محقق سبزواری، محمدباقر: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'محقق سبزوارى' به 'محقق سبزوارى ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'سبزواری (ابهام زدایی)' به 'سبزواری (ابهامزدایی)') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
(۶۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00778.jpg|بندانگشتی|محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمومن]] | [[پرونده:NUR00778.jpg|بندانگشتی|محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمومن]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمومن | ||
|- | |- | ||
| | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | خراسانی سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن | ||
سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن | سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
محقق خراسانی، محمد باقر بن محمد مومن | محقق خراسانی، محمد باقر بن محمد مومن | ||
محمدباقر سبزواری خراسانی | |||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |محمّد مؤمن سبزوارى | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |1017ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |روستای نامِن از توابع سبزوار | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1090 ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[میرفندرسکی، ابوالقاسم|میر فندرسكى]] | ||
| | |||
قاضى معزّ | |||
حیدر على اصفهانى | |||
حسین على تسترى | |||
علاّمه [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] | |||
|- | |||
|برخی آثار | |||
| data-type="authorWritings" |[[ذخیرة المعاد في شرح الإرشاد|ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد]] | |||
[[كفاية الفقه: المشتهر بكفاية الاحكام|كفایة الفقه: المشتهر بكفایة الاحكام]] | |||
[[روضة الأنوار عباسی (در اخلاق و شیوه کشورداری)]] | |||
[[ | [[مجموعة الرسائل الأصولیة]] | ||
|- class="articleCode" | |||
|کد مؤلف | |||
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00778AUTHORCODE | |||
|} | |||
</div> | |||
{{اشتباه نشود|محقق، محمدباقر}} | |||
{{کاربردهای دیگر|محقق سبزواری (ابهامزدایی)}} | |||
'''محمدباقر بن محمدمؤمن خراسانی سبزواری''' (1017-1090) فقیه، حكیم و متكلم و اهل سبزوار بوده است، | |||
== ولادت == | |||
محمد باقر فرزند محمّد مؤمن خراسانی مشهور محقّق سبزواری در ۱۰۱۷ق در روستای نامِن از توابع سبزوار زاده شد. | |||
== مهاجرت به اصفهان == | |||
پس از درگذشت پدرش به اصفهان آمد و در آنجا سکونت گزید. سبزواری در دوران زندگی خود با چهار تن از حاکمان صفوی معاصر بوده و بیشترین دوران زندگی سیاسی وی در دوره سلطنت شاه عبّاس دوم و شاه صفی بوده است. حاکمان معاصر سبزواری عبارتند از: | |||
# شاه عباس اول (۱۰۳۸ـ۹۹۶ق)؛ | |||
# شاه صفی اول (۱۰۵۲ـ۱۰۳۸ق)؛ | |||
# شاه عباس دوم (۱۰۷۷ـ۱۰۵۲ق)؛ | |||
# شاه سلیمان اول یا شاه صفی دوم (۱۱۰۵ـ۱۰۷۷ق)؛ | |||
در دوران شاه عباس دوم، محقق سبزواری منصب شیخالاسلامی و امامت جمعه اصفهان را پذیرفت و از جانب شاه عباس دوم تدریس در مدرسه ملا عبدالله شوشتری به وی واگذار شد. | |||
وی همیشه در جهت اصلاح شاه عباس دوم بوده و مسائلی را به او گوشزد میکرده است و خواهان اصلاح آنها میشده که از جمله آنها میتوان به دو امر اشاره کرد: | |||
# تقاضای توبه شاه: وی همیشه شاه عباس دوم را توصیه به توبه میکرد؛ چون توبه شاه باعث توبه هزاران نفر دیگر میشد. او درباره قبول توبه میگوید: اگر کسی تمام عمر کافر باشد یا مشغول به انواع معاصی و ذنوب شود و در نفس آخر اسلام آورد یا از همه گناهان توبه کند، خدای عزوجل میآمرزد و بیحساب به بهشت میبرد. | |||
# منع شاه عباس دوم از شرابخواری: سبزواری از شاه عباس دوم میخواهد که شرب خمر و لهو و لعب و لذات را ترک کند؛ زیرا این عوامل سبب ظهور فساد و باعث زوال و اختلال در امور جامعه میشود. وی به ممنوعیت شرعی و عقاب اخروی شرب خمر اشاره میکند، امراض دنیایی آن را نیز یادآور میشود، به این که بیشتر حاکمان قبل به سبب آفت شراب هلاک شده بودند. | |||
== اساتید == | |||
برخى از اساتید و مشایخ روایت سبزوارى عبارتند از: | |||
# [[میرفندرسکی، ابوالقاسم|میر فندرسكى]]؛ | |||
# قاضى معزّ؛ | |||
# [[حيدر على اصفهانى|حیدر على اصفهانى]]؛ | |||
# [[حسين على تسترى|حسین على تسترى]]؛ | |||
# علاّمه [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]؛ | |||
# نورالدین على بن حسین بن أبى الحسن عاملى، | |||
# برادر [[عاملی موسوی، محمد بن علی|صاحب مدارك]]؛ | |||
# میر شرفالدین على بن حجّت شولستانى؛ | |||
# یحیى بن حسن یزدى؛ | |||
# مقصود بن زینالعابدین استرآبادى | |||
# حسین بن حیدر كركى. | |||
این فقیه بزرگ و سیاستمدار شایسته، شاگردان بزرگی را به عالم اسلام تقدیم نمود که برخی از آنها عبارتند از: | |||
# [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانساری]] (۱۰۹۹ـ۱۰۱۹ق)؛ وی [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|حسین بن جمالالدین محمد خوانساری]]، شوهرخواهر محقق سبزواری است که تألیفات بسیار دارد و از شاگردان برجسته محقق سبزواری است. | |||
# سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی. (۱۱۰۵ـ۱۰۳۹ق) | |||
# ملا [[سراب تنکابنی، محمد بن عبدالفتاح|محمد بن عبدالفتاح تنکابنی]] مشهور به سراب. (متوفی ۱۱۲۴ق)؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۱ق) به وی اجازه نقل روایت داده است. | |||
# میر محمدصالح خاتونآبادی؛ وی فرزند عبدالواسع خاتونآبادی اصفهانی و داماد علامه مجلسی است. | |||
# [[محمدشفیع بن فرج گیلانی]]؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۵ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. کتاب البداء از آثار او است. | |||
# [[افندی، عبدالله بن عیسیبیگ|میرزا عبدالله افندی اصفهانی]]؛ وی صاحب کتاب ریاض العلماء و حیاض الفضلاء است. | |||
# محمد صالح بیابانکی؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۷۴ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. | |||
# عبدالله اردبیلی. | |||
== وفات == | |||
او در هشتم ربیع الأوّل 1090ق از دنیا رفته است؛ جنازهاش از اصفهان به مشهد مقدّس حمل و در مدرسۀ میرزا جعفر به خاک سپرده شد. | |||
==آثار== | |||
محقق سبزوارى آثار سودمندى دارد كه برخى از آنها عبارتند از: | |||
#ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد | |||
#:این اثر شرحى است بر ارشاد الأذهان علاّمۀ حلّى تا پایان بحث حجّ. | |||
#الكفایة كه از آن به كفایة الأحكام، كفایة المعتقد، كفایة المعتمد، كفایة المقتصد و كفایة الفقه تعبیر مىشود و شامل ابواب فقه بجز حدود و قصاص و دیات است، این دو كتاب چاپ سنگى شده است. | |||
#حاشیۀ الهیّات شفاء، كه با تصحیح سیّد جلالالدین آشتیانى، ضمن منتخباتى از آثار حكماى الهى ایران(ج 2، ص 493-556) در تهران به چاپ رسیده است. | |||
#روضة الأنوار در شیوۀ فرمانروایى و اخلاق حكومتى، كه سال 1285ق در چاپخانۀ علیقلى قاجار در 349 صفحه به چاپ رسیده(فهرست کتابهاى فارسى مشار، ج 2، ص 2704) و در كتاب دین و سیاست در دورۀ صفوى 203-212، نوشتۀ [[رسول جعفريان|رسول جعفریان]] معرّفى شده است. | |||
#المقالة المختصرة، دربارۀ نماز و روزه به زبان فارسى. | |||
#مفاتیح النجاة در دعا. | |||
#رسالة فی الغسل. | |||
#رسالة فی صلاة الجمعة، عربى. | |||
#رسالۀ نماز جمعه، فارسى. | |||
#شرح مجسطى، ناتمام. | |||
#حاشیه بر شرح اشارات. | |||
#حواشى بر [[مسالك الأفهام إلی تنقيح شرائع الإسلام|مسالك الأفهام]] [[شهيد ثانى|شهید ثانى]] قدسسرّه. | |||
#رسالۀ مقدمۀ واجب. | |||
#رسالهاى در فضیلت متعه. | |||
#رسالهاى در قرائت و تجوید. | |||
#روضة الفلاح سلیمانى، در دعا و به زبان فارسى. | |||
#شرح توحید صدوق. | |||
#رسالة فی اختیار الساعات. | |||
#الخلافیه، دربارۀ اختلاف نظر فقها. | |||
#شرح زبدة الاصول [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایى]]. | |||
#رسالة فی شبهة الاستلزام. | |||
#شرح حدیث برّ الوالدین. | |||
#العقائد الجامعة. | |||
#رسالة فی تحریم الغناء. | |||
مرحوم سید مصلحالدین مهدوى آثار محقّق سبزوارى را به چهل عدد رسانده و براى هر كدام از این آثار توضیحاتى ذكر كرده است.[1] | |||
==منابع مقاله== | |||
# خاندان شیخ الإسلام اصفهان، ص 88-100. | |||
# [http://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C دانشنامه اسلامی (ویکی اهلبیت ع)] | |||
# [https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C ویکی شیعه] | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[ذخیرة المعاد في شرح الإرشاد]] | |||
[[كفاية الفقه: المشتهر بكفاية الاحكام]] | |||
[[ | [[روضة الأنوار عباسی (در اخلاق و شیوه کشورداری)]] | ||
[[ | [[مجموعة الرسائل الأصولیة]] | ||
[[ | [[الرسائل مع رسائل أخر]] | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مرداد(1400)]] | |||
[[رده:امامان جمعه]] | |||
[[رده:امامان جمعه اصفهان]] |
نسخهٔ کنونی تا ۶ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۲۵
محمدباقر بن محمدمؤمن خراسانی سبزواری (1017-1090) فقیه، حكیم و متكلم و اهل سبزوار بوده است،
نام | محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمومن |
---|---|
نامهای دیگر | خراسانی سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن
سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن شریف سبزواری، محمد باقر بن محمد مومن محقق خراسانی، محمد باقر بن محمد مومن محمدباقر سبزواری خراسانی |
نام پدر | محمّد مؤمن سبزوارى |
متولد | 1017ق |
محل تولد | روستای نامِن از توابع سبزوار |
رحلت | 1090 ق |
اساتید | میر فندرسكى
قاضى معزّ حیدر على اصفهانى حسین على تسترى علاّمه محمدتقى مجلسى |
برخی آثار | ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد
كفایة الفقه: المشتهر بكفایة الاحكام |
کد مؤلف | AUTHORCODE00778AUTHORCODE |
ولادت
محمد باقر فرزند محمّد مؤمن خراسانی مشهور محقّق سبزواری در ۱۰۱۷ق در روستای نامِن از توابع سبزوار زاده شد.
مهاجرت به اصفهان
پس از درگذشت پدرش به اصفهان آمد و در آنجا سکونت گزید. سبزواری در دوران زندگی خود با چهار تن از حاکمان صفوی معاصر بوده و بیشترین دوران زندگی سیاسی وی در دوره سلطنت شاه عبّاس دوم و شاه صفی بوده است. حاکمان معاصر سبزواری عبارتند از:
- شاه عباس اول (۱۰۳۸ـ۹۹۶ق)؛
- شاه صفی اول (۱۰۵۲ـ۱۰۳۸ق)؛
- شاه عباس دوم (۱۰۷۷ـ۱۰۵۲ق)؛
- شاه سلیمان اول یا شاه صفی دوم (۱۱۰۵ـ۱۰۷۷ق)؛
در دوران شاه عباس دوم، محقق سبزواری منصب شیخالاسلامی و امامت جمعه اصفهان را پذیرفت و از جانب شاه عباس دوم تدریس در مدرسه ملا عبدالله شوشتری به وی واگذار شد.
وی همیشه در جهت اصلاح شاه عباس دوم بوده و مسائلی را به او گوشزد میکرده است و خواهان اصلاح آنها میشده که از جمله آنها میتوان به دو امر اشاره کرد:
- تقاضای توبه شاه: وی همیشه شاه عباس دوم را توصیه به توبه میکرد؛ چون توبه شاه باعث توبه هزاران نفر دیگر میشد. او درباره قبول توبه میگوید: اگر کسی تمام عمر کافر باشد یا مشغول به انواع معاصی و ذنوب شود و در نفس آخر اسلام آورد یا از همه گناهان توبه کند، خدای عزوجل میآمرزد و بیحساب به بهشت میبرد.
- منع شاه عباس دوم از شرابخواری: سبزواری از شاه عباس دوم میخواهد که شرب خمر و لهو و لعب و لذات را ترک کند؛ زیرا این عوامل سبب ظهور فساد و باعث زوال و اختلال در امور جامعه میشود. وی به ممنوعیت شرعی و عقاب اخروی شرب خمر اشاره میکند، امراض دنیایی آن را نیز یادآور میشود، به این که بیشتر حاکمان قبل به سبب آفت شراب هلاک شده بودند.
اساتید
برخى از اساتید و مشایخ روایت سبزوارى عبارتند از:
- میر فندرسكى؛
- قاضى معزّ؛
- حیدر على اصفهانى؛
- حسین على تسترى؛
- علاّمه محمدتقى مجلسى؛
- نورالدین على بن حسین بن أبى الحسن عاملى،
- برادر صاحب مدارك؛
- میر شرفالدین على بن حجّت شولستانى؛
- یحیى بن حسن یزدى؛
- مقصود بن زینالعابدین استرآبادى
- حسین بن حیدر كركى.
این فقیه بزرگ و سیاستمدار شایسته، شاگردان بزرگی را به عالم اسلام تقدیم نمود که برخی از آنها عبارتند از:
- محقق خوانساری (۱۰۹۹ـ۱۰۱۹ق)؛ وی حسین بن جمالالدین محمد خوانساری، شوهرخواهر محقق سبزواری است که تألیفات بسیار دارد و از شاگردان برجسته محقق سبزواری است.
- سید عبدالحسین حسینی خاتونآبادی. (۱۱۰۵ـ۱۰۳۹ق)
- ملا محمد بن عبدالفتاح تنکابنی مشهور به سراب. (متوفی ۱۱۲۴ق)؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۱ق) به وی اجازه نقل روایت داده است.
- میر محمدصالح خاتونآبادی؛ وی فرزند عبدالواسع خاتونآبادی اصفهانی و داماد علامه مجلسی است.
- محمدشفیع بن فرج گیلانی؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۸۵ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است. کتاب البداء از آثار او است.
- میرزا عبدالله افندی اصفهانی؛ وی صاحب کتاب ریاض العلماء و حیاض الفضلاء است.
- محمد صالح بیابانکی؛ محقق سبزواری در سال (۱۰۷۴ق) به وی اجازه نقل حدیث داده است.
- عبدالله اردبیلی.
وفات
او در هشتم ربیع الأوّل 1090ق از دنیا رفته است؛ جنازهاش از اصفهان به مشهد مقدّس حمل و در مدرسۀ میرزا جعفر به خاک سپرده شد.
آثار
محقق سبزوارى آثار سودمندى دارد كه برخى از آنها عبارتند از:
- ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد
- این اثر شرحى است بر ارشاد الأذهان علاّمۀ حلّى تا پایان بحث حجّ.
- الكفایة كه از آن به كفایة الأحكام، كفایة المعتقد، كفایة المعتمد، كفایة المقتصد و كفایة الفقه تعبیر مىشود و شامل ابواب فقه بجز حدود و قصاص و دیات است، این دو كتاب چاپ سنگى شده است.
- حاشیۀ الهیّات شفاء، كه با تصحیح سیّد جلالالدین آشتیانى، ضمن منتخباتى از آثار حكماى الهى ایران(ج 2، ص 493-556) در تهران به چاپ رسیده است.
- روضة الأنوار در شیوۀ فرمانروایى و اخلاق حكومتى، كه سال 1285ق در چاپخانۀ علیقلى قاجار در 349 صفحه به چاپ رسیده(فهرست کتابهاى فارسى مشار، ج 2، ص 2704) و در كتاب دین و سیاست در دورۀ صفوى 203-212، نوشتۀ رسول جعفریان معرّفى شده است.
- المقالة المختصرة، دربارۀ نماز و روزه به زبان فارسى.
- مفاتیح النجاة در دعا.
- رسالة فی الغسل.
- رسالة فی صلاة الجمعة، عربى.
- رسالۀ نماز جمعه، فارسى.
- شرح مجسطى، ناتمام.
- حاشیه بر شرح اشارات.
- حواشى بر مسالك الأفهام شهید ثانى قدسسرّه.
- رسالۀ مقدمۀ واجب.
- رسالهاى در فضیلت متعه.
- رسالهاى در قرائت و تجوید.
- روضة الفلاح سلیمانى، در دعا و به زبان فارسى.
- شرح توحید صدوق.
- رسالة فی اختیار الساعات.
- الخلافیه، دربارۀ اختلاف نظر فقها.
- شرح زبدة الاصول شیخ بهایى.
- رسالة فی شبهة الاستلزام.
- شرح حدیث برّ الوالدین.
- العقائد الجامعة.
- رسالة فی تحریم الغناء.
مرحوم سید مصلحالدین مهدوى آثار محقّق سبزوارى را به چهل عدد رسانده و براى هر كدام از این آثار توضیحاتى ذكر كرده است.[1]
منابع مقاله
- خاندان شیخ الإسلام اصفهان، ص 88-100.
- دانشنامه اسلامی (ویکی اهلبیت ع)
- ویکی شیعه