بهارستان و رسائل جامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR34667J1.jpg | عنوان = بهارستان و رسائل جامی | عنوان‌های دیگر = تائیه. شرح ** چهل حدیث ** رسائل جامی ** رساله سر رشته ** رساله عروض ** رساله قافیه ** رساله موسیقی ** رساله نائیه ** شرح قصیدة تائیة مسماة به «نظم الدر» (یا «نظم السل...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جامی، عبد الرحمن بن احمد]] (نويسنده) | [[جامی، عبد الرحمن بن احمد]] (نويسنده) | ||
[[افصحزاده، اعلاخان | [[افصحزاده، اعلاخان]] (مصحح و مقدمه‌نويس) | ||
[[عمروف، محمدجان]] (مصحح و مقدمه‌نويس) | |||
[[ظهورالدين، ابوبکر]] (مصحح و مقدمه‌نويس) | |||
[[ابن فارض، عمر بن علی]] (نويسنده) | |||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =5692 PIR | ||
| موضوع =ابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، | | موضوع =ابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - نثر فارسی - قرن 9ق. | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = مرکز پژوهشی ميراث مکتوب ** مرکز مطالعات ایرانی | | ناشر = مرکز پژوهشی ميراث مکتوب ** مرکز مطالعات ایرانی | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''بهارستان و رسائل جامی (مشتمل بر رساله‌های: موسیقی، عروض، قافیه، چهل حدیث، نائیه، لوامع، شرح تائیه، لوایح و سررشته)'''، مجموعه‌ای از رساله‌های نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی (817-898ق/1414-1493م) است در یک جلد. | '''بهارستان و رسائل جامی (مشتمل بر رساله‌های: موسیقی، عروض، قافیه، چهل حدیث، نائیه، لوامع، شرح تائیه، لوایح و سررشته)'''، مجموعه‌ای از رساله‌های [[جامی، عبدالرحمن|نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی]] (817-898ق/1414-1493م) است در یک جلد. | ||
این مجموعه، مشتمل است بر رساله‌های زیر: | این مجموعه، مشتمل است بر رساله‌های زیر: | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۹: | ||
# رساله نائیه یا شرح بیتین مثنوی؛ | # رساله نائیه یا شرح بیتین مثنوی؛ | ||
# لوامع فی شرح قصیده میمنیه خمریه فارضیه؛ | # لوامع فی شرح قصیده میمنیه خمریه فارضیه؛ | ||
# شرح قصیده تائیه که آن را به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») ابن فارض نیز می‌شناسند؛ | # شرح قصیده تائیه که آن را به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») [[ابن فارض، عمر بن علی|ابن فارض]] نیز می‌شناسند؛ | ||
# لوایح در بیان معارف و معانی؛ | # لوایح در بیان معارف و معانی؛ | ||
# رساله سررشته یا رساله در مراقبه و آداب و ذکر (با تصحیح جویا جهان‌بخش)<ref>ر.ک: فهرست مطالب کتاب، ص7-9</ref>. | # رساله سررشته یا رساله در مراقبه و آداب و ذکر (با تصحیح [[جویا جهان‌بخش]])<ref>ر.ک: فهرست مطالب کتاب، ص7-9</ref>. | ||
بهارستان جامى در سال 892ق، با نثر ساده مسجع و آمیخته با نظم نگارش یافته. این رساله به زبان فارسی و در حکایات و اندرزهاى اخلاقى نوشته شده است. جامى این کتاب را براى فرزندش، ضیاء‌الدین یوسف که به «آموختن مقدمات کلام عرب و اندوختن قواعد فنون ادب» اشتغال داشت، گردآورى کرده و آن را به پادشاه تیمورى، سلطان حسین بایقرا (873-911ق/1468-1505م) تقدیم کرد<ref>ر.ک: ویکی‌نور، بهارستان</ref>. | بهارستان جامى در سال 892ق، با نثر ساده مسجع و آمیخته با نظم نگارش یافته. این رساله به زبان فارسی و در حکایات و اندرزهاى اخلاقى نوشته شده است. جامى این کتاب را براى فرزندش، ضیاء‌الدین یوسف که به «آموختن مقدمات کلام عرب و اندوختن قواعد فنون ادب» اشتغال داشت، گردآورى کرده و آن را به پادشاه تیمورى، سلطان حسین بایقرا (873-911ق/1468-1505م) تقدیم کرد<ref>ر.ک: ویکی‌نور، بهارستان</ref>. | ||
جامی در موسیقی و عروض دست قوی داشته است. از این جهت اکثریت محققان و عالمان ساحت موسیقی، او را به‌عنوان استاد این فن شناخته‌اند. از گفته خود جامی چنین برمی‌آید که او در ایام جوانی به این علم اشتغال می‌ورزیده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص173</ref>. همچنین از سخنانش پیداست که او از جوانی به دنبال تألیف رساله‌ای در موسیقی بوده، ولی در اواخر عمرش به این نیت جامه عمل پوشانده است<ref>ر.ک: همان، ص174</ref>. رساله موسیقی جامی با زبان روان و ساده و به درخواست علیشیر نوایی از جامی تألیف شده است. سال تألیف این رساله دقیقا مشخص نیست<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در موسیقی و عروض دست قوی داشته است. از این جهت اکثریت محققان و عالمان ساحت موسیقی، او را به‌عنوان استاد این فن شناخته‌اند. از گفته خود جامی چنین برمی‌آید که او در ایام جوانی به این علم اشتغال می‌ورزیده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص173</ref>. همچنین از سخنانش پیداست که او از جوانی به دنبال تألیف رساله‌ای در موسیقی بوده، ولی در اواخر عمرش به این نیت جامه عمل پوشانده است<ref>ر.ک: همان، ص174</ref>. رساله موسیقی [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] با زبان روان و ساده و به درخواست [[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|علیشیر نوایی]] از [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] تألیف شده است. سال تألیف این رساله دقیقا مشخص نیست<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
رساله عروض جامی در پیروی از «المعجم في معايير أشعار العجم» شمس‌الدین قیس | رساله عروض [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در پیروی از «المعجم في معايير أشعار العجم» [[شمس‌الدین قیس رازی]]، در یک مقدمه و هشت فصل نوشته شده است. [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در مقدمه در خصوص چینک‌های واحد شعری، در فصل‌های اول و دوم درباره کلام موزون و اهمیت آن و...، در فصل‌های سوم و چهارم درباره 5 بحر عربی، در فصل‌های پنجم و ششم درباره بحرهای خاص نظم فارسی و در فصل‌های هفت و هشت درباره بحرهای سریع و جدید، قریب و مشاکل و متدارک و متقارب، صحبت کرده است<ref>ر.ک: همان، ص228</ref>. عروض [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] برخلاف المعجم، بسیار موجز است و مقصود مصنف از تألیف آن فهماندن و در دسترس قرار دادن قواعد عروض بوده است<ref>ر.ک: همان، ص229</ref>. | ||
رساله جامی درباره قافیه، رساله‌ای خُرد است و از این جهت خود او درباره آن چنین نوشته است: «مختصری است وافی به قواعد علم قوافی». رساله قافیه جامی با خواهش و درخواست دوستانش در پیروی «قافیه» شمس‌الدین قیس رازی به طرز مختصر تصنیف شده است<ref>ر.ک: همان، ص290-291</ref>. | رساله جامی درباره قافیه، رساله‌ای خُرد است و از این جهت خود او درباره آن چنین نوشته است: «مختصری است وافی به قواعد علم قوافی». رساله قافیه جامی با خواهش و درخواست دوستانش در پیروی «قافیه» شمس‌الدین قیس رازی به طرز مختصر تصنیف شده است<ref>ر.ک: همان، ص290-291</ref>. | ||
جامی در ابتدای رساله چهل حدیث در توضیح درباره محتوای آن می‌نویسد: «اما بعد، این چهل کلمه است از آن کلمات که سهولت فهم و حفظ را به نظم فارسی ترجمه کرده می‌آید». انگیزه جامی، از تألیف این کتاب، عمل به روایتی نبوی(ص) است که در آن آمده: هرکه از امتم چهل حدیث را حفظ کند که مایه سود مردم باشد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم، محشور می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص313</ref>. | [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در ابتدای رساله چهل حدیث در توضیح درباره محتوای آن می‌نویسد: «اما بعد، این چهل کلمه است از آن کلمات که سهولت فهم و حفظ را به نظم فارسی ترجمه کرده می‌آید». انگیزه جامی، از تألیف این کتاب، عمل به روایتی نبوی(ص) است که در آن آمده: هرکه از امتم چهل حدیث را حفظ کند که مایه سود مردم باشد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم، محشور می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص313</ref>. | ||
جامی در رساله نائیه، در پی بیان معنی نی و حکایت شکایت آن - که در دو بیت ابتدایی مثنوی معنوی مولوی آمده - می‌باشد. او در توضیح معنای نی از نظم و نثر، بهره می‌برد<ref>ر.ک: همان، ص329</ref>. | [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در رساله نائیه، در پی بیان معنی نی و حکایت شکایت آن - که در دو بیت ابتدایی مثنوی معنوی مولوی آمده - می‌باشد. او در توضیح معنای نی از نظم و نثر، بهره می‌برد<ref>ر.ک: همان، ص329</ref>. | ||
جامی در مقدمه قصیده میمیه خمریه فارضیه در توضیح آن می‌نویسد: اما بعد این ورقی چند است در شرح الفاظ و عبارات و کشف و رموز و اشارات قصیده میمیه خمریه فارضیه که در وصف راح محبت که شریف‌ترین مطلوبی است با لطیف‌ترین اسلوبی صورت انتظام یافته و در میان ارباب عرفان و اصحاب ذوق و وجدان شیوعی کامل و شهرتی تمام گرفته<ref>ر.ک: همان، ص344</ref>. | [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] در مقدمه قصیده میمیه خمریه فارضیه در توضیح آن می‌نویسد: اما بعد این ورقی چند است در شرح الفاظ و عبارات و کشف و رموز و اشارات قصیده میمیه خمریه فارضیه که در وصف راح محبت که شریف‌ترین مطلوبی است با لطیف‌ترین اسلوبی صورت انتظام یافته و در میان ارباب عرفان و اصحاب ذوق و وجدان شیوعی کامل و شهرتی تمام گرفته<ref>ر.ک: همان، ص344</ref>. | ||
شرح قصیده تائیه جامی مشتمل است بر مجرد حل لغات و بیان معنای هر بیت با عبارتی فارسی که همه‌فهم باشد در قالب رباعی، که گاه در ابیاتی نیز به اقتضای ضرورت با شرح همراه شده است<ref>ر.ک: همان، ص409</ref>. | شرح قصیده تائیه جامی مشتمل است بر مجرد حل لغات و بیان معنای هر بیت با عبارتی فارسی که همه‌فهم باشد در قالب رباعی، که گاه در ابیاتی نیز به اقتضای ضرورت با شرح همراه شده است<ref>ر.ک: همان، ص409</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۲: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[بهارستان (تصحیح و تعلیق اکبرزاده)]] | |||
[[بهارستان]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1401]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1401 توسط جلال یقموری]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ دی 1401 توسط جلال یقموری]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1401 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ دی 1401 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۲
| بهارستان و رسائل جامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جامی، عبد الرحمن بن احمد (نويسنده)
افصحزاده، اعلاخان (مصحح و مقدمه‌نويس) عمروف، محمدجان (مصحح و مقدمه‌نويس) ظهورالدين، ابوبکر (مصحح و مقدمه‌نويس) ابن فارض، عمر بن علی (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تائیه. شرح ** چهل حدیث ** رسائل جامی ** رساله سر رشته ** رساله عروض ** رساله قافیه ** رساله موسیقی ** رساله نائیه ** شرح قصیدة تائیة مسماة به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») ابن الفارض ** لوامع في شرح قصیدة میمیة خمریة فارضیة ** لوایح در بیان معارف و مع |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب ** مرکز مطالعات ایرانی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1379ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-6781-32-2 |
| موضوع | ابن فارض، عمر بن علی، 576 - 632ق. تائیه - نقد و تفسیر - اربعینات - قرن 9ق. - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - موسیقی - متون قدیمی تا قرن ۱۴ - مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - نثر فارسی - قرن 9ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5692 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بهارستان و رسائل جامی (مشتمل بر رساله‌های: موسیقی، عروض، قافیه، چهل حدیث، نائیه، لوامع، شرح تائیه، لوایح و سررشته)، مجموعه‌ای از رساله‌های نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی (817-898ق/1414-1493م) است در یک جلد.
این مجموعه، مشتمل است بر رساله‌های زیر:
- بهارستان؛
- رساله موسیقی؛
- رساله عروض؛
- رساله قافیه؛
- چهل حدیث؛
- رساله نائیه یا شرح بیتین مثنوی؛
- لوامع فی شرح قصیده میمنیه خمریه فارضیه؛
- شرح قصیده تائیه که آن را به «نظم الدر» (یا «نظم السلوک») ابن فارض نیز می‌شناسند؛
- لوایح در بیان معارف و معانی؛
- رساله سررشته یا رساله در مراقبه و آداب و ذکر (با تصحیح جویا جهان‌بخش)[۱].
بهارستان جامى در سال 892ق، با نثر ساده مسجع و آمیخته با نظم نگارش یافته. این رساله به زبان فارسی و در حکایات و اندرزهاى اخلاقى نوشته شده است. جامى این کتاب را براى فرزندش، ضیاء‌الدین یوسف که به «آموختن مقدمات کلام عرب و اندوختن قواعد فنون ادب» اشتغال داشت، گردآورى کرده و آن را به پادشاه تیمورى، سلطان حسین بایقرا (873-911ق/1468-1505م) تقدیم کرد[۲].
جامی در موسیقی و عروض دست قوی داشته است. از این جهت اکثریت محققان و عالمان ساحت موسیقی، او را به‌عنوان استاد این فن شناخته‌اند. از گفته خود جامی چنین برمی‌آید که او در ایام جوانی به این علم اشتغال می‌ورزیده است[۳]. همچنین از سخنانش پیداست که او از جوانی به دنبال تألیف رساله‌ای در موسیقی بوده، ولی در اواخر عمرش به این نیت جامه عمل پوشانده است[۴]. رساله موسیقی جامی با زبان روان و ساده و به درخواست علیشیر نوایی از جامی تألیف شده است. سال تألیف این رساله دقیقا مشخص نیست[۵].
رساله عروض جامی در پیروی از «المعجم في معايير أشعار العجم» شمس‌الدین قیس رازی، در یک مقدمه و هشت فصل نوشته شده است. جامی در مقدمه در خصوص چینک‌های واحد شعری، در فصل‌های اول و دوم درباره کلام موزون و اهمیت آن و...، در فصل‌های سوم و چهارم درباره 5 بحر عربی، در فصل‌های پنجم و ششم درباره بحرهای خاص نظم فارسی و در فصل‌های هفت و هشت درباره بحرهای سریع و جدید، قریب و مشاکل و متدارک و متقارب، صحبت کرده است[۶]. عروض جامی برخلاف المعجم، بسیار موجز است و مقصود مصنف از تألیف آن فهماندن و در دسترس قرار دادن قواعد عروض بوده است[۷].
رساله جامی درباره قافیه، رساله‌ای خُرد است و از این جهت خود او درباره آن چنین نوشته است: «مختصری است وافی به قواعد علم قوافی». رساله قافیه جامی با خواهش و درخواست دوستانش در پیروی «قافیه» شمس‌الدین قیس رازی به طرز مختصر تصنیف شده است[۸].
جامی در ابتدای رساله چهل حدیث در توضیح درباره محتوای آن می‌نویسد: «اما بعد، این چهل کلمه است از آن کلمات که سهولت فهم و حفظ را به نظم فارسی ترجمه کرده می‌آید». انگیزه جامی، از تألیف این کتاب، عمل به روایتی نبوی(ص) است که در آن آمده: هرکه از امتم چهل حدیث را حفظ کند که مایه سود مردم باشد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم، محشور می‌کند[۹].
جامی در رساله نائیه، در پی بیان معنی نی و حکایت شکایت آن - که در دو بیت ابتدایی مثنوی معنوی مولوی آمده - می‌باشد. او در توضیح معنای نی از نظم و نثر، بهره می‌برد[۱۰].
جامی در مقدمه قصیده میمیه خمریه فارضیه در توضیح آن می‌نویسد: اما بعد این ورقی چند است در شرح الفاظ و عبارات و کشف و رموز و اشارات قصیده میمیه خمریه فارضیه که در وصف راح محبت که شریف‌ترین مطلوبی است با لطیف‌ترین اسلوبی صورت انتظام یافته و در میان ارباب عرفان و اصحاب ذوق و وجدان شیوعی کامل و شهرتی تمام گرفته[۱۱].
شرح قصیده تائیه جامی مشتمل است بر مجرد حل لغات و بیان معنای هر بیت با عبارتی فارسی که همه‌فهم باشد در قالب رباعی، که گاه در ابیاتی نیز به اقتضای ضرورت با شرح همراه شده است[۱۲].
لوایح که آن را با نام مفصل رساله لوایح در بیان معارف و معانی نیز می‌شناسند، یکی از شیرین‌ترین و فصیح‌ترین اثرهای عرفانی جامی است. این اثر تقریبا در سال 870ق برای شاه همدان و عراق و آذربایجان، جهان‌شاه قراقویونلو (872-841ق)، نوشته شده است[۱۳].
رساله سررشته را با نام‌های، رساله در طریق خواجگان، رساله طریق صوفیان، رساله پاس انفاس، رساله در مراقبه و آداب ذکر و... نیز می‌شناسند. این کتاب، اثری است کم‌حجم و پرمحتوا در بیان مسائل علمی تصوف و ارکان آن[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
- فهرست مطالب و متن کتاب.
- پایگاه اینترنتی ویکی‌نور، مقاله بهارستان.