مجلس آرای: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ل های ' به 'لهای ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ال الدین' به 'الالدین') |
||
| (۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =PIR۳۵۴۲/ف۳م۳ ۱۴۰۱ | ||
| موضوع = | | موضوع =شاعران ایرانی - سرگذشتنامه,شعر فارسی - مجموعهها,هجو فارسی | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر =انتشارات دکتر محمود افشار | | ناشر =انتشارات دکتر محمود افشار | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مجلس آرای''' تألیف فخری | '''مجلس آرای''' تألیف [[هروی، فخری|فخری هروی]]، مصحح و محقق [[بیدکی، هادی|هادی بیدکی]]؛ مجلس آرای، نخستین تذکرۀ شاعران هجوگو در تاریخ ادبیات فارسی است که [[هروی، فخری|فخری هروی]] آن را بین سالهای 963-962 ق درسند تآلیف کرده و در آن به نقل اشعار و ذکر پراکندۀ احوال شاعران هجوگو در قرنهای چهارم تا دهم هجری پرداخته است. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
فخری | [[هروی، فخری|فخری هروی]]؛ شاعر، دانشمند، مترجم و صوفی که در باب جنبههای مختلف هنر، شعر نوشته است. نام او سلطان محمد و نام پدرش محمدامیر بود. پدر فخری نیز شاعر بود که اسم مستعار امیری را برای خود برگزید. چنانکه «فخری» نیز تخلص شعری سلطان محمد بود که مکرر در اشعار خود آن را به کار برده است. همچنین وجود صفت نسبی «هروی» در کنار تخلصش، به زادگاه و سکونتگاه وی یعنی هرات اشاره دارد. فخری از مدح سرایان شاهان صفوی بود. او کتاب هفت کشور خود را به نام و مدح شاه اسماعیل و برخی اطرافیان وی مزین کرده است. [[هروی، فخری|فخری]] در لطایف نامه نیز ارادتش به صفویان را با نام بردن از شاه اسماعیل و وکیل او کمالالدین شاه حسین اصفهانی و مدح آنها آشکار کرده است. او نخستین شرح احوال قسم ششم لطایف نامه را به معرفی خواجه میرک، وزیر زینل خان شاملو، حاکم وقت خراسان اختصاص داده است. او همچنین در لطایف نامه سه نفر دیگر از درباریان شاه اسماعیل را هم ستایش کرده است. چرا که این سه نفر به دستور شاه اسماعیل در سال 928 ق وارد خراسان و هرات شدند تا به سمتهایی منصوب شوند. فخری از میان افراد فوق به تدریج با خواجه حبیبالله ساوجی وزیر وقت، صمیمیت خاصی پیدا کرد و از روی ارادتی که با او داشت تحفة الحبیب و رسالۀ معما را به نام و ستایش خواجه مزین کرد و حتی نام تحفة الحبیب را از اسم او برگرفت. | ||
خراسان در اواخر عهد تیموری مکررا هدف تاخت و تاز ازبکان قرار گرفت و امنیت سابق خود را از دست داد. قتل و غارت ازبکان در اواخر حکومت شاه اسماعیل و اوایل حکومت شاه تهماسب صفوی نیز تکرار شد و حتی به عهد شاه عباس اول هم کشیده شد. در این بحبوحه، بسیاری از شاعران، خراسان را به مقصد شبه قاره و ممالک عثمانی ترک کرده بودند؛ اما فخری به هرات و خراسان دلبستگی داشت و تا هشت سال بعد از درگذشت حامی و ممدوح خود، خواجه | خراسان در اواخر عهد تیموری مکررا هدف تاخت و تاز ازبکان قرار گرفت و امنیت سابق خود را از دست داد. قتل و غارت ازبکان در اواخر حکومت شاه اسماعیل و اوایل حکومت شاه تهماسب صفوی نیز تکرار شد و حتی به عهد شاه عباس اول هم کشیده شد. در این بحبوحه، بسیاری از شاعران، خراسان را به مقصد شبه قاره و ممالک عثمانی ترک کرده بودند؛ اما [[هروی، فخری|فخری]] به هرات و خراسان دلبستگی داشت و تا هشت سال بعد از درگذشت حامی و ممدوح خود، خواجه حبیبالله، ساکن هرات بود تا اینکه در 940 ق به قصد ادای فریضۀ حج، به سوی مکه حرکت کرد؛ اما معلوم نیست که به چه دلیل مسیر سفر را از مکه به سوی سند تغییر داد. سند از لحاظ جغرافیایی پل ارتباطی خراسان و هند بود و نسبت به خراسان امنیت بیشتری، خصوصا برای شاعران و نویسندگان ایرانی داشت. بنابراین [[هروی، فخری|فخری]] نیز مانند بسیاری از کوچندگان خراسانی مدتی در آنجا اقامت گزید. ورود فخری به سند با حکومت میرزا شاه حسن ارغون بر آنجا مصادف بود. از این رو [[هروی، فخری|فخری]] از همان ابتدای ورود به ملازمت شاه حسن و همسرش، حاجیه ماه بیگم درآمد و صمیمیتش با شاه به حدی رسید که روضة السلاطین، صنایع الحسن و تضمینات را به نام و مدح وی مزین کرده است. دربار شاه حسن پناهگاه خوبی برای شاعران و نویسندگان کوچیده از خراسان بود و شاه حسن در حمایت این گروه کوشا بود خصوصا که دربار او مکانی برای برگزاری محافل ادبی، قرائت، ستایش و نقد شعر بود. مجلس آرای، نخستین تذکرۀ شاعران هجوگو در تاریخ ادبیات فارسی است که [[هروی، فخری|فخری هروی]] آن را بین سالهای 963-962 ق درسند تآلیف کرده و در آن به نقل اشعار و ذکر پراکندۀ احوال شاعران هجوگو در قرنهای چهارم تا دهم هجری پرداخته است. اهمیت این تذکره، جز سودمندی از منظر نوع ادبی هجو، تاریخ ادبیات و نقد ادبی، در ثبت اشعاری از شاعران معاصر مؤلف یا نزدیک به عصر او درحوزۀ ادبی هرات و سند است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2745 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبانشناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | |||
[[رده:مقالات جدید(اسفند) باقی زاده]] | [[رده:مقالات جدید(اسفند) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۷
مجلس آرای تألیف فخری هروی، مصحح و محقق هادی بیدکی؛ مجلس آرای، نخستین تذکرۀ شاعران هجوگو در تاریخ ادبیات فارسی است که فخری هروی آن را بین سالهای 963-962 ق درسند تآلیف کرده و در آن به نقل اشعار و ذکر پراکندۀ احوال شاعران هجوگو در قرنهای چهارم تا دهم هجری پرداخته است.
| مجلس آرای | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هروی، فخری (نویسنده) بیدکی، هادی (مصحح) |
| ناشر | انتشارات دکتر محمود افشار |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۱ش |
| موضوع | شاعران ایرانی - سرگذشتنامه,شعر فارسی - مجموعهها,هجو فارسی |
| کد کنگره | PIR۳۵۴۲/ف۳م۳ ۱۴۰۱ |
گزارش کتاب
فخری هروی؛ شاعر، دانشمند، مترجم و صوفی که در باب جنبههای مختلف هنر، شعر نوشته است. نام او سلطان محمد و نام پدرش محمدامیر بود. پدر فخری نیز شاعر بود که اسم مستعار امیری را برای خود برگزید. چنانکه «فخری» نیز تخلص شعری سلطان محمد بود که مکرر در اشعار خود آن را به کار برده است. همچنین وجود صفت نسبی «هروی» در کنار تخلصش، به زادگاه و سکونتگاه وی یعنی هرات اشاره دارد. فخری از مدح سرایان شاهان صفوی بود. او کتاب هفت کشور خود را به نام و مدح شاه اسماعیل و برخی اطرافیان وی مزین کرده است. فخری در لطایف نامه نیز ارادتش به صفویان را با نام بردن از شاه اسماعیل و وکیل او کمالالدین شاه حسین اصفهانی و مدح آنها آشکار کرده است. او نخستین شرح احوال قسم ششم لطایف نامه را به معرفی خواجه میرک، وزیر زینل خان شاملو، حاکم وقت خراسان اختصاص داده است. او همچنین در لطایف نامه سه نفر دیگر از درباریان شاه اسماعیل را هم ستایش کرده است. چرا که این سه نفر به دستور شاه اسماعیل در سال 928 ق وارد خراسان و هرات شدند تا به سمتهایی منصوب شوند. فخری از میان افراد فوق به تدریج با خواجه حبیبالله ساوجی وزیر وقت، صمیمیت خاصی پیدا کرد و از روی ارادتی که با او داشت تحفة الحبیب و رسالۀ معما را به نام و ستایش خواجه مزین کرد و حتی نام تحفة الحبیب را از اسم او برگرفت.
خراسان در اواخر عهد تیموری مکررا هدف تاخت و تاز ازبکان قرار گرفت و امنیت سابق خود را از دست داد. قتل و غارت ازبکان در اواخر حکومت شاه اسماعیل و اوایل حکومت شاه تهماسب صفوی نیز تکرار شد و حتی به عهد شاه عباس اول هم کشیده شد. در این بحبوحه، بسیاری از شاعران، خراسان را به مقصد شبه قاره و ممالک عثمانی ترک کرده بودند؛ اما فخری به هرات و خراسان دلبستگی داشت و تا هشت سال بعد از درگذشت حامی و ممدوح خود، خواجه حبیبالله، ساکن هرات بود تا اینکه در 940 ق به قصد ادای فریضۀ حج، به سوی مکه حرکت کرد؛ اما معلوم نیست که به چه دلیل مسیر سفر را از مکه به سوی سند تغییر داد. سند از لحاظ جغرافیایی پل ارتباطی خراسان و هند بود و نسبت به خراسان امنیت بیشتری، خصوصا برای شاعران و نویسندگان ایرانی داشت. بنابراین فخری نیز مانند بسیاری از کوچندگان خراسانی مدتی در آنجا اقامت گزید. ورود فخری به سند با حکومت میرزا شاه حسن ارغون بر آنجا مصادف بود. از این رو فخری از همان ابتدای ورود به ملازمت شاه حسن و همسرش، حاجیه ماه بیگم درآمد و صمیمیتش با شاه به حدی رسید که روضة السلاطین، صنایع الحسن و تضمینات را به نام و مدح وی مزین کرده است. دربار شاه حسن پناهگاه خوبی برای شاعران و نویسندگان کوچیده از خراسان بود و شاه حسن در حمایت این گروه کوشا بود خصوصا که دربار او مکانی برای برگزاری محافل ادبی، قرائت، ستایش و نقد شعر بود. مجلس آرای، نخستین تذکرۀ شاعران هجوگو در تاریخ ادبیات فارسی است که فخری هروی آن را بین سالهای 963-962 ق درسند تآلیف کرده و در آن به نقل اشعار و ذکر پراکندۀ احوال شاعران هجوگو در قرنهای چهارم تا دهم هجری پرداخته است. اهمیت این تذکره، جز سودمندی از منظر نوع ادبی هجو، تاریخ ادبیات و نقد ادبی، در ثبت اشعاری از شاعران معاصر مؤلف یا نزدیک به عصر او درحوزۀ ادبی هرات و سند است.[۱]
پانويس