رجال النجاشي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ؛' به '؛') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'الفهرست (ابهام زدایی)' به 'الفهرست (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۵۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01474J1.jpg | |||
| عنوان =رجال النجاشي | |||
| عنوان‌های دیگر =فهرست أسماء مصنفي الشيعة | |||
| | |||
| | |||
| پدیدآوران = | |||
| | [[نجاشی، احمد بن علی]] (نویسنده) | ||
[[شبیری زنجانی، موسی]] (محقق) | [[شبیری زنجانی، موسی]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 115 /ن3ر3 | ||
| موضوع = | |||
حدیث - علم الرجال - سرگذشت‌نامه | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
محدثان شیعه - | محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1365 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
{{کاربردهای دیگر|الفهرست( | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01474AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =6 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01474 | |||
| کتابخوان همراه نور =01474 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|الفهرست (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''فهرست أسماء مصنفي الشيعة''' معروف به '''رجال نجاشى''' تألیف [[نجاشی، احمد بن علی|ابوالحسين، احمد بن على بن احمد نجاشى]] (372 - 450 هجرى) از کتب اربعه رجالی شیعه است که نویسنده، آن را به عنوان فهرستى براى اسامى مؤلفين شيعه تأليف كرده، لذا در آن تنها نام بزرگانى را آورده كه كتاب و اثرى از خود به يادگار گذاشته‌اند. | |||
==پيشينه تأليف== | ==پيشينه تأليف== | ||
| خط ۶۰: | خط ۳۷: | ||
علماى بزرگوار شيعه از قرون اوليه اسلامى تا كنون توجه خاصى به علم رجال داشته‌اند، زيرا اعتبار و مقبوليت تمام كتب روايى منوط به وثاقت و اعتبار راويان و مؤلفين آنها است و اين مهم تنها با علم رجال به دست مى‌آيد. | علماى بزرگوار شيعه از قرون اوليه اسلامى تا كنون توجه خاصى به علم رجال داشته‌اند، زيرا اعتبار و مقبوليت تمام كتب روايى منوط به وثاقت و اعتبار راويان و مؤلفين آنها است و اين مهم تنها با علم رجال به دست مى‌آيد. | ||
اولين كسى كه در علم رجال و شرح حال نويسى قلم زده | اولين كسى كه در علم رجال و شرح حال نويسى قلم زده «عبيدالله بن ابى رافع»، كاتب [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين عليه‌السلام]] بوده كه اسامى اصحاب [[امام على(ع)|حضرت علی عليه‌السلام]] را در جنگ‌هاى آن حضرت نوشته است. | ||
پس از او «عبدالله بن جبله كنانى» متوفاى 219 هجرى و «ابوفضال» و «ابن محبوب» در قرن دوم و سوم تأليفاتى در اين موضوع داشته‌اند كه متأسفانه هيچيك به دست ما نرسيده است. | |||
اولين کتاب‌هايى كه به ما رسيده و اصول كتب رجال هستند در قرن چهارم و پنجم به بعد نوشته شده‌اند و عبارتند از: | |||
#[[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال كشى]] | |||
#فهرست [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] | |||
#رجال [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | |||
#فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] | |||
#[[رجال البرقي|رجال برقى]] | |||
پس از اين پنج اصل، در قرون بعد صدها كتاب در اين علم نگاشته شد كه اكثر آنها در مطالب خويش از اين اصول بسيار استفاده نموده‌اند. | پس از اين پنج اصل، در قرون بعد صدها كتاب در اين علم نگاشته شد كه اكثر آنها در مطالب خويش از اين اصول بسيار استفاده نموده‌اند.<ref>براى شناخت تاريخ تطور علم رجال رجوع شود به مقدمه رجال نجاشى، چاپ دارالأضواء بيروت1408/ هجرى صفحه أ - ي</ref> | ||
==انگيزۀ نگارش== | ==انگيزۀ نگارش== | ||
| خط ۹۴: | خط ۶۵: | ||
اين كتاب جزء اصول اوليه رجال است و مرجعى مهم در تشخيص وثاقت و اعتبار گذشتگان مى‌باشد. | اين كتاب جزء اصول اوليه رجال است و مرجعى مهم در تشخيص وثاقت و اعتبار گذشتگان مى‌باشد. | ||
اين كتاب بنا به نظر شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] مانند كافى در بين كتب اربعه است. | اين كتاب بنا به نظر شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] مانند [[الكافي (ط. دارالحديث)|كافى]] در بين كتب اربعه است. | ||
در معارضه، قول و نظر او مقدم بر ديگران است و ديگران با او قابل مقايسه نيستند.اهميت اين كتب به قدرى است كه هر كس در رجال و تراجم دست به قلم برده ناگزير به استفاده از [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و كشى و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است. | در معارضه، قول و نظر او مقدم بر ديگران است و ديگران با او قابل مقايسه نيستند.اهميت اين كتب به قدرى است كه هر كس در رجال و تراجم دست به قلم برده ناگزير به استفاده از [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] و كشى و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است. | ||
==تقدم بر | ==تقدم بر شيخ طوسى== | ||
از جمله نكات قابل توجه در اين كتاب آن است كه اين كتاب مقدم بر فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است زيرا: | از جمله نكات قابل توجه در اين كتاب آن است كه اين كتاب مقدم بر فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است زيرا: | ||
#تاريخ تأليف آن بعد از فهرست شيخ است و در اواخر عمر [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] نوشته شده در حالى كه فهرست شيخ مربوط به اوايل عمر او بوده. | |||
#شيخ در علوم مختلف تألیف دارد و قدرت علمى او در چندين علم تقسيم شده، لذا نقض و ايراد بر او نيز فراوان است؛ اما [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] تمام همّ خويش را در اين علم به كار گرفته است. | |||
#[[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] به علم انساب بسيار مسلط بوده و براى شناخت رجال، شناخت انساب يك مسئله لازم است. | |||
#بسيارى از روات در آن زمان از كوفه و اطراف آن بوده‌اند و [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كه خودش كوفى است آنها را بهتر مى‌شناسد. | |||
#[[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] با [[غضایری، حسین بن عبیدالله|ابن غضائرى]] كه استاد اين فن بوده مأنوس بوده و از او استفادۀ فراوان كرده است. | |||
#[[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] بسيارى از علماى رجال را ديده كه شيخ آنها را نديده است. | |||
==تاريخ تأليف== | ==تاريخ تأليف== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۸۶: | ||
با توجه به تاريخهاى موجود در كتاب، چنين بدست مى‌آيد كه [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كتاب خويش را بين سالهاى 419 تا 436 هجرى نوشته است. | با توجه به تاريخهاى موجود در كتاب، چنين بدست مى‌آيد كه [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] كتاب خويش را بين سالهاى 419 تا 436 هجرى نوشته است. | ||
از جمله اينكه تاريخ وفات محمد بن عبدالملك تبان (متوفاى 419 هجرى) در متن كتاب آمده و هنگام ذكر نام [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى (متوفاى 436 هجرى)، از او با تعبير | از جمله اينكه تاريخ وفات محمد بن عبدالملك تبان (متوفاى 419 هجرى) در متن كتاب آمده و هنگام ذكر نام [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى (متوفاى 436 هجرى)، از او با تعبير «أطال‌الله بقاءه» و «أدام توفيقه» ياد كرده است. | ||
==حجم كتاب== | ==حجم كتاب== | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۹۳: | ||
رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] در بر دارندۀ نام و شرح حال 1269 نفر از روات و مؤلفين شيعه است كه در اين بين بعضى در چند سطر و بعضى در يك يا چند صفحه ترجمه شده‌اند. | رجال [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] در بر دارندۀ نام و شرح حال 1269 نفر از روات و مؤلفين شيعه است كه در اين بين بعضى در چند سطر و بعضى در يك يا چند صفحه ترجمه شده‌اند. | ||
== | ==ویژگی‌هاى كتاب== | ||
#از جمله نكات مهم كتاب آن است كه شخص از حيث مذهب و اعتبار و وثاقت بررسى شده و علاوه بر آن نام تأليفات و کتاب‌هاى او نيز ذكر شده است. | |||
#اين كتاب مهمترين منبع براى بررسى اسناد و وثاقت و اعتبار روات است و عمده‌ترين منبع در جرح و تعديل راويان مى‌باشد. | |||
#هدف اصلى كتاب، چنان كه ذكر شد، شناساندن مؤلفين شيعه و کتاب‌هايشان است.بنا بر اين راويانى كه تأليف نداشته‌اند در اين كتاب ذكر نشده‌اند. | |||
#در اين كتاب همۀ مؤلفين شيعه تا آن زمان ذكر نشده‌اند و در مقابل، عده‌اى از غير شیعیان كه براى شيعه تأليفى داشته‌اند در اين كتاب معرفى شده‌اند. | |||
#در ضمن بيان شرح حال عده‌اى از افراد، جرح و تعديل روات ديگر و سلسله اسناد اين افراد هم آمده است.مانند توثيق عام حلبيون ([[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] شماره 229) و... | |||
#[[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] تنها به اسم يا كنيه اكتفا نكرده؛ بلكه لقبها و اسماء و كنيه‌هاى مختلف يك راوى را بيان كرده است. | |||
#تاريخهايى مانند ولادت و وفات و تاريخ گرفتن اجازه و...در بسيارى موارد ذكر شده است. | |||
#اعتماد بزرگان بر كتابى يا عرضۀ آن كتاب بر معصوم نيز در بعضى موارد تذكر داده شده. | |||
==ترتيب مطالب== | |||
در كتاب حاضر ابتدا مؤلفين هم عصر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله يا نزدیک به زمان ايشان ذكر شده‌اند، سپس بقيۀ مؤلفين بر اساس حروف الفباء آمده‌اند.البته در ترتيب افراد فقط حرف اول نام لحاظ شده و ترتيب حروف ديگر نام و نام پدر و... رعايت نشده است. | |||
مولى عنايةالله قهپايى كتاب را بر اين اساس مرتب نمود تا استفاده از آن آسانتر شود و فوايدى نيز به آن افزود كه متأسفانه نسخۀ آن موجود نيست و چاپ حاضر كتاب بر اساس همان ترتيب مؤلف است. | |||
==نسخه‌هاى كتاب== | |||
== | |||
#نسخه‌اى از كتاب به خط شيخ فضل بن محمد فضل عباسى و مربوط به سال 1021 هجرى است كه از نسخه‌هايى نوشته شده كه اصل آنها از نسخۀ خط [[ابن ادریس، محمد بن احمد|ابن ادريس حلى]] است و خط سيد عبدالكريم بن طاووس و سيد محمد بن سيد موسوى نيز بر آن نسخه موجود است. | |||
#نسخۀ كتابخانه آستان قدس رضوی عليه‌السلام مربوط به سال 967 هجرى. | |||
#نسخه‌اى در كتابخانه تبريز مربوط به سال 981 هجرى كه از نسخۀ سال 551 هجرى نوشته شده است. | |||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
== | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رجال النجاشي «احد الأصول الرجالية»]] | |||
[[الخصال الرصيعة في فهرست أسماء مصنفي الشعیة]] | |||
[[اصول ثمانيه رجال]] | |||
[[تاریخ علم الرجال و أهمیة رجال النجاشی]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | [[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۲
| رجال النجاشي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نجاشی، احمد بن علی (نویسنده) شبیری زنجانی، موسی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | فهرست أسماء مصنفي الشيعة |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1365 ش |
| چاپ | 6 |
| موضوع | حدیث - علم الرجال - سرگذشت‌نامه محدثان شیعه - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 115 /ن3ر3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، الفهرست (ابهام‌زدایی) را ببینید.
فهرست أسماء مصنفي الشيعة معروف به رجال نجاشى تألیف ابوالحسين، احمد بن على بن احمد نجاشى (372 - 450 هجرى) از کتب اربعه رجالی شیعه است که نویسنده، آن را به عنوان فهرستى براى اسامى مؤلفين شيعه تأليف كرده، لذا در آن تنها نام بزرگانى را آورده كه كتاب و اثرى از خود به يادگار گذاشته‌اند.
پيشينه تأليف
علماى بزرگوار شيعه از قرون اوليه اسلامى تا كنون توجه خاصى به علم رجال داشته‌اند، زيرا اعتبار و مقبوليت تمام كتب روايى منوط به وثاقت و اعتبار راويان و مؤلفين آنها است و اين مهم تنها با علم رجال به دست مى‌آيد.
اولين كسى كه در علم رجال و شرح حال نويسى قلم زده «عبيدالله بن ابى رافع»، كاتب اميرالمؤمنين عليه‌السلام بوده كه اسامى اصحاب حضرت علی عليه‌السلام را در جنگ‌هاى آن حضرت نوشته است.
پس از او «عبدالله بن جبله كنانى» متوفاى 219 هجرى و «ابوفضال» و «ابن محبوب» در قرن دوم و سوم تأليفاتى در اين موضوع داشته‌اند كه متأسفانه هيچيك به دست ما نرسيده است.
اولين کتاب‌هايى كه به ما رسيده و اصول كتب رجال هستند در قرن چهارم و پنجم به بعد نوشته شده‌اند و عبارتند از:
پس از اين پنج اصل، در قرون بعد صدها كتاب در اين علم نگاشته شد كه اكثر آنها در مطالب خويش از اين اصول بسيار استفاده نموده‌اند.[۱]
انگيزۀ نگارش
نجاشى در مقدمه كتاب علت تأليف اين كتاب را چنين بيان كرده كه:
«من شنيدم كه سيد شريف - سيد مرتضى علم الهدى - گفته عده‌اى از مخالفين مذهب شيعه چنين سرزنش كرده‌اند كه شما پيشينه و عالمى در شيعه نداريد كه تأليف و تصنيف نموده باشند...من نيز به خاطر رد اين كلام دست به تأليف زدم و تا آنجا كه توان داشتم نام مؤلفين شيعه را جمع نمودم».
اين كلام نجاشى نشانگر بالاترين درجات غيرت دينى است كه فردى مى‌تواند داشته باشد.
ارزش و اعتبار
اين كتاب جزء اصول اوليه رجال است و مرجعى مهم در تشخيص وثاقت و اعتبار گذشتگان مى‌باشد.
اين كتاب بنا به نظر شيخ آقا بزرگ تهرانى مانند كافى در بين كتب اربعه است.
در معارضه، قول و نظر او مقدم بر ديگران است و ديگران با او قابل مقايسه نيستند.اهميت اين كتب به قدرى است كه هر كس در رجال و تراجم دست به قلم برده ناگزير به استفاده از نجاشى و كشى و شيخ طوسى است.
تقدم بر شيخ طوسى
از جمله نكات قابل توجه در اين كتاب آن است كه اين كتاب مقدم بر فهرست شيخ طوسى است زيرا:
- تاريخ تأليف آن بعد از فهرست شيخ است و در اواخر عمر نجاشى نوشته شده در حالى كه فهرست شيخ مربوط به اوايل عمر او بوده.
- شيخ در علوم مختلف تألیف دارد و قدرت علمى او در چندين علم تقسيم شده، لذا نقض و ايراد بر او نيز فراوان است؛ اما نجاشى تمام همّ خويش را در اين علم به كار گرفته است.
- نجاشى به علم انساب بسيار مسلط بوده و براى شناخت رجال، شناخت انساب يك مسئله لازم است.
- بسيارى از روات در آن زمان از كوفه و اطراف آن بوده‌اند و نجاشى كه خودش كوفى است آنها را بهتر مى‌شناسد.
- نجاشى با ابن غضائرى كه استاد اين فن بوده مأنوس بوده و از او استفادۀ فراوان كرده است.
- نجاشى بسيارى از علماى رجال را ديده كه شيخ آنها را نديده است.
تاريخ تأليف
با توجه به تاريخهاى موجود در كتاب، چنين بدست مى‌آيد كه نجاشى كتاب خويش را بين سالهاى 419 تا 436 هجرى نوشته است.
از جمله اينكه تاريخ وفات محمد بن عبدالملك تبان (متوفاى 419 هجرى) در متن كتاب آمده و هنگام ذكر نام سيد مرتضى علم الهدى (متوفاى 436 هجرى)، از او با تعبير «أطال‌الله بقاءه» و «أدام توفيقه» ياد كرده است.
حجم كتاب
رجال نجاشى در بر دارندۀ نام و شرح حال 1269 نفر از روات و مؤلفين شيعه است كه در اين بين بعضى در چند سطر و بعضى در يك يا چند صفحه ترجمه شده‌اند.
ویژگی‌هاى كتاب
- از جمله نكات مهم كتاب آن است كه شخص از حيث مذهب و اعتبار و وثاقت بررسى شده و علاوه بر آن نام تأليفات و کتاب‌هاى او نيز ذكر شده است.
- اين كتاب مهمترين منبع براى بررسى اسناد و وثاقت و اعتبار روات است و عمده‌ترين منبع در جرح و تعديل راويان مى‌باشد.
- هدف اصلى كتاب، چنان كه ذكر شد، شناساندن مؤلفين شيعه و کتاب‌هايشان است.بنا بر اين راويانى كه تأليف نداشته‌اند در اين كتاب ذكر نشده‌اند.
- در اين كتاب همۀ مؤلفين شيعه تا آن زمان ذكر نشده‌اند و در مقابل، عده‌اى از غير شیعیان كه براى شيعه تأليفى داشته‌اند در اين كتاب معرفى شده‌اند.
- در ضمن بيان شرح حال عده‌اى از افراد، جرح و تعديل روات ديگر و سلسله اسناد اين افراد هم آمده است.مانند توثيق عام حلبيون (نجاشى شماره 229) و...
- نجاشى تنها به اسم يا كنيه اكتفا نكرده؛ بلكه لقبها و اسماء و كنيه‌هاى مختلف يك راوى را بيان كرده است.
- تاريخهايى مانند ولادت و وفات و تاريخ گرفتن اجازه و...در بسيارى موارد ذكر شده است.
- اعتماد بزرگان بر كتابى يا عرضۀ آن كتاب بر معصوم نيز در بعضى موارد تذكر داده شده.
ترتيب مطالب
در كتاب حاضر ابتدا مؤلفين هم عصر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله يا نزدیک به زمان ايشان ذكر شده‌اند، سپس بقيۀ مؤلفين بر اساس حروف الفباء آمده‌اند.البته در ترتيب افراد فقط حرف اول نام لحاظ شده و ترتيب حروف ديگر نام و نام پدر و... رعايت نشده است.
مولى عنايةالله قهپايى كتاب را بر اين اساس مرتب نمود تا استفاده از آن آسانتر شود و فوايدى نيز به آن افزود كه متأسفانه نسخۀ آن موجود نيست و چاپ حاضر كتاب بر اساس همان ترتيب مؤلف است.
نسخه‌هاى كتاب
- نسخه‌اى از كتاب به خط شيخ فضل بن محمد فضل عباسى و مربوط به سال 1021 هجرى است كه از نسخه‌هايى نوشته شده كه اصل آنها از نسخۀ خط ابن ادريس حلى است و خط سيد عبدالكريم بن طاووس و سيد محمد بن سيد موسوى نيز بر آن نسخه موجود است.
- نسخۀ كتابخانه آستان قدس رضوی عليه‌السلام مربوط به سال 967 هجرى.
- نسخه‌اى در كتابخانه تبريز مربوط به سال 981 هجرى كه از نسخۀ سال 551 هجرى نوشته شده است.
پانویس
- ↑ براى شناخت تاريخ تطور علم رجال رجوع شود به مقدمه رجال نجاشى، چاپ دارالأضواء بيروت1408/ هجرى صفحه أ - ي