البرهان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'سيوطى ' به 'سيوطى ')
    جز (جایگزینی متن - 'علوم قرآنی (ابهام زدایی)' به 'علوم قرآنی (ابهام‌زدایی)')
     
    (۹۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR02954J1.jpg|بندانگشتی|البرهان في علوم القرآن]]
    | تصویر =NUR02954J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =البرهان في علوم القرآن
    |+ |
    | پدیدآوران =  
    |-
    [[مرعشلی، یوسف عبدالرحمن]] (محقق)
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|البرهان في علوم القرآن
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[مرعشلی، یوسف عبدالرحمن]] (محقق)


    [[ذهبی، جمال حمدی]] (محقق)
    [[ذهبی، جمال حمدی]] (محقق)
    خط ۱۶: خط ۹:
    [[کردی، ابراهیم عبدالله]] (محقق)
    [[کردی، ابراهیم عبدالله]] (محقق)


    [[زرکشی، محمد بن بهادر]] (نويسنده)
    [[زرکشی، محمد بن بهادر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ز‎‏4‎‏ب‎‏4
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    قرآن - علوم قرآنی
    |کد کنگره  
    | ناشر =
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ز‎‏4‎‏ب‎‏4
    دار المعرفة
    |-
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |موضوع  
    | سال نشر = 1410 ‌‎ق یا 1990 م
    |data-type='subject'|قرآن - علوم قرآنی
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|دار المعرفة
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1410 هـ.ق یا 1990 م
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE2954AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02954AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =4
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =02954
    | کتابخوان همراه نور =02954
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    ==معرفى كتاب:==
    {{کاربردهای دیگر|علوم قرآنی (ابهام‌زدایی)}}
    '''البرهان في علوم القرآن'''، نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف [[زرکشی، محمد بن بهادر|بدر‌الدين محمد بن بهادر زركشى]](745-794).پيش از [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]]، برخى از علما در ضمن متون تفسيرى، و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند، مانند حوفى نحوى (متوفى 330) که در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود، اما [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] با استفاده از منابع مختلف، از جمله کتاب‌هاى تفسير، ادب، فقه و تاريخ، به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت.<ref>زركشى، چاپ مرعشلى و ديگران، ج 1، مقدمه، ص54،71-72</ref>


    ==ساختار==
    اين كتاب، كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده، مشتمل است بر: مقدمه، دو فصل، و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير، مانند انواع تفسير، و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما، وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب، هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛ علم به آيات متشابه؛ علم به آيات مبهم؛ دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛ دربارۀ پایان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛ شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛ چگونگى نزول قرآن؛ گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛ شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها، آيات و تعداد آنها؛ شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به «لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛ شناخت غريب القرآن؛ شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛ شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛ شناخت توجيه قرائات؛ علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار، نامه و سخنرانى، قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛ امثال قرآن؛ احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛ توهم اختلاف در قرآن؛ شناخت محكم و متشابه؛ حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛ یارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛ شناخت وجوب در مخاطبات؛ بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛ اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.


    البرهان فى علوم القرآن،نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف بدر الدين محمد بن بهادر زركشى* (745-794).پيش از زركشى،برخى از علما در ضمن متون تفسيرى،و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند،مانند حوفى نحوى (متوفى 330)كه در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود،اما زركشى با استفاده از منابع مختلف،از جمله كتابهاى تفسير،ادب،فقه و تاريخ،به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت(زركشى،چاپ مرعشلى و ديگران،ج 1،مقدمه،ص 54،71-72).
    مؤلف در هريك از اين مباحث، ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان، و خود آن را تعريف مى‌كند، سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مى‌پردازد و از کتاب‌ها و دانشمندان بسيارى نقل قول مى‌كند، از جلمه از [[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]] و اساس البلاغة [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، ال[[مفردات ألفاظ القرآن|مفردات راغب]]، [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، [[أمالي المرتضی|امالى]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد‌ ‎مرتضى]]، و [[أسباب نزول القرآن|اسباب النزول]] [[واحدی، علی بن احمد|واحدى]]<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص72-76،81</ref>او ميان آراى علما، مناظره‌اى غيابى به وجود مى‌آورد، سپس از بحثها نتيجه‌گیرى مى‌كند و سرانجام نظريۀ خود را مى‌گويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى، تفسيرى، فقهى و حديثى مطرح مى‌سازد و گاهى ذيل عنوان «فصل» به مطالب حاشيه‌اى يا شرحهاى اضافى مى‌پردازد تا سخن را تكميل كند.


    ==ساختار:==
    وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث، برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض، اقسام معناى كلام و...) تفصيل بيشترى مى‌دهد، ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.


    ترتيب منطقى انواع و فصول، بيان مشروح آراى گوناگون و دلايل قائلان به هر رأى و رأى خود مؤلف، ايجاز و استحكام عبارات، و نثر ساده از ویژگی‌هاى اين كتاب است.در مقابلۀ متن با منابعى كه [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] از آنها سود جسته، دقت و صحت مطالب آن آشكار مى‌شود، زيرا مؤلف با هوشمندى و تسلط بر انواع علوم، درشناخت انواع سخن، از دشوار و آسان و نادر و غريب، و دريافت شاذّ و غير شاذّ صاحبنظر بوده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص16</ref>


    اين كتاب،كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده،مشتمل است بر:مقدمه،دو فصل،و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير،مانند انواع تفسير،و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما،وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب،هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛علم به آيات متشابه؛علم به آيات مبهم؛دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛دربارۀ پايان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛چگونگى نزول قرآن؛گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها،آيات و تعداد آنها؛شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به«لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛شناخت غريب القرآن؛شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛شناخت توجيه قرائات؛علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار،نامه و سخنرانى،قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛امثال قرآن؛احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛توهم اختلاف در قرآن؛شناخت محكم و متشابه؛حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛يارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛شناخت وجوب در مخاطبات؛بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.
    از اين كتاب در تأليف کتاب‌هاى ديگر استفاده شده است، از جمله [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]] (849-911)آن را در تأليف [[الإتقان في علوم القرآن|الاتقان في علوم القرآن]]، اساس قرار داده است.به عقيدۀ [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سيوطى]]، هر كس پس از [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] در زمينۀ علوم قرآنى تأليفى دارد، بر البرهان تكيه كرده است.<ref>همان، ج 1، مقدمه، ص76-81؛ حاجى خليفه، ج 1، ستون 240-241</ref> كتاب [[زرکشی، محمد بن بهادر|زركشى]] پس از الاتقان [[سيوطى]] در جوامع علمى متروك ماند و تعداد اندك نسخه‌هاى خطى آن نشان‌دهندۀ همين مطلب است.<ref>زركشى، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 1، مقدمه، ص13-14</ref> اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى معتبر نگهدارى مى‌شود.


    مؤلف در هريك از اين مباحث،ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان،و خود آن را تعريف مى‌كند،سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مى‌پردازد و از كتابها و دانشمندان بسيارى نقل قول مى‌كند،از جلمه از كشاف و اساس البلاغة زمخشرى، المفردات راغب،[[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]،امالى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]،و اسباب النزول واحدى(همان،ج 1،مقدمه،ص 72-76،81).او ميان آراى علما،مناظره‌اى غيابى به وجود مى‌آورد،سپس از بحثها نتيجه‌گيرى مى‌كند و سرانجام نظريۀ خود را مى‌گويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى،تفسيرى،فقهى و حديثى مطرح مى‌سازد و گاهى ذيل عنوان«فصل»به مطالب حاشيه‌اى يا شرحهاى اضافى مى‌پردازد تا سخن را تكميل كند.
    ==نسخه‌شناسى==


    وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث،برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض،اقسام معناى كلام و...)تفصيل بيشترى مى‌دهد،ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.
    البرهان در چهار جلد، يك بار با تحقيق [[ابراهیم، محمد ابوالفضل|محمد ابوالفضل ابراهیم]] در 1376 در مصر، و بار ديگر به تحقيق عبدالقادر عطا در 1408 در بيروت به چاپ رسيده است.<ref>مشار، ستون 125</ref>


    ترتيب منطقى انواع و فصول،بيان مشروح آراى گوناگون و دلايل قائلان به هر رأى و رأى خود مؤلف،ايجاز و استحكام عبارات،و نثر ساده از ويژگيهاى اين كتاب است.در مقابلۀ متن با منابعى كه زركشى از آنها سود جسته،دقت و صحت مطالب آن آشكار مى‌شود،زيرا مؤلف با هوشمندى و تسلط بر انواع علوم،درشناخت انواع سخن،از دشوار و آسان و نادر و غريب، و دريافت شاذّ و غير شاذّ صاحبنظر بوده است(همان،ج 1، مقدمه،ص 16).
    ==پانویس==
    <references/>


    از اين كتاب در تأليف كتابهاى ديگر استفاده شده است،از جمله سيوطى(849-911)آن را در تأليف الاتقان فى علوم القرآن،اساس قرار داده است.به عقيدۀ سيوطى،هر كس پس از زركشى در زمينۀ علوم قرآنى تأليفى دارد،بر البرهان تكيه كرده است(همان،ج 1،مقدمه،ص 76-81؛حاجى خليفه،ج 1، ستون 240-241).كتاب زركشى پس از الاتقان [[سيوطى]] در جوامع علمى متروك ماند و تعداد اندك نسخه‌هاى خطى آن نشان‌دهندۀ همين مطلب است(زركشى،چاپ محمد ابو الفضل ابراهيم،ج 1،مقدمه،ص 13-14).اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى معتبر نگهدارى مى‌شود.
    ==منابع مقاله==
    دانشنامه جهان اسلام، ج 3، ص5-304، ناهيد باقرى.


    ==نسخه‌شناسى:==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    [[دراسات في أصول التفسير]]


    البرهان در چهار جلد،يك بار با تحقيق محمد ابو الفضل ابراهيم در 1376 در مصر،و بار ديگر به تحقيق عبد القادر عطا در 1408 در بيروت به چاپ رسيده است(مشار،ستون 125).[1]
    [[الإتقان في علوم القرآن]]


    [1]منبع:دانشنامه جهان اسلام،ج 3،ص 5-304،ناهيد باقرى.
    [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)]]


    [[تفسير التحرير و التنوير المعروف بتفسير ابن عاشور]]


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/4490 مطالعه کتاب البرهان في علوم القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۱۴

    البرهان في علوم القرآن
    البرهان في علوم القرآن
    پدیدآورانمرعشلی، یوسف عبدالرحمن (محقق)

    ذهبی، جمال حمدی (محقق)

    کردی، ابراهیم عبدالله (محقق)

    زرکشی، محمد بن بهادر (نویسنده)
    ناشردار المعرفة
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1410 ‌‎ق یا 1990 م
    چاپ1
    موضوعقرآن - علوم قرآنی
    زبانعربی
    تعداد جلد4
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏69‎‏ ‎‏/‎‏ز‎‏4‎‏ب‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، علوم قرآنی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    البرهان في علوم القرآن، نخستين كتاب مستقل دربارۀ علوم قرآنى تأليف بدر‌الدين محمد بن بهادر زركشى(745-794).پيش از زركشى، برخى از علما در ضمن متون تفسيرى، و به طور حاشيه‌اى در تفاسير و جوامع حديثى خود، دربارۀ دانشهاى قرآنى مطالبى آورده بودند، مانند حوفى نحوى (متوفى 330) که در كتاب البرهان خود مطالبى مختصر دربارۀ آن نقل كرده بود، اما زركشى با استفاده از منابع مختلف، از جمله کتاب‌هاى تفسير، ادب، فقه و تاريخ، به گونه‌اى بى‌سابقه به تأليف كتابى مستقل دربارۀ علوم قرآنى پرداخت.[۱]

    ساختار

    اين كتاب، كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده، مشتمل است بر: مقدمه، دو فصل، و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير، مانند انواع تفسير، و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما، وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب، هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛ علم به آيات متشابه؛ علم به آيات مبهم؛ دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛ دربارۀ پایان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛ شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛ چگونگى نزول قرآن؛ گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛ شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها، آيات و تعداد آنها؛ شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به «لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛ شناخت غريب القرآن؛ شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛ شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛ شناخت توجيه قرائات؛ علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار، نامه و سخنرانى، قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛ امثال قرآن؛ احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛ توهم اختلاف در قرآن؛ شناخت محكم و متشابه؛ حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛ یارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛ شناخت وجوب در مخاطبات؛ بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛ اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.

    مؤلف در هريك از اين مباحث، ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان، و خود آن را تعريف مى‌كند، سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مى‌پردازد و از کتاب‌ها و دانشمندان بسيارى نقل قول مى‌كند، از جلمه از كشاف و اساس البلاغة زمخشرى، المفردات راغب، تاريخ طبرى، امالى سيد‌ ‎مرتضى، و اسباب النزول واحدى[۲]او ميان آراى علما، مناظره‌اى غيابى به وجود مى‌آورد، سپس از بحثها نتيجه‌گیرى مى‌كند و سرانجام نظريۀ خود را مى‌گويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى، تفسيرى، فقهى و حديثى مطرح مى‌سازد و گاهى ذيل عنوان «فصل» به مطالب حاشيه‌اى يا شرحهاى اضافى مى‌پردازد تا سخن را تكميل كند.

    وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث، برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض، اقسام معناى كلام و...) تفصيل بيشترى مى‌دهد، ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.

    ترتيب منطقى انواع و فصول، بيان مشروح آراى گوناگون و دلايل قائلان به هر رأى و رأى خود مؤلف، ايجاز و استحكام عبارات، و نثر ساده از ویژگی‌هاى اين كتاب است.در مقابلۀ متن با منابعى كه زركشى از آنها سود جسته، دقت و صحت مطالب آن آشكار مى‌شود، زيرا مؤلف با هوشمندى و تسلط بر انواع علوم، درشناخت انواع سخن، از دشوار و آسان و نادر و غريب، و دريافت شاذّ و غير شاذّ صاحبنظر بوده است.[۳]

    از اين كتاب در تأليف کتاب‌هاى ديگر استفاده شده است، از جمله سيوطى (849-911)آن را در تأليف الاتقان في علوم القرآن، اساس قرار داده است.به عقيدۀ سيوطى، هر كس پس از زركشى در زمينۀ علوم قرآنى تأليفى دارد، بر البرهان تكيه كرده است.[۴] كتاب زركشى پس از الاتقان سيوطى در جوامع علمى متروك ماند و تعداد اندك نسخه‌هاى خطى آن نشان‌دهندۀ همين مطلب است.[۵] اين نسخه‌ها در كتابخانه‌هاى معتبر نگهدارى مى‌شود.

    نسخه‌شناسى

    البرهان در چهار جلد، يك بار با تحقيق محمد ابوالفضل ابراهیم در 1376 در مصر، و بار ديگر به تحقيق عبدالقادر عطا در 1408 در بيروت به چاپ رسيده است.[۶]

    پانویس

    1. ↑ زركشى، چاپ مرعشلى و ديگران، ج 1، مقدمه، ص54،71-72
    2. ↑ همان، ج 1، مقدمه، ص72-76،81
    3. ↑ همان، ج 1، مقدمه، ص16
    4. ↑ همان، ج 1، مقدمه، ص76-81؛ حاجى خليفه، ج 1، ستون 240-241
    5. ↑ زركشى، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 1، مقدمه، ص13-14
    6. ↑ مشار، ستون 125


    منابع مقاله

    دانشنامه جهان اسلام، ج 3، ص5-304، ناهيد باقرى.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=البرهان_في_علوم_القرآن&oldid=753824»