمود: «عيون الأخبار» در نوشتن جزء پنجم، ششم و هفتم؛ «نزهة الأفکار» در تدوین جزء اول و دوم؛ «افتتاح الدعوة الزاهرة» اثر [[ابن حیون، نعمان بن محمد|قاضی نعمان]] (متوفی 363ق) در نوشتن قسمتی از جزء اول؛ «مجموعة السجلات المستنصریة» که از اهم مصادر و معتبرترین منابع پیرامون تاریخ دولت صلیحیون می‌باشد؛ «مجموعة الرسائل» حسین بن علی قمی یمانی؛ «السلوك» نوشته ابوعبدالله بهاءالدین بن یوسف بن یعقوب، معروف به بهاء جندی (متوفی 732)؛ «تاريخ اليمن» اثر نجم‌الدین عمارة بن ابوالحسن علی حکمی یمنی (متوفی 569ق)؛ «كشف أسرار الباطنية و أخبار القرامطة» تألیف محمد بن مالک حمادی یمانی متوفی اواسط قرن پنجم هجری؛ «أنباء الزمن في أخبار اليمن» یحیی بن حسین بن قاسم متوفای نیمه اول قرن یازدهم؛ «قرة العيون و بغية المستفيد» ابن دیبع زبیدی (متوفی 944ق)؛ «الكفاية و الإعلام في من ولي اليمن و سكنها في الإسلام» ابوالحسن علی بن حسن خزرجی (متوفی 812ق) و | نویسنده در تدوین این اثر، بر تألیفات الداعی ادریس عمادالدین قرشی (متوفی 872ق) اعتماد نموده است. از دیگر کتب مورد استفاده وی، می‌توان به آثار زیر اشاره نمود: «عيون الأخبار» در نوشتن جزء پنجم، ششم و هفتم؛ «نزهة الأفکار» در تدوین جزء اول و دوم؛ «افتتاح الدعوة الزاهرة» اثر [[ابن حیون، نعمان بن محمد|قاضی نعمان]] (متوفی 363ق) در نوشتن قسمتی از جزء اول؛ «مجموعة السجلات المستنصریة» که از اهم مصادر و معتبرترین منابع پیرامون تاریخ دولت صلیحیون می‌باشد؛ «مجموعة الرسائل» حسین بن علی قمی یمانی؛ «السلوك» نوشته ابوعبدالله بهاءالدین بن یوسف بن یعقوب، معروف به بهاء جندی (متوفی 732)؛ «تاريخ اليمن» اثر نجم‌الدین عمارة بن ابوالحسن علی حکمی یمنی (متوفی 569ق)؛ «كشف أسرار الباطنية و أخبار القرامطة» تألیف محمد بن مالک حمادی یمانی متوفی اواسط قرن پنجم هجری؛ «أنباء الزمن في أخبار اليمن» یحیی بن حسین بن قاسم متوفای نیمه اول قرن یازدهم؛ «قرة العيون و بغية المستفيد» ابن دیبع زبیدی (متوفی 944ق)؛ «الكفاية و الإعلام في من ولي اليمن و سكنها في الإسلام» ابوالحسن علی بن حسن خزرجی (متوفی 812ق) و..<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص4-11</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
نویسنده در این قسمت، به این نکته اشاره دارد که [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] مریدان و محبان فراوانی در زمان پیامبر(ص) از میان اصحاب داشت و وجود این گروه در مدینه خلاصه نشده و در تمام نقاطی که اسلام نفوذ کرده بود، ارادت به علی(ع) نیز وارد شده بود و یمین نیز از جمله مکان‌هایی بود که مردم آن، ارادت و محبت خاصی به آن حضرت نشان می‌دادند. نویسنده یکی از مهم‌ترین علل رشد و گسترش تشیع در یمین را، علاوه بر وجود صحابه محب [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در آن سرزمین، سفارت خود آن حضرت در زمان پیامبر در یمن دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | نویسنده در این قسمت، به این نکته اشاره دارد که [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] مریدان و محبان فراوانی در زمان پیامبر(ص) از میان اصحاب داشت و وجود این گروه در مدینه خلاصه نشده و در تمام نقاطی که اسلام نفوذ کرده بود، ارادت به علی(ع) نیز وارد شده بود و یمین نیز از جمله مکان‌هایی بود که مردم آن، ارادت و محبت خاصی به آن حضرت نشان می‌دادند. نویسنده یکی از مهم‌ترین علل رشد و گسترش تشیع در یمین را، علاوه بر وجود صحابه محب [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در آن سرزمین، سفارت خود آن حضرت در زمان پیامبر در یمن دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | ||
دیگر عوامل و اسبابی که نویسند به تشریح آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: سفر عبدالله بن سبأ صنعانی به مصر؛ مشارکت قبیله همدان در جنگ‌ها در کنار [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] که خود آن حضرت نیز در جنگ صفین، به این امر اشاره دارد؛ مالک اشتر نخعی که یمنی بوده و نقش چشمگیری در جنگ‌های حضرت امیر(ع) داشته است؛ براء بن وفید عذری همدانی که در جنگ صفین شرکت داشت؛ سعید بن قیس همدانی و | دیگر عوامل و اسبابی که نویسند به تشریح آن‌ها پرداخته است، عبارتند از: سفر عبدالله بن سبأ صنعانی به مصر؛ مشارکت قبیله همدان در جنگ‌ها در کنار [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] که خود آن حضرت نیز در جنگ صفین، به این امر اشاره دارد؛ مالک اشتر نخعی که یمنی بوده و نقش چشمگیری در جنگ‌های حضرت امیر(ع) داشته است؛ براء بن وفید عذری همدانی که در جنگ صفین شرکت داشت؛ سعید بن قیس همدانی و..<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | ||
باب دوم، به بررسی دولت نخست فاطمیه در عهد منصور یمنی از سال 268 تا 303ق و بحث از اوضاع سیاسی و دینی در هنگام ظهور دولت وی اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص47</ref> | باب دوم، به بررسی دولت نخست فاطمیه در عهد منصور یمنی از سال 268 تا 303ق و بحث از اوضاع سیاسی و دینی در هنگام ظهور دولت وی اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص47</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
سفارت فاطمیون در بلاد یمن، سیر دو سفیر از کوفه به یمن در سال سال 267ق، نحوه روی کار آمدن منصور یمنی، اقدامات و فتوحات علی بن فضل، تضاد میان ابوالقاسم و ابن فضل، چگونگی مرگ علی بن فضل، سرآمدن دولت نخست فاطمیه در یمن و... از جمله مباحثی است که در این فصل، مطرح گردیده است. | سفارت فاطمیون در بلاد یمن، سیر دو سفیر از کوفه به یمن در سال سال 267ق، نحوه روی کار آمدن منصور یمنی، اقدامات و فتوحات علی بن فضل، تضاد میان ابوالقاسم و ابن فضل، چگونگی مرگ علی بن فضل، سرآمدن دولت نخست فاطمیه در یمن و... از جمله مباحثی است که در این فصل، مطرح گردیده است. | ||
در باب سوم، به دیگر داعیان دولت فاطمی یمن، پس از منصور یمنی تا ظهور صلیحی پرداخته شده است. از جمله مطالب مطرح‌شده در این باب، عبارتند از: وصیت منصور یمنی به فرزندش حسن؛ قیام عبدالله بن عباس؛ هجرت جعفر بن منصور یمنی به مغرب و | در باب سوم، به دیگر داعیان دولت فاطمی یمن، پس از منصور یمنی تا ظهور صلیحی پرداخته شده است. از جمله مطالب مطرح‌شده در این باب، عبارتند از: وصیت منصور یمنی به فرزندش حسن؛ قیام عبدالله بن عباس؛ هجرت جعفر بن منصور یمنی به مغرب و..<ref>ر.ک: همان، ص49-61 </ref> | ||
باب چهارم، به دوران ملک علی بن محمد صلیحی در خلال سال‌های 439-459ق، اختصاص یافته است. در این باب، ابتدا وضعیت یمن و جو سیاسی مضطرب آن قبل از ظهور صلیحی تشریح گردیده و سپس، به زندگانی شخصی وی و ازدواج او با دختر عمویش اسماء بنت شهاب اشاره شده است. از دیگر مطالب این باب می‌توان به: فضایل همسر صلیحی، اساتید صلیحی، دعوت و قیام صلیحی، نامه صلیحی به اهل حراز، قیام جعفر عیانی و جعفر شاوری بر علیه صلیحی و جنگ صلیحی با ابن جهور اشاره کرد<ref>ر.ک: همان، ص62-112</ref> | باب چهارم، به دوران ملک علی بن محمد صلیحی در خلال سال‌های 439-459ق، اختصاص یافته است. در این باب، ابتدا وضعیت یمن و جو سیاسی مضطرب آن قبل از ظهور صلیحی تشریح گردیده و سپس، به زندگانی شخصی وی و ازدواج او با دختر عمویش اسماء بنت شهاب اشاره شده است. از دیگر مطالب این باب می‌توان به: فضایل همسر صلیحی، اساتید صلیحی، دعوت و قیام صلیحی، نامه صلیحی به اهل حراز، قیام جعفر عیانی و جعفر شاوری بر علیه صلیحی و جنگ صلیحی با ابن جهور اشاره کرد<ref>ر.ک: همان، ص62-112</ref> | ||