برهان قاطع: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR110756J1.jpg | عنوان =برهان قاطع | عنوان‌های دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = برهان، محمدحسين بن خلف (نویسنده) معين، محمد (مصحح) دهخدا، علي‌اکبر (مقدمه نویس) پور داود، ابراهيم (مقدمه نویس) حکمت، علي اصغر...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'فرهنگ (ابهام زدایی)' به 'فرهنگ (ابهام‌زدایی)') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = [[برهان، | | پدیدآوران = [[برهان، محمدحسین بن خلف]] (نویسنده) | ||
[[معين، محمد]] (مصحح) | [[معين، محمد]] (مصحح) | ||
[[دهخدا، | [[دهخدا، علی‌اکبر]] (مقدمه‌نویس) | ||
[[ | [[پورداود، ابراهیم]] (مقدمه‌نویس) | ||
[[حکمت، | [[حکمت، علی‌اصغر]] (مقدمه‌نویس) | ||
[[نفيسي، سعيد ]] ( | [[نفيسي، سعيد]] (مقدمه‌نویس) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | | موضوع = فارسی - واژه نامه‌ها | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = | | ناشر = مؤسسه انتشارات امير کبير | ||
کتابفروشي ابن سينا | کتابفروشي ابن سينا | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
}} | }} | ||
این کتاب به نام سلطان | {{کاربردهای دیگر|فرهنگ (ابهام‌زدایی)}} | ||
'''برهان قاطع'''نوشته [[برهان، محمدحسین بن خلف|محمد حسین بن خلف تبریزی]](.....) متخلص به برهان از مؤلفان و شاعران سده يازدهم هجرى از اهالی تبریز و ساكن هندوستان است این اثر در موضوع ادبیات(لغت) تدوین شده و با تصحیح، توضیح و اهتمام دکتر [[معين، محمد|محمد معین]] و مقدمه‌هایی از [[دهخدا، علی‌اکبر|علی اکبر دهخدا]]، [[پورداود، ابراهیم|ابراهیم پورداوود]]، [[حکمت، علی‌اصغر|علی اصغر حکمت]] و [[نفیسی، سعید|سعید نفیسی]] منتشر شده است. | |||
این کتاب به نام سلطان عبدالله قطب شاه(1035- 1083 ه) حاکم شیعی مذهب حیدر آباد دکن و از قطب شاهيان گلكنده نوشته شده و کتابت آن در سال یکهزار و شصت و دو هجری قمری آن را به اتمام رسیده است. <ref> مشار، خان بابا، ج2، ص: 734؛ صفا، ذبیح الله، ج5، ص: 384؛ مقدمه، ج1، ص پنجاه ودو و هفتاد و نه </ref> | |||
نویسنده كتاب برهان قاطع را با استفاده از فرهنگ | نویسنده كتاب برهان قاطع را با استفاده از [[فرهنگ جهانگيرى]]، [[فرهنگ سرورى]]، سرمه سليمانى و صحاح الادويه حسين انصارى با حذف شواهد و مكررات و افزايش پارهای واژهها و استعارهها و تركيبهاى لغوى فراهم آورده و كار اصلى او در تأليف همين تهذيب و تنظيم و فراهم آوردن همه واژههاى آن كتابهاى اصلى در يك كتاب است. او حتى مقدمه كتاب خود را كه در بيان بعضى از قاعده‌هاى دستور فارسى است از كتاب فرهنگ جهانگيرى به صورت تلخیص اقتباس نموده است. <ref> صفا، ذبیح الله، ج5، ص 384؛ مقدمه، ج1، ص 81</ref> | ||
از آنجایی که نویسنده به نوشته‌های فرهنگی قبل از خود عنایت داشته و سعی نموده تا اثری حاوی تمام | از آنجایی که نویسنده به نوشته‌های فرهنگی قبل از خود عنایت داشته و سعی نموده تا اثری حاوی تمام آنها گردآوری نماید کتاب وی از جهت کمیت و عدد الفاظ بر تمام مؤلفات پیشین سبقت گرفته است. وی در ضمن بیست و نه گفتار بالغ بر بیست هزار و دویست و یازده کلمه را ذکر کرده است. <ref> مقدمه، ج1، ص هشتاد و هشت </ref> | ||
برهان قاطع در بيست و نه «گفتار» و هر گفتارى در چند «بيان» است و مقدّمه آن | برهان قاطع در بيست و نه «گفتار» و هر گفتارى در چند «بيان» است و مقدّمه آن در نه «فائده» تنظيم شده كه در آنها بزبان درى و پهلوى و فارسى، و حرفهاى تهجّى، و دال و ذال فارسى، و تبديل حرفهاى فارسى به‌يكديگر، و ضميرها، و برخى فرنهادهاى دستورى و انشائى ديگر پرداخته و در اين راه قسمتهایی از مقدمه فرهنگ جهانگيرى را كه در دوازده آيين تنظيم شده مورد استفاده قرار داده است.<ref> صفا، ذبیح الله ج5، ص 385 </ref> | ||
نویسنده لغات، زبانها و لهجه‌های مختلف ایرانی و غیر ایرانی از جمله عربی با لهجه‌های مختلف آن، حبشی، نبطی، عبری، سریانی، ترکی، هندی، یونانی، رومی، ارمنی و زند وپازند را آورده است. <ref> | نویسنده لغات، زبانها و لهجه‌های مختلف ایرانی و غیر ایرانی از جمله عربی با لهجه‌های مختلف آن، حبشی، نبطی، عبری، سریانی، ترکی، هندی، یونانی، رومی، ارمنی و زند وپازند را آورده است. <ref> مقدمه، ج1، ص نود و هفت - صد و ده </ref> | ||
کتاب برهان قاطع در میان کتب فرهنگ، دارای مزایا و ویژگی‌هایی است ضمن اینکه مورد اعتراض و نقد نیز واقع شده است. <ref> رک: همان، ص هشتاد و هفت </ref> | کتاب برهان قاطع در میان کتب فرهنگ، دارای مزایا و ویژگی‌هایی است ضمن اینکه مورد اعتراض و نقد نیز واقع شده است. <ref> رک: همان، ص هشتاد و هفت </ref> | ||
از ویژگی‌های مهم این اثر حجم کتاب و تعداد زیاد واژگان است. این امر موجب اقبال مردم ایرانیان و هندیان به آن شده و رواج کتاب را درپی داشته است ضمن اینکه | از ویژگی‌های مهم این اثر حجم کتاب و تعداد زیاد واژگان است. این امر موجب اقبال مردم ایرانیان و هندیان به آن شده و رواج کتاب را درپی داشته است ضمن اینکه کتابهای دیگر با این موضوع را تحت الشعاع قرار داده است. با این وجود این کتاب محل مناقشه، جدال و اثبات و ابطال برخی از نویسندگان بوده است. برخی علی رغم جامع دانستن این فرهنگ آن را نیازمند تصحیح و تنقیح دانسته‌اند. <ref> رک: همان، ص هشتاد و هشت – هشتاد و نه</ref> | ||
گفته شده است نویسنده برهان قاطع پایبند درستی و نادرستی لغت نبوده و هرچه پیدا کرده در فرهنگش جای داده است و | گفته شده است نویسنده برهان قاطع پایبند درستی و نادرستی لغت نبوده و هرچه پیدا کرده در فرهنگش جای داده است و به‌اندازه‌ای قوه نداشته تا لغات ترکی و عربی و هندی از هم امتیاز دهد و لغات ریشه و بندار فارسی را از لغات ساختگی بازشناسد. <ref> رک: همان، ص پنجاه و هفت </ref> وی برخی از لغات را از کتابی تحت عنوان دساتیر یا کهین‌نامه که مورد تردید و نقد است آورده و به جز در ذیل یک عبارت هیچ گونه اشاره‌ای به آن نکرده است. <ref> رک: همان، ص پنجاه و پنج و ص پنجاه و هشت</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۹: | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | |||
[[رده:مقالات آبان 01 گرنه زاده]] | [[رده:مقالات آبان 01 گرنه زاده]] | ||
[[رده:مقالات بارگذاری شده آذرماه 01 قربانی]] | [[رده:مقالات بارگذاری شده آذرماه 01 قربانی]] | ||
[[رده:عدم صفحه و جدول آذرماه 01 قربانی]] | [[رده:عدم صفحه و جدول آذرماه 01 قربانی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده1]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 آذر 1401]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۴۸
| برهان قاطع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | برهان، محمدحسین بن خلف (نویسنده)
معين، محمد (مصحح) دهخدا، علی‌اکبر (مقدمه‌نویس) پورداود، ابراهیم (مقدمه‌نویس) حکمت، علی‌اصغر (مقدمه‌نویس) نفيسي، سعيد (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | مؤسسه انتشارات امير کبير کتابفروشي ابن سينا |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1376-1342ش. |
| چاپ | جلد يکم تا چهارم چاپ دوم جلد پنجم چاپ پنجم |
| موضوع | فارسی - واژه نامه‌ها |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | |
برهان قاطعنوشته محمد حسین بن خلف تبریزی(.....) متخلص به برهان از مؤلفان و شاعران سده يازدهم هجرى از اهالی تبریز و ساكن هندوستان است این اثر در موضوع ادبیات(لغت) تدوین شده و با تصحیح، توضیح و اهتمام دکتر محمد معین و مقدمه‌هایی از علی اکبر دهخدا، ابراهیم پورداوود، علی اصغر حکمت و سعید نفیسی منتشر شده است.
این کتاب به نام سلطان عبدالله قطب شاه(1035- 1083 ه) حاکم شیعی مذهب حیدر آباد دکن و از قطب شاهيان گلكنده نوشته شده و کتابت آن در سال یکهزار و شصت و دو هجری قمری آن را به اتمام رسیده است. [۱]
نویسنده كتاب برهان قاطع را با استفاده از فرهنگ جهانگيرى، فرهنگ سرورى، سرمه سليمانى و صحاح الادويه حسين انصارى با حذف شواهد و مكررات و افزايش پارهای واژهها و استعارهها و تركيبهاى لغوى فراهم آورده و كار اصلى او در تأليف همين تهذيب و تنظيم و فراهم آوردن همه واژههاى آن كتابهاى اصلى در يك كتاب است. او حتى مقدمه كتاب خود را كه در بيان بعضى از قاعده‌هاى دستور فارسى است از كتاب فرهنگ جهانگيرى به صورت تلخیص اقتباس نموده است. [۲]
از آنجایی که نویسنده به نوشته‌های فرهنگی قبل از خود عنایت داشته و سعی نموده تا اثری حاوی تمام آنها گردآوری نماید کتاب وی از جهت کمیت و عدد الفاظ بر تمام مؤلفات پیشین سبقت گرفته است. وی در ضمن بیست و نه گفتار بالغ بر بیست هزار و دویست و یازده کلمه را ذکر کرده است. [۳]
برهان قاطع در بيست و نه «گفتار» و هر گفتارى در چند «بيان» است و مقدّمه آن در نه «فائده» تنظيم شده كه در آنها بزبان درى و پهلوى و فارسى، و حرفهاى تهجّى، و دال و ذال فارسى، و تبديل حرفهاى فارسى به‌يكديگر، و ضميرها، و برخى فرنهادهاى دستورى و انشائى ديگر پرداخته و در اين راه قسمتهایی از مقدمه فرهنگ جهانگيرى را كه در دوازده آيين تنظيم شده مورد استفاده قرار داده است.[۴]
نویسنده لغات، زبانها و لهجه‌های مختلف ایرانی و غیر ایرانی از جمله عربی با لهجه‌های مختلف آن، حبشی، نبطی، عبری، سریانی، ترکی، هندی، یونانی، رومی، ارمنی و زند وپازند را آورده است. [۵]
کتاب برهان قاطع در میان کتب فرهنگ، دارای مزایا و ویژگی‌هایی است ضمن اینکه مورد اعتراض و نقد نیز واقع شده است. [۶]
از ویژگی‌های مهم این اثر حجم کتاب و تعداد زیاد واژگان است. این امر موجب اقبال مردم ایرانیان و هندیان به آن شده و رواج کتاب را درپی داشته است ضمن اینکه کتابهای دیگر با این موضوع را تحت الشعاع قرار داده است. با این وجود این کتاب محل مناقشه، جدال و اثبات و ابطال برخی از نویسندگان بوده است. برخی علی رغم جامع دانستن این فرهنگ آن را نیازمند تصحیح و تنقیح دانسته‌اند. [۷] گفته شده است نویسنده برهان قاطع پایبند درستی و نادرستی لغت نبوده و هرچه پیدا کرده در فرهنگش جای داده است و به‌اندازه‌ای قوه نداشته تا لغات ترکی و عربی و هندی از هم امتیاز دهد و لغات ریشه و بندار فارسی را از لغات ساختگی بازشناسد. [۸] وی برخی از لغات را از کتابی تحت عنوان دساتیر یا کهین‌نامه که مورد تردید و نقد است آورده و به جز در ذیل یک عبارت هیچ گونه اشاره‌ای به آن نکرده است. [۹]
پانویس
- ↑ مشار، خان بابا، ج2، ص: 734؛ صفا، ذبیح الله، ج5، ص: 384؛ مقدمه، ج1، ص پنجاه ودو و هفتاد و نه
- ↑ صفا، ذبیح الله، ج5، ص 384؛ مقدمه، ج1، ص 81
- ↑ مقدمه، ج1، ص هشتاد و هشت
- ↑ صفا، ذبیح الله ج5، ص 385
- ↑ مقدمه، ج1، ص نود و هفت - صد و ده
- ↑ رک: همان، ص هشتاد و هفت
- ↑ رک: همان، ص هشتاد و هشت – هشتاد و نه
- ↑ رک: همان، ص پنجاه و هفت
- ↑ رک: همان، ص پنجاه و پنج و ص پنجاه و هشت
منابع مقاله
- مقدمه و متن.
- مشار، خان بابا. مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى. تهران. بی نا. چاپ اول. بی‌تا.
- صفا، ذبیح الله، تاريخ ادبيات در ايران. تهران. فردوس. 1378ش. چاپ هشتم.