مراغی، عبدالقادر بن غيبی

مراغی، عبدالقادر بن غيبی
نام کامل	عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغی
نام پدر	غيبی
ولادت	بین سال‌های 750 تا 760ق
رحلت	838ق
پیشه	شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده
اطلاعات علمی
برخی آثار	مقاصد الألحان

برای دیگر کاربردها، مراغی (ابهام زدایی) را ببینید.

عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغی (۷۵۷–۸۳۸ق)، شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده و هنرمند ایرانی است که علاوه بر چیره‌دستی در نوازندگی عود، در خوش‌نویسی و شعر و نقاشی هم تبحر داشت و حافظ قرآن بود. وی صاحب کتاب «مقاصد الألحان» می‌باشد.

نام و نسب

نام و نسب وی به‌قراری که خود او در آغاز و پایان نسخه «مقاصد الألحان» نوشته، بدین قرار است: «عبدالقادر بن غیبی الحافظ المراغی». بعضی نویسندگان، مثل خواندمیر، اسفزاری صاحب «روضات الجنات»، کمال‌الدین مؤلف «مطلع السعدين» و شرف‌الدین یزدی مؤلف «ظفرنامه»، او را «عبدالقادر گوینده»، «خواجه عبدالقادر» یا «خواجه عبدالقادر گوینده»، خوانده‌اند. کلمه «گوینده» که ظاهرا به‌جای «قوال» عربی آمده، به معنی خواننده یا سازنده تصنیف است.

ولادت

از قراین و شواهدی که محقق کتاب «مقاصد الألحان» در مقدمه به آن اشاره نموده، لازم می‌آید که وی در بین سال‌های 750 تا 760ق، متولد شده باشد.

آشنایی با موسیقی

مراغی آخرین موسیقی‌دان بزرگ و وارث موسیقی کلاسیک ایران است. مراغی مثل فارابی، هنرمندی بزرگ بود، عود خوب می‌زد، خوش می‌خواند و به‌طوری‌که نوشته‌اند، در خط و نقاشی دست داشت. عبدالقادر باآنکه اهل آذربایجان بود و ترکی می‌دانست، کتاب‌های خود را به زبان فارسی نوشت و از این راه، خدمتی بس بزرگ به زبان و ادب فارسی انجام داد. کتاب‌های او، سرشار است از اطلاعات دقیق درباره موسیقی نظری و عملی و سازها و آوازهای قدیم و اقوال موسیقی‌دانان بزرگ، به‌اضافه آرا و تحقیقات شخصی او.

تحصیلات

از اینکه حدود تحصیلات عبدالقادر چه بوده است، اطلاعی نداریم، ولی کتاب «مقاصد الألحان» نشان می‌دهد که علوم متداول در زمان را دارا بوده و موسیقی را از پدرش یاد گرفته است.

اوضاع زمان زندگی

عبدالقادر باید فقط دوران کودکی و نوجوانی خود را در مراغه گذرانده و در آغاز جوانی، در تبریز، نزد سلطان حسین جلایری بوده باشد. دوران زندگی وی، مقارن است با دوره پرآشوب از تاریخ ایران. جنگ و ستیزهای آل جلایر در اوایل یورش‌های تیمور و حوادث پیچیده و نابسامانی‌های بعد از تیمور در اواخر زندگانی او، رخ داده است.

وفات

وی به بیماری طاعون، در سال 838ق، درگذشته است.

منابع مقاله

بینش، تقی، مقدمه کتاب «مقاصد الألحان»، تألیف عبدالقادر حافظ مراغی، تحقیق تقی بینش، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول، 1356.

وابسته‌ها

مقاصد الألحان