مقولات و برخی آراء مربوط به آن: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مقولات و برخی آراء مربوط به آن''' تألیف محمدابراهیم | '''مقولات و برخی آراء مربوط به آن''' تألیف [[آیتی، محمدابراهیم|محمدابراهیم آیتی]]؛ این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
ارسطو مقولات را مانند دیگر ابواب منطق تنظیم و تألیف کرد، نه آنکه پیدایش مقولات از او و در زمان او باشد. کسانی هم که ارسطو را مخترع علم منطق دانسته‌اند، گویا مرادشان آن باشد که منطق با این نظم و ترتیب و به این صورت از اوست و پیش از او نبوده است. این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و مآخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح دربارۀ آن وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام از این کتاب‌های مهم فلسفه یا کلام و منطق این موضوع را به صورت این کتاب، مورد تحقیق و بررسی قرار نداده‌اند و حتی پاره‌ای مباحث به صورتی که در این کتاب تحقیق شده است، در مهم‌ترین مآخذ فلسفی از قبیل مباحث المشرقیۀ فخر رازی، اسفار | [[ارسطو]] مقولات را مانند دیگر ابواب منطق تنظیم و تألیف کرد، نه آنکه پیدایش مقولات از او و در زمان او باشد. کسانی هم که ارسطو را مخترع علم منطق دانسته‌اند، گویا مرادشان آن باشد که منطق با این نظم و ترتیب و به این صورت از اوست و پیش از او نبوده است. این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و مآخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح دربارۀ آن وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام از این کتاب‌های مهم فلسفه یا کلام و منطق این موضوع را به صورت این کتاب، مورد تحقیق و بررسی قرار نداده‌اند و حتی پاره‌ای مباحث به صورتی که در این کتاب تحقیق شده است، در مهم‌ترین مآخذ فلسفی از قبیل [[المباحث المشرقية في علم الإلهيات و الطبيعيات|مباحث المشرقیۀ]] [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]]، [[الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة|اسفار]] [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، [[المشارع و المطارحات|مطارحات]] [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردی]]، [[المعتبر في الحكمة|معتبر]] [[ابن ملکا، هبةالله بن علی|ابوالبرکات]]، [[النجاة من الغرق في بحر الضلالات|نجات]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[شرح المقاصد|شرح مقاصد]] [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]]، [[كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد|شرح تجرید]] [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلی]] و قوشچی، شوارق لاهیجی یا کتب منطقی از قبیل منطق شفای [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[الاوسط الکبیر]] [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، [[الجوهر النضید]] [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و البصائر النصیریه ساوی هم بی‌سابقه بوده است. افزون بر این مهم‌ترین مآخذ و منابع اینگونه مطالب عربی است و در متون فارسی مانند دانشنامۀ علایی [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، گوهرمراد لاهیجی، تبصرۀ ساوی، [[أساس الاقتباس|اساس الاقتباس]] [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسی]]، [[درة التاج]] [[قطب‌‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود|قطب شیرازی]] و [[مصنفات افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی|مصنفات]] [[باباافضل کاشانی، محمد بن حسین|باباافضل کاشانی]] بیشتر به اختصار و اجمال کوشیده و پاره‌ای از مباحث مهم را اصلاً تعرض نکرده‌اند. | ||
این کتاب با ترجمه‌ای از ارسطو و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخش‌های آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز می‌شود، سپس مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، می‌پردازد و پس از بحث مختصری دربارۀ اینکه مقولات از کیست و ترجمۀ مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر نکرده‌اند، و معرفی کردن 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین، با نشان دادن جای هر مطلب و شمارۀ هر صفحه در دو نسخه تلخیص ابن رشد و منطق ارسطو (به منظور توجه دادن به مطالبی که ارسطو در کتاب مقولات آورده است و تفصیلاتی که پس از وی بر آن افزوده‌اند) وارد بحث در مقولات می‌شود. | این کتاب با ترجمه‌ای از [[ارسطو]] و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخش‌های آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز می‌شود، سپس مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، می‌پردازد و پس از بحث مختصری دربارۀ اینکه مقولات از کیست و ترجمۀ مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر نکرده‌اند، و معرفی کردن 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین، با نشان دادن جای هر مطلب و شمارۀ هر صفحه در دو نسخه تلخیص ابن رشد و منطق ارسطو (به منظور توجه دادن به مطالبی که ارسطو در کتاب مقولات آورده است و تفصیلاتی که پس از وی بر آن افزوده‌اند) وارد بحث در مقولات می‌شود. | ||
ابتدا به تفسیر مقولات و تعبیرات مختلف آن توجه شده و جای بحث مقولات مشخص شده است و بزرگانی که بحث مقولات را در کتب منطقی خود آورده‌اند، معرفی شده‌اند و سپس به معمول علمای منطق دربارۀ الفاظ موضوعه مشروح‌تر بحث شده است. بعد از آن در تعیین مقسم مقولات به‌تحقیق سخن رفته و آن‌گاه تقسیمات مختلف وجود تا آنجا که با مبحث مقولات مربوط و مناسب است، ذکر شده و بر آنکه وجود یا موجود یا ماهیت جنس عالی مقولات نیست و نیز عرض جنس عالی نه مقوله نیست، اقامۀ برهان شده و به‌تفصیل دربارۀ احتمالاتی که هم در جوهر و هم در عرض بر مبنای اقوال مختلف داده می‌شود، شمارش یافته است. | ابتدا به تفسیر مقولات و تعبیرات مختلف آن توجه شده و جای بحث مقولات مشخص شده است و بزرگانی که بحث مقولات را در کتب منطقی خود آورده‌اند، معرفی شده‌اند و سپس به معمول علمای منطق دربارۀ الفاظ موضوعه مشروح‌تر بحث شده است. بعد از آن در تعیین مقسم مقولات به‌تحقیق سخن رفته و آن‌گاه تقسیمات مختلف وجود تا آنجا که با مبحث مقولات مربوط و مناسب است، ذکر شده و بر آنکه وجود یا موجود یا ماهیت جنس عالی مقولات نیست و نیز عرض جنس عالی نه مقوله نیست، اقامۀ برهان شده و به‌تفصیل دربارۀ احتمالاتی که هم در جوهر و هم در عرض بر مبنای اقوال مختلف داده می‌شود، شمارش یافته است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
[[رده:مقالات(مهر) باقی زاده]] | [[رده:مقالات(مهر) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مهر 1403]] | [[رده:مقالات بازبینی شده2 مهر 1403]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۹
| مقولات و برخی آراء مربوط به آن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آیتی، محمدابراهیم (نویسنده) |
| ناشر | مولی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| چاپ | يکم |
| شابک | 0ـ142ـ339ـ600ـ978 |
| موضوع | مقولات فلسفه اسلامي |
| کد کنگره | 9آ75م / 55 BBR |
مقولات و برخی آراء مربوط به آن تألیف محمدابراهیم آیتی؛ این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است.
گزارش کتاب
ارسطو مقولات را مانند دیگر ابواب منطق تنظیم و تألیف کرد، نه آنکه پیدایش مقولات از او و در زمان او باشد. کسانی هم که ارسطو را مخترع علم منطق دانسته‌اند، گویا مرادشان آن باشد که منطق با این نظم و ترتیب و به این صورت از اوست و پیش از او نبوده است. این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و مآخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح دربارۀ آن وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام از این کتاب‌های مهم فلسفه یا کلام و منطق این موضوع را به صورت این کتاب، مورد تحقیق و بررسی قرار نداده‌اند و حتی پاره‌ای مباحث به صورتی که در این کتاب تحقیق شده است، در مهم‌ترین مآخذ فلسفی از قبیل مباحث المشرقیۀ فخر رازی، اسفار ملاصدرا، مطارحات سهروردی، معتبر ابوالبرکات، نجات ابن سینا، شرح مقاصد تفتازانی، شرح تجرید علامۀ حلی و قوشچی، شوارق لاهیجی یا کتب منطقی از قبیل منطق شفای ابن سینا، الاوسط الکبیر فارابی، الجوهر النضید علامه حلی و البصائر النصیریه ساوی هم بی‌سابقه بوده است. افزون بر این مهم‌ترین مآخذ و منابع اینگونه مطالب عربی است و در متون فارسی مانند دانشنامۀ علایی ابن سینا، گوهرمراد لاهیجی، تبصرۀ ساوی، اساس الاقتباس خواجه طوسی، درة التاج قطب شیرازی و مصنفات باباافضل کاشانی بیشتر به اختصار و اجمال کوشیده و پاره‌ای از مباحث مهم را اصلاً تعرض نکرده‌اند.
این کتاب با ترجمه‌ای از ارسطو و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخش‌های آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز می‌شود، سپس مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، می‌پردازد و پس از بحث مختصری دربارۀ اینکه مقولات از کیست و ترجمۀ مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر نکرده‌اند، و معرفی کردن 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین، با نشان دادن جای هر مطلب و شمارۀ هر صفحه در دو نسخه تلخیص ابن رشد و منطق ارسطو (به منظور توجه دادن به مطالبی که ارسطو در کتاب مقولات آورده است و تفصیلاتی که پس از وی بر آن افزوده‌اند) وارد بحث در مقولات می‌شود.
ابتدا به تفسیر مقولات و تعبیرات مختلف آن توجه شده و جای بحث مقولات مشخص شده است و بزرگانی که بحث مقولات را در کتب منطقی خود آورده‌اند، معرفی شده‌اند و سپس به معمول علمای منطق دربارۀ الفاظ موضوعه مشروح‌تر بحث شده است. بعد از آن در تعیین مقسم مقولات به‌تحقیق سخن رفته و آن‌گاه تقسیمات مختلف وجود تا آنجا که با مبحث مقولات مربوط و مناسب است، ذکر شده و بر آنکه وجود یا موجود یا ماهیت جنس عالی مقولات نیست و نیز عرض جنس عالی نه مقوله نیست، اقامۀ برهان شده و به‌تفصیل دربارۀ احتمالاتی که هم در جوهر و هم در عرض بر مبنای اقوال مختلف داده می‌شود، شمارش یافته است.
برای آنکه به هر مبحث مربوط به مقولات توجه شده باشد، حتی اشعار و عبارات جامع مقولات از کتب مختلف فارسی و عربی در فصلی جداگانه جمع‌آوری شده و چون شرح و توضیح و تفسیر آنها لازم و مهم به نظر نمی‌رسیده، تنها به ذکر بسنده شده است. جنس بودن و جنس عالی بودن هر یک از ده مقولۀ جوهر و عرض و آنکه چرا اجناس عالیه بیش از ده نیستند و چرا مقولات منحصر در ده مقوله است، مورد توجه دقیق قرار گرفته و بر انحصار مقولات استدلال شده است. کیفیت مقولات به انواع خود و اینکه آیا مقولات همه چیز را شامل است یا چیزهای وجودی از مقولات خارج است و نیز ترتیب وجودی مقولات، مورد توجه بوده است.
پس از ذکر مباحث عمومی مقولات، زیر عنوان مباحث مشترک جوهر و عرض، بررسی ماهیت جوهر و عرض و اقسام ترکیب جوهر و عرض مورد بحث قرار گرفته است. در مباحث مربوط به هر یک از مقولات، ابتدا به مباحث عمومی و مشترک آن مقوله و تعریف‌ها و تعبیرهای مختلفی که دارد و اشکالاتی که بر بعضی رسوم و تعریفات شده است و اثبات آنکه آن مقوله معنی جسمی است و جنس عالی است، نه معنی عرضی، یا ذاتی غیرجنس، یا نوع اضافی توجه شده و سپس خواص آن مقوله و تقسیمات مختلفش مورد بحث قرار گرفته است. آن‌گاه در هر کدام از اقسام و انواع آن مقوله تا حد امکان بحث شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات