دیوان عبدالواسع جبلی

دیوان عبدالواسع جبلی
پدیدآوران	جبلی، عبدالواسع بن عبدالجامع (نويسنده) صفا، ذبیح‎ الله (مصحح)
عنوان‌های دیگر	دیوان
ناشر	اميرکبير
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1378ش
چاپ	4
شابک	‎964-00-0491-x
موضوع	شعر فارسی - قرن 6ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	4852 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان عبدالواسع جبلی، مجموعه اشعار عبدالواسع بن عبدالجامع جبلی (متوفای 555ق)، از شاعران بزرگ پارسی‌گوی و تازی‌گوی ایران در نیمه اول قرن ششم و از بنیان‌گذاران سبک نو شعر فارسی در آن قرن است که به اهتمام و با تصحیح و تعلیق ذبیح‌الله صفا، منتشر شده است.

عبدالواسع، شاعری توانا و در سخنوری استاد و ذوالبلاغتین است و سخنش به نظر سخن‌سنجان قدیم، در درجه‌ای قرار داشت که می‌‎گفتند: «کسی از فضلا نقدی چنین به معیار قریحت نسنجیده است و در خاطر هیچ فصیح، مثل این نگنجیده» و به‌حق باید گفت که او از استادان مسلم و از نخستین پیشروان بزرگ تغییر سبک شعر فارسی در قرن ششم و از جمله کسانی است که در سخن او، شعر به لهجه ادبای زمان که آن وقت، آمیزش بیشتری از سابق با زبان عربی حاصل کرده بود، نزدیک شد.

نخستین امری که در سخن او و خاصه در قصایدش، نظر خواننده را به خود می‌کشد، علاقه خاص او به آوردن صنایع مختلف است؛ چنان‌که می‌توان گفت او ایراد صنایع را در قصاید خویش، غالبا مبنا و اساس ایراد مضامین و آوردن معانی قرار می‌دهد و در این مورد، به همه صنایع بدیعی که بتوان در شعر از آنها استفاده‌ای کرد، نظر دارد. ترصیع، مماثله و موازنه و آوردن انواع جناس‌ها و تضاد ایهام و لف و نشر و تقسیم و مراعات نظیر، از صنایعی است که بیش از همه، مورد علاقه اوست.

کمتر اتفاق می‌افتد که قصیده‌ای را از او شروع کنیم و در هر بیت، به صنعتی که غالبا از صنایع مذکور است، بازنخوریم. اما عجب در آن است که شاعر در عین آنکه توجه تام به صنایع دارد، مغلوب آنها نیست؛ یعنی در همان حال که از آوردن صنعت‌های گوناگون غافل نمی‌نماند، معانی دقیق را در مدح و تغزل و نسیب، به‌کار می‌برد و از عهده آنها نیز به‌خوبی برمی‌آید و چنان است که صنعت در نزد وی، خود وسیله‌ای است برای یادآوری مضامین و معانی جدید به شاعر.

علاوه بر این، قدرت طبع و وسعت اطلاع و زبردستی حیرت‌انگیز شاعر در تصنع، وقتی که همراه با وسعت اطلاعات ادبی او می‌گردد، به او توانایی خاصی می‌بخشد که بی‌احساس هیچ‌گونه خستگی، صنعت‌ها را به تکرار و توالی بیاورد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.