شرح منظومه: تفاوت میان نسخه‌ها
(←وابسته‌ها: +) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شرح منظومه سبزواری (ابهام زدایی)' به 'شرح منظومه سبزواری (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR64551J1.jpg | | تصویر =NUR64551J1.jpg | ||
| خط ۱۰: | خط ۸: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۴: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|شرح منظومه سبزواری (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''شرح منظومه'''، درس‌گفتارهای فلسفی [[مطهری، مرتضی|فیلسوف معاصر، مرتضی مطهری]] (فریمان 1298-1358ش. قم) برای دانشجویان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است. مباحث بر اساس نظم کتاب [[شرح المنظومة|شرح منظومه]] نوشته [[سبزواری، هادی| عارف و حکیم صدرایی، ملا هادی سبزواری]] (۱۲۱۲-۱۲۸۹ق)، بارها در طیّ سال‌های 1339-1347ش، تدریس شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64551?pageNumber=5&viewType=pdfر.ک: مقدمه ناشر، ص5]</ref>. | |||
در این کتاب فقط مقصدهای اول، سوم و چهارم از مقاصد هفت‌گانه بخش حکمت شرح منظومه (امور عامه؛ جواهر و اعراض؛ الهیات بالمعنی الاخص؛ طبیعیات؛ نبوات و منامات؛ معاد اخلاق) مورد بحث واقع شده است. | |||
نویسنده در کتاب دیگری به نام [[شرح مبسوط منظومه]]، همین مباحث را برای صاحب‌نظران و متخصصان به‌صورت مشروحتر و عمیقتر و با توجه به نظریه‌های فلسفی غربی و... تدریس کرده است. | |||
نمونه‌ای از متن و شرح استاد: | |||
متن: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''يا واهِب العَقل لَك المَحامِد''|2=''إلى جَنابِك انتَهى المَقاصِد''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
ترجمه: | |||
اى بخشنده خرد، تمام سپاس‌ها ویژه توست؛ همه مقصدها و هدف‌ها به‌سوى بارگاه تو منتهى میشود. | |||
شرح: | |||
در این بیت عالى و زیبا، هم از مبدأ سخن رفته است و هم از معاد؛ هم به اوّلیت خداوند اشاره شده و هم به آخریت او (هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ). آنجا که میگوید: «همه سپاس‌ها ویژه توست»، منظور این است که: تو مبدأ کل، هستى؛ هر خیرى و فیضى به سبب هر کس و هر چیز به کسى برسد از ناحیه توست؛ زیرا سررشته همه اسباب و علل به دست توست و همه نظام از اراده تو برخاسته است؛ ازاینرو همه سپاس‌ها ویژه توست و آنجا که میگوید: «همه مقصدها و هدف‌ها به‌سوى بارگاه تو منتهى میشود»، منظور این است که: همه اشیاء هر چه را میجویند، در نهایت امر، تو را میجویند و به هر سو میروند، به‌سوى تو میروند؛ از تو پدید آمدهاند و به‌سوى تو بازمیگردند؛ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيهِ راجِعُونَ. چنان‌که میدانیم لُبّ لُباب حکمت الهى شناختن مبدأ و معاد جهان است. همه مطالب و مسائل دیگر در این فلسفه در حکم مقدمه این دو مطلب و یا در حاشیه این دو مطلب است. على‌هذا، بیت اول منظومه اشاره است به لُبّ لُباب حکمت الهى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64551?pageNumber=13&viewType=pdfر.ک: متن کتاب، ص13-14]</ref>. | |||
استفاده از اشعار فارسی: | |||
نویسنده گاه برای تسهیل فهم مسائل دشوار فلسفی از اشعار فارسی نیز استفاده کرده است؛ به‌عنوان مثال در مبحث ذیل شعر | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''يا مَن هُوَ اختَفى لِفَرطِ نُورِه''|2=''الظّاهِر الباطِن فِي ظُهُورِه''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
از این ابیات [[شبستری، محمود|شیخ محمود شبسترى]] بهره برده است: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''اگر خورشید بر یک حال بودى''|2=''شعاع او به یک منوال بودى''}} | |||
{{ب|''ندانستى کسى کاین پرتو اوست ''|2=''نبودى هیچ فرق از مغز تا پوست''}} | |||
{{ب|''جهان، جمله فروغ نور حق دان ''|2=''حق اندر وى ز پیدایى است پنهان''}} | |||
{{ب|''چو نور حق ندارد نقل و تحویل ''|2=''نیاید اندر او تغییر و تبدیل''<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64551?pageNumber=15&viewType=htmlر.ک: همان، ص15]</ref>}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
مثال دیگر: فاقد کمال نمیتواند مُعطى کمال باشد و به قول معروف: | |||
''' | {{شعر}} | ||
{{ب|''کهنه ابرى که بود ز آب تهى ''|2=''کى تواند که کند آب‌دهى''<ref>[https://noorlib.ir/book/view/64551?pageNumber=339&viewType=pdfر.ک: همان، ص339]</ref>}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==پانویس== | |||
==پانویس == | |||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه ناشر و متن کتاب. | مقدمه ناشر و متن کتاب. | ||
{{استاد شهید مطهری}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۵۵: | خط ۹۰: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:مقالات آبان 01 خردمند]] | [[رده:مقالات آبان 01 خردمند]] | ||
[[رده:آثار فلسفی]] | |||
[[رده:فلسفه اسلامی]] | |||
[[رده:آثار جدید و معاصر فلسفه اسلامی]] | [[رده:آثار جدید و معاصر فلسفه اسلامی]] | ||
[[رده:آثار مرتضی مطهری]] | [[رده:آثار مرتضی مطهری]] | ||
[[رده: | [[رده:غرر الفوائد (شرح منظومه)]] | ||
[[رده:سبزواری محمدهادی بن مهدی، 1289-1212ق]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی شده آبان 01]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1401]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۲۱
شرح منظومه، درس‌گفتارهای فلسفی فیلسوف معاصر، مرتضی مطهری (فریمان 1298-1358ش. قم) برای دانشجویان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است. مباحث بر اساس نظم کتاب شرح منظومه نوشته عارف و حکیم صدرایی، ملا هادی سبزواری (۱۲۱۲-۱۲۸۹ق)، بارها در طیّ سال‌های 1339-1347ش، تدریس شده است[۱].
| شرح منظومه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مطهری، مرتضی (نويسنده) |
| ناشر | صدرا |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در این کتاب فقط مقصدهای اول، سوم و چهارم از مقاصد هفت‌گانه بخش حکمت شرح منظومه (امور عامه؛ جواهر و اعراض؛ الهیات بالمعنی الاخص؛ طبیعیات؛ نبوات و منامات؛ معاد اخلاق) مورد بحث واقع شده است.
نویسنده در کتاب دیگری به نام شرح مبسوط منظومه، همین مباحث را برای صاحب‌نظران و متخصصان به‌صورت مشروحتر و عمیقتر و با توجه به نظریه‌های فلسفی غربی و... تدریس کرده است.
نمونه‌ای از متن و شرح استاد: متن:
| يا واهِب العَقل لَك المَحامِد | إلى جَنابِك انتَهى المَقاصِد |
ترجمه: اى بخشنده خرد، تمام سپاس‌ها ویژه توست؛ همه مقصدها و هدف‌ها به‌سوى بارگاه تو منتهى میشود.
شرح: در این بیت عالى و زیبا، هم از مبدأ سخن رفته است و هم از معاد؛ هم به اوّلیت خداوند اشاره شده و هم به آخریت او (هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ). آنجا که میگوید: «همه سپاس‌ها ویژه توست»، منظور این است که: تو مبدأ کل، هستى؛ هر خیرى و فیضى به سبب هر کس و هر چیز به کسى برسد از ناحیه توست؛ زیرا سررشته همه اسباب و علل به دست توست و همه نظام از اراده تو برخاسته است؛ ازاینرو همه سپاس‌ها ویژه توست و آنجا که میگوید: «همه مقصدها و هدف‌ها به‌سوى بارگاه تو منتهى میشود»، منظور این است که: همه اشیاء هر چه را میجویند، در نهایت امر، تو را میجویند و به هر سو میروند، به‌سوى تو میروند؛ از تو پدید آمدهاند و به‌سوى تو بازمیگردند؛ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيهِ راجِعُونَ. چنان‌که میدانیم لُبّ لُباب حکمت الهى شناختن مبدأ و معاد جهان است. همه مطالب و مسائل دیگر در این فلسفه در حکم مقدمه این دو مطلب و یا در حاشیه این دو مطلب است. على‌هذا، بیت اول منظومه اشاره است به لُبّ لُباب حکمت الهى[۲].
استفاده از اشعار فارسی: نویسنده گاه برای تسهیل فهم مسائل دشوار فلسفی از اشعار فارسی نیز استفاده کرده است؛ به‌عنوان مثال در مبحث ذیل شعر
| يا مَن هُوَ اختَفى لِفَرطِ نُورِه | الظّاهِر الباطِن فِي ظُهُورِه |
از این ابیات شیخ محمود شبسترى بهره برده است:
| اگر خورشید بر یک حال بودى | شعاع او به یک منوال بودى | |
| ندانستى کسى کاین پرتو اوست | نبودى هیچ فرق از مغز تا پوست | |
| جهان، جمله فروغ نور حق دان | حق اندر وى ز پیدایى است پنهان | |
| چو نور حق ندارد نقل و تحویل | نیاید اندر او تغییر و تبدیل[۳] |
مثال دیگر: فاقد کمال نمیتواند مُعطى کمال باشد و به قول معروف:
| کهنه ابرى که بود ز آب تهى | کى تواند که کند آب‌دهى[۴] |
پانویس
منابع مقاله
مقدمه ناشر و متن کتاب.