قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان

قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان
پدیدآوران	قلقشندی، احمد بن علی (نويسنده) ابیاری، ابراهیم (محقق)
ناشر	دار الکتاب اللبناني ** دار الکتاب المصري ** دار الکتب الإسلامیة
مکان نشر	ایران - تهران ** لبنان - بیروت ** مصر - قاهره
سال نشر	1402ق - 1982م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ق8ق8 218 DS
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

قلائد الجمان في التعريف بقبائل عرب الزمان، اثر ابوالعباس احمد بن علی قلقشندی (متوفی 821ق)، کتابی است در معرفی قبایل و انساب عرب موجود در زمان مؤلف که با تحقیق ابراهیم ابیاری، منتشر شده است.

کتاب با مقدمه محقق در اشاره به موضوع و اهمیت آن، آغاز شده و مطالب مؤلف در یک مقدمه، یک مقصد و خاتمه، تنظیم شده است. مقدمه خود از پنج فصل، به شرح زیر، تشکیل شده است:

1. فصل نخست، پیرامون فضلیت علم انساب بوده و دلیل نیاز و احتیاج به این علم، توضیح داده شده است.
2. در فصل دوم، به توضیح این موضوع پرداخته شده است که اسم عرب، بر چه کسانی صدق کرده و انواع و اقسام آن، به چه صورت است.
3. در فصل سوم، طبقات انساب و موضوعات مرتبط با آن، توضیح داده شده است که عبارتند از:
   1. شعب: نسب دورتر (پدر قبایلی که به او منسوبند)، مانند عدنان در نسب پیامبر(ص).
   2. قبیله: آنچه شعب در آن منقسم می‌شود، مانند ربیعه و مضر.
   3. عماره: آنچه انساب قبیله، در آن منقسم می‌شود، مانند قریش و کنانه.
   4. بطن: آنچه اقسام عماره، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌عبدمناف و بنی‌مخزوم.
   5. فخذ: آنچه اقسام بطن، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌هاشم و بنی‌امیه.
   6. فصیله: آنچه اقسام فخذ، در آن منقسم می‌شود، مانند بنی‌عباس.
4. در چهارمین فصل، به ذکر خانه‌ها و مساکن و مواطن قدیمی اعراب که از آنجا به سایر نواحی رفته و ساکن شده‌اند، پرداخته شده است.
5. فصل پنجم، به توضیح و تشریح اموری اختصاص یافته است که محقق و پژوهشگر علم انساب، به اشراف و احاطه به آنها، نیازمند است.

در مقصد، در ضمن دو فصل زیر، از جزیئات نسب‌نامه‌های قبایل عرب، سخن به میان آمده است:

فصل نخست، به ذکر رکن نسب نبوی(ص) و نسب‌های منشعب‌شده از آن، اختصاص یافته است.

در فصل دوم، به ذکر مشخصات اقوم و قبایل عرب پرداخته شده و مساکن و مواطنی که در زمان مؤلف، موجود بوده، تشریح شده است.

در خاتمه نیز به معرفی اوصاف «مقر، اشرف ناصری» که این کتاب برای وی تألیف شده و بیان فضایل و خلاصه‌ای از شرح حال وی، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.