أعلام المهندسين في الإسلام

أعلام المهندسين في الإسلام
پدیدآوران	تیمور، احمد (نویسنده)
ناشر	دار الآفاق العربية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1422ق. = 2001م.
چاپ	چاپ اول
شابک	‎977-344-006-0
موضوع	دانشمندان اسلامي - سرگذشت‌نامه علوم اسلامي - تاريخ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ت‎‏9‎‏الف‎‏6 / 141 ‏Q‎‏ ‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

أعلام المهندسين في الإسلام، اثر احمد تیمور پاشا، رساله مختصری است پیرامون شرح‌ حال بعضی از اعلام مهندسین پس از اسلام که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است.

بیشتر مطالب این کتاب اولین بار در سال 1921 در مجله «الهندسة» در مصر چاپ شده است .

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در شش قسمت، مرتب شده است.

نویسنده در ابتدا، به بیان شرح‌حال‌ها، به‌صورت بسیار مختصر و موجز پرداخته و در انتهای کتاب، اصلاحات مربوط به فن مهندسی را توضیح داده است.

گزارش محتوا

در مقدمه اول، به اهمیت کتاب اشاره گردیده و در مقدمه نویسنده، موضوع کتاب، تشریح شده است. نویسنده در این اثر، به گردآوری شرح ‌حال و اخبار مهندسین عرب در عصر اسلامی پرداخته و به دلیل اضطراب اخبار و مشخص نبودن تاریخ دقیق دوران جاهلیت، متعرض آن دوران نگردیده است.

در قسمت اول، به ذکر شرح ‌حال 107 تن پرداخته شده که اولین آن‌ها، عمر وادی می‌باشد که از قدیمی‌ترین مهندسین اسلامی بوده و یاقوت در «معجم البدان» از او به‌عنوان برده عثمان بن عفان، یاد کرده است. از دیگر افراد مذکور در کتاب، می‌توان از اعلام زیر یاد کرد: عبدالله بن محرز از مهندسین قرن دوم هجری در بغداد؛ حجاج بن یوسف که در ترسیم نقشه مهندسی بغداد نقش داشت؛ محمد، احمد و حسن فرزندان موسی که در دوران مأمون می‌زیسته و در علم نجوم نیز تبحر داشتند ؛ عباس علی بن سعید که اهل فلک‌شناسی و ساخت آلات رصد نیز بود ؛ یحیی بن منصور حکیم از مهندسین و منجمین دوران مأمون؛ ابراهیم بن سنان بن ثابت صابئی حرانی که عالم به انواع علوم بوده که بارزترین آن‌ها، علم هندسه است؛ جعفر بن علی بن محمد مکی که کتابی در هندسه نوشته است و...

نویسنده در قسمت دوم، به بررسی مختصر فن تصویرگری نزد اعراب و جایگاه آن پرداخته و به اشعار عرب در این زمینه، اشاره نموده است.

در سومین قسمت، به شرح ‌حال عرب‌هایی پرداخته شده که صاحب صناعات تصویرگری، روغن‌گیری، نقشه‌کشی و جواهرسازی بوده‌اند. از جمله این افراد، عبارتند از: احمد بن علی مصری که رسام بود؛ احمد بن یوسف بن هلال حلبی جواهرساز؛ ابوتجزأه جواد بن سلیمان بن غالب لخمی استاد نقش و رسم هیاکل مدور؛ شعیب بن محمد بن جعفر تونسی استاد تذهیب و طلاکاری ؛ محمد بن علی بن عمر، معروف به شمس‌الدین دهان و...

در قسمت چهارم، به تعریف و تشریح اصطلاحات هندسی مورد کاربرد در امر ساختمان‌سازی و ابنیه پرداخته شده است. از جمله این اصطلاحات، عبارتند از: بالطن؛ المثابه؛ رحبه؛ اسکبه؛ المضرب؛ القصاب؛ الحائط؛ المکربه؛ الکبه؛ المنقبه؛ الحانوت؛ الفخت و...

در قسمت پنجم، به تشریح اصطلاحات مربوط به معادن و سنگ‌های قیمتی پرداخته شده است؛ اصطلاحاتی همچون: زریاب؛ تجاب؛ قطعه؛ صلب؛ صامت؛ لکاث؛ قلعی؛ فهر؛ ندره؛ نضر؛ نضار؛ بلنط؛ مغناطیس؛ حصیم؛ سخم، قار؛ زمرد؛ آلومنیوم و نیکل

در آخرین قسمت کتاب، به تعریف اصطلاحات مربوط به ارباب حرف و صناعات مرتبط با مهندسی پرداخته شده است که از جمله آن‌ها می‌توان از: مهندس؛ منشی؛ فینق؛ آسی؛ رسم؛ عدار؛ بحّار؛ ربان؛ صیقبانی؛ رسام؛ نقاش؛ کیماری؛ هاجری؛ واشی؛ قصار؛ کیمیایی؛ صفار و... نام برد

از جمله ویژگی‌های کتاب، اختصار مطالب و درعین‌حال، توضیح دقیق و فنی اصطلاحات مذکور در آن می‌باشد.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع ، به توضیح و تشریح برخی از لغات و کلمات متن پرداخته شده است

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.