دیوان آصفی هروی

دیوان آصفی هروی، مجموعه اشعار مقیم‌الدین بن نعمت‌الله آصفی هروی (853-923ق/ 1449-1517م) است که با تصحیح، حواشی و مقدمه هادی ارفع کرمانشاهی، منتشر شده است.

دیوان آصفی هروی «853 - 923ھ ق»
پدیدآوران	آصفی، مقیم‌الدین بن نعمت‌الله (نويسنده) ارف‍ع‌، ه‍ادی‌‏‫ (مصحح) ارف‍ع‌، ه‍ادی‌‏‫ (مقدمه‌نويس)
سال نشر	1342ش
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۵۸۵۶/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شاعر دیوان حاضر، برخلاف اغلب معاصرین خود، از مدح و مداحی، گریزان بوده و هرگز برای خوشایند این و آن، زبان به تملق و چاپلوسی نگشوده است. چنانچه در اشعار دیوان تأمل و غور شود، معلوم می‌گردد که همت والا و استغنای طبع شاعر آن، نمی‌گذاشته است که چون سایر گویندگان معاصر خودش، شانه همت به زیر بار منت این و آن برد.

وی دوستدار صفا و خریدار حقیقت بوده، کالای محبت را به جان خرید و در دوستی، ثابت‌قدم و استوار بوده است:

بر آستان وفا سر نهاده خاک شدیم

ز خاکساری ما بود سربلندی ما

اما آنجا که می‌بیند دیگر صدق و صفا را بازاری و متاع دوستی و مردمی را خریداری نمانده و یاران دیرین، آیین دوستی را رها کرده، خود را مخاطب قرار داده و می‌گوید:

'آصفی دشمن جان تو رفیقان تواند|2=چون به میزان محبت، همه را سنجیدم}}

و یا:

چگونه آنچه ز یاران بی‌وفا دیدم		ز هرکه چشم وفا داشتم جفا دیدم
نهند روز فراغت قدم به دیده من		چو روز تفرقه گردد کنند نادیدم
شدم به جرم وفا، خون‌فشان ز هر مژه‌ای		که من به چشم گنهکار خود چه‌ها دیدم
مگر نبود وفا روزگار را ز بدی		ز روزگار بتر بود هرکه را دیدم

یکی از ویژگی‌های شعر آصفی، توجه وی به زبان مردم، کلمات، اصطلاحات و امثال رایج در زبان گفتاری است که به‌عنوان نمونه، به چند مورد از آن، اشاره می‌شود:

1. بلایی که رسد، چه اندک چه بسیار:

من به غرقاب غم و موج سرشکم بر اوج

آب از سر که گذر کرد، چه صد نیزه چه یک

1. آستین مالیدن، عزم به کاری کردن، همچنان‌ است دامن برزدن:

آسین مالیدن و دامن برزد آن بی‌باک و مست

وای جان من که افتادم ز پا رفتم ز دست

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. آصف فکرت، محمد، «ذکر برخی لغات و ترکیبات در شعر آصفی هروی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فرهنگ مردم، سال سوم، دلو و حوت 1359- شماره 2.