لغت فرس: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'موضوع = فارسي' به 'موضوع = فارسی') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = [[ | | پدیدآوران = [[اسدی طوسی، علی بن احمد]] (نویسنده) | ||
[[ اقبال | [[اقبال آشتیانی، عباس]] (مصحح) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = فارسی باستان - واژه‌نامه‌ها - | | موضوع = فارسی باستان - واژه‌نامه‌ها - فارسی | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = چاپخانه مجلس | | ناشر = چاپخانه مجلس | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''لغت فرس''' نوشته | '''لغت فرس'''، نوشته [[اسدی طوسی، علی بن احمد|ابومنصور علی بن احمد اسدی طوسی]] (متوفای 465ق) از بزرگان فصحا و بلغاى خراسان و استاد شعراى آن سامان و به قولی استاد فردوسی<ref>ر.ک: هدایت، رضاقلى بن محمدهادى، ج1، ص393</ref>، در موضوع لغت فارسی است که توسط [[اقبال آشتیانی، عباس|عباس اقبال]] تصحیح شده و ملحقاتی بر آن افزوده شده است. | ||
این | این کتاب از مهم‌ترین و کهن‌ترین کتب موجود لغت فارسی است که مؤلف آن را به تحریض اردشیر بن دیلمسپار قطبى نجمى شاعر که ظاهرا از شاگردان وی بوده، از دیوانهای شاعران پیش از خود جمع‌آوری و به نگارش درآورده است<ref>ر.ک: صفا، ذبیح‌الله، ج2، ص902-903</ref>. | ||
کتاب لغت فرس را [[اسدی طوسی، علی بن احمد|اسدى]] براى آن نوشت تا شاعران معاصر او در اران و آذربایجان که با بعضى از لغات مستعمل در خراسان و ماوراءالنهر آشنایى نداشتند، بتوانند مشکلات لغوى خود را در زبان درى مرتفع کنند<ref>ر.ک: همان، ص903</ref>. | |||
این | این کتاب، شامل دو قسمت مجزا از یکدیگر است: | ||
# لغاتی که در یکی از نسخ (که محقق آن را اصل قرار داده)، وجود دارد؛ | |||
# لغاتی که به‌عنوان ملحقات در ذیل هر باب آمده است. این دسته از لغات در نسخه‌ی اساس نیست، بلکه در سایر نسخ وجود دارند که الحاقی بودن برخی از آنها مورد تردید نیست؛ چراکه برخی از نسخ متعلق به اسدی نبوده و دیگران از روی این فرهنگ با افزودن و کاستن لغات و شواهد و وارد کردن تغییراتی در عبارات اسدی ساخته‌اند<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه ج</ref>. | |||
ترتیب کلمات در لغت فرس برحسب حروف اواخر آنهاست<ref>ر.ک: صفا، ذبیح‌الله، ج2، ص903</ref> و نخست از حرف الف آغاز شده و به حرف یاء ختم شده است. اما چند حرف است که لغتی برای آنها نیامده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2</ref>. نویسنده براى ایضاح هریک از لغات به ذکر شاهد یا شواهدى از شاعران مشرق در آن مبادرت نموده است<ref>ر.ک: صفا، ذبیح‌الله، ج2، ص903</ref>. | |||
محقق در مواردی که در عبارات متن لغتی فارسی و یا عربی نیاز به توضیح داشت آن را در حاشیه با تکیه بر دیگر فرهنگها معنا کرده است. در فهرست لغات ملحق به آخر کتاب، کلیه‌ی لغات ذکرشده، اعم از اصلی یا ملحقات یا مترادفات یا لغات استطرادی چه در متن و چه در حاشیه، همه را بدون تشخیص به‌ترتیب حروف الفبا آورده است<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه ه</ref>. | |||
==پانویس== | |||
==پانویس == | |||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
#صفا، | # صفا، ذبیح‌الله، «تاریخ ادبیات ایران»، تهران، فردوس، 1378ش، چاپ هشتم. | ||
# | # هدایت، رضاقلى بن محمدهادى، مجمع الفصحاء، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1382ق، چاپ دوم. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[لغت فرس: نسخه‌برگردان شش دستنویس]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | |||
[[رده:مقالات آبان 01 گرنه زاده]] | [[رده:مقالات آبان 01 گرنه زاده]] | ||
[[رده:مقالات بارگذاری شده آذرماه 01 قربانی]] | [[رده:مقالات بارگذاری شده آذرماه 01 قربانی]] | ||
[[رده:عدم صفحه و جدول آذرماه 01 قربانی]] | [[رده:عدم صفحه و جدول آذرماه 01 قربانی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده آذر 01]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 دی 1401]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۱
| لغت فرس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اسدی طوسی، علی بن احمد (نویسنده) اقبال آشتیانی، عباس (مصحح) |
| ناشر | چاپخانه مجلس |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1319ش. |
| چاپ | چاپ صفر |
| موضوع | فارسی باستان - واژه‌نامه‌ها - فارسی |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
لغت فرس، نوشته ابومنصور علی بن احمد اسدی طوسی (متوفای 465ق) از بزرگان فصحا و بلغاى خراسان و استاد شعراى آن سامان و به قولی استاد فردوسی[۱]، در موضوع لغت فارسی است که توسط عباس اقبال تصحیح شده و ملحقاتی بر آن افزوده شده است.
این کتاب از مهم‌ترین و کهن‌ترین کتب موجود لغت فارسی است که مؤلف آن را به تحریض اردشیر بن دیلمسپار قطبى نجمى شاعر که ظاهرا از شاگردان وی بوده، از دیوانهای شاعران پیش از خود جمع‌آوری و به نگارش درآورده است[۲].
کتاب لغت فرس را اسدى براى آن نوشت تا شاعران معاصر او در اران و آذربایجان که با بعضى از لغات مستعمل در خراسان و ماوراءالنهر آشنایى نداشتند، بتوانند مشکلات لغوى خود را در زبان درى مرتفع کنند[۳].
این کتاب، شامل دو قسمت مجزا از یکدیگر است:
- لغاتی که در یکی از نسخ (که محقق آن را اصل قرار داده)، وجود دارد؛
- لغاتی که به‌عنوان ملحقات در ذیل هر باب آمده است. این دسته از لغات در نسخه‌ی اساس نیست، بلکه در سایر نسخ وجود دارند که الحاقی بودن برخی از آنها مورد تردید نیست؛ چراکه برخی از نسخ متعلق به اسدی نبوده و دیگران از روی این فرهنگ با افزودن و کاستن لغات و شواهد و وارد کردن تغییراتی در عبارات اسدی ساخته‌اند[۴].
ترتیب کلمات در لغت فرس برحسب حروف اواخر آنهاست[۵] و نخست از حرف الف آغاز شده و به حرف یاء ختم شده است. اما چند حرف است که لغتی برای آنها نیامده است[۶]. نویسنده براى ایضاح هریک از لغات به ذکر شاهد یا شواهدى از شاعران مشرق در آن مبادرت نموده است[۷].
محقق در مواردی که در عبارات متن لغتی فارسی و یا عربی نیاز به توضیح داشت آن را در حاشیه با تکیه بر دیگر فرهنگها معنا کرده است. در فهرست لغات ملحق به آخر کتاب، کلیه‌ی لغات ذکرشده، اعم از اصلی یا ملحقات یا مترادفات یا لغات استطرادی چه در متن و چه در حاشیه، همه را بدون تشخیص به‌ترتیب حروف الفبا آورده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- صفا، ذبیح‌الله، «تاریخ ادبیات ایران»، تهران، فردوس، 1378ش، چاپ هشتم.
- هدایت، رضاقلى بن محمدهادى، مجمع الفصحاء، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1382ق، چاپ دوم.