من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم

من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم
پدیدآوران	فراج، احمد (مقدمه‌نويس) محمد نجار، زغلول راغب (نویسنده)
ناشر	مکتبة الشروق الدولية
مکان نشر	قاهره - مصر
سال نشر	1423 ق یا 2002 م
چاپ	3
موضوع	زمین‌شناسی در قرآن قرآن - اعجاز قرآن - نامهای جغرافیایی کوه‌ها در قرآن
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏3‎‏م‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم، اثر زغلول راغب محمد نجار، کتابی است پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از احمد فراج و نویسنده آغاز و مطالب در سه جلد، تنظیم شده است.

اثر حاضر، مجموعه گفتگوهایى است که در برنامه‌اى تلویزیونى با نام «نور على نور» از تلویزیون کشور مصر پخش شده است. این مجموعه، دربردارنده مصاحبه‌هاى دکتر احمد فراج با دکتر زغلول راغب محمد نجار، استاد رشته زمین‌شناسى در برخى دانشگاه‌هاى عربى و غربى است که در مسافرت وی به قاهره، صورت گرفته است.

در این کتاب، به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن کریم پرداخته شده است و آیات خلقت و آفرینش، که حدود یک‌ششم مجموع آیات قرآنى را شامل می‌شود، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.

گزارش محتوا

در مقدمه اول، ضمن بیان نکاتی پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم، به برخی از رموز و اصطلاحات فلکی اشاره گردیده و در مقدمه دوم، به سفر نویسنده به مصر و چگونگی شکل‌گیری مصاحبه‌ها و انتشار کتاب، اشاره شده است.

به اعتقاد نویسنده، آیات مربوط به آفرینش، در قرآن کریم به‌نحو مجمل و اعجازآمیز مطرح گشته‌اند؛ ازاین‌رو مردم هر دوره و زمانى، متناسب با پیشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند؛ چراکه عجائب قرآن هرگز پایان نمى‌پذیرد و معارف آن هیچ‌گاه کهنه نمى‌گردد و شناخت آیات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امکان‌پذیر نیست، بلکه باید در هریک از رشته‌هاى علمى که قرآن کریم به‌نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص یافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد.

نویسنده در ابتدا به بیان فرق بین «تفسیر علمى قرآن» و «اعجاز علمى» آن مى‌پردازد و سپس اعجاز قرآن کریم در مورد ستارگان را یادآور مى‌شود و به این نکته اشاره می‌کند که انفجار بزرگ کیهانى، که به‌عنوان نظریه‌اى هم‌اکنون مطرح است، هزاروچهار صد سال پیش در قرآن کریم بدان اشاره شده است.

همچنین «تئورى تراکم شدید» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبیه جرم اولیه گرد هم مى‌آیند، در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است.

حرکت بسیار پرشتاب زمین حول محور خود که به مرور زمان تبدیل به حرکت کنونى گشته است، در آیه 54 سوره اعراف بدان اشاره شده است.

سخن پیامبر(ص) درباره طلوع خورشید از مغرب، به‌عنوان یکى از نشانه‌هاى رستاخیز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى، حرارت بالای هسته زمین و وجود سفره‌های زیرزمینی، وجود معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی و... از جمله موضوعاتى است که در جلد اول این مجموعه بدان‌ها پرداخته شده است.

در جلد دوم، موضوعاتى نظیر فلسفه طواف و حرکت طواف‌گونه تمام اشیا و اجرام آسمانى حول محور شیئى بزرگ‌تر از خود، حکمت آفرینش ظلمت و تاریکى، دریاها و نهرها، آب شور و شیرین، حرکت منحنى جهان آفرینش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط کامل آب نهرهایى که به دریاهاى شور مى‌ریزد با آب دریاها، اهمیت ویژه «آب» در حیات انسانى، شکافته شدن ماه، ماده و انرژى و آفرینش کوه‌ها، مطرح گردیده است.

در جلد سوم، به اعجاز علمی قرآن کریم، در مورد کوه‌ها، پرداخته شده است. در ابتدای این جلد، در مقدمه‌ای، به بیان فرق میان تفسیر علمی و اعجاز علمی قرآن کریم پرداخته شده و به نمونه‌ای از آیات اعجاز علمی قرآن، اشاره شده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا» (نازعات: 30-31)، «و پس از آن، زمین را با غلتانیدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن بیرون آورد»؛ «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ‌» (طارق: 11)، «سوگند به آسمانِ بارش‏انگیز»؛ «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» (طور: 6)، «و آن دریاى سرشار [و افروخته])» و....

مطالب این جلد، در قالب هشت فصل، به شرح زیر، سامان یافته است: در فصل اول، به بررسی مفهوم لغوی واژه «جبال»، در لغت عربی و در فرهنگ‌های لغوی و علمی غیر عربی، پرداخته شده است.

فصل دوم، به اشارات قرآنی به کوه‌ها، اختصاص یافته و به این نکته اشاره شده است که کلمه «جبل» به‌صورت مفرد و جمع، 39 مرتبه در قرآن کریم (6 مرتبه به‌صورت مفرد و 33 مرتبه به صیغه جمع) ذکر شده و به آیاتی در این زمینه، اشاره شده است از جمله آیه 260 بقره.

در فصل سوم، به بررسی آیات قرآنی که به مفاهیم اساسی علمی برای کوه‌ها اشاره دارند، پرداخته شده و در این زمینه، به نکاتی اشاره گردیده است، از جمله:

1. کوه‌ها فقط ارتفاعات بزرگی بر روی کره زمین نیستند، بلکه امتداد این ارتفاعات، در داخل زمین بوده و به همین دلیل زمین‌شناسان، از آن‌ها به «جذور الأرض» (ریشه‌های زمین) تعبیر می‌کنند و به نظر نویسنده، آیه 6 و 7 سوره نباء «أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً وَ الْجِبَالَ أَوْتَاداً»؛ «آیا زمین را گهواره‏‌اى نگردانیدیم و کوه‏‌ها را [چون] میخ‌هایى [نگذاشتیم]»، به همین موضوع اشاره دارد.
2. قرآن در آیات زیادی به نقش کوه‌ها در توازن زمین، اشاره کرده است، از جمله: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِي وَ أَنْهَاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَينِ اثْنَينِ یغْشِي اللَّيلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ» (رعد: 3)؛ «و اوست کسى که زمین را گسترانید و در آن، کوه‏‌ها و رودها نهاد و از هر گونه میوه‏‌اى در آن، جفت جفت قرار داد. روز را به شب می‌‏پوشاند. قطعاً در این [امور] براى مردمى که تفکر می‌‏کنند نشانه‏‌هایى وجود دارد».
3. دعوت قرآن از مردم برای تفکر در ظواهر خلقت، از جمله کیفیت خلقت کوه‌ها که به نظریه ایزوستازی (مطابق این نظریه در زیر سطح زمین، سطحی به موازات سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوه‌ها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود) منجر خواهد شد و آیه 19 و 20 سوره غاشیه بدان اشاره دارد: «وَ إِلَى الْجِبَالِ كَيفَ نُصِبَتْ وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيفَ سُطِحَتْ‌»؛ «و به کوه‏‌ها که چگونه برپا داشته شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده است» و....

در فصل چهارم، به مسئله ریشه کوه‌ها و امتداد آنها در داخل زمین و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده در این زمینه پرداخته شده و در فصل پنجم، شواهد دال بر اینکه سطح زمین، در حالت توازن ایزوستازی می‌باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در فصل ششم، به کوه‌ها و مسائل مربوط به آن، در قالب علوم زمین‌شناسی جدید، نگریسته شده و انواع کوه‌ها، شامل کوه‌های آتشفشانی، لایه‌ای، کوه‌های با بلوک‌های شکسته و... مورد مطالعه قرار گرفته است.

در فصل هفتم، به بررسی کیفت کوه‌ها پرداخته شده و مراحل پی‌درپی تکامل ساختمان کوه‌ها، مورد بحث قرار گرفته است. این مراحل عبارتند از: مرحله شکل‌گیری جزایر آتشفشانی؛ مرحله شکل‌گیری رشته‌کوه‌های آند و مرحله شکل‌گیری کوه‌های تصادمی.

در آخرین فصل، به بررسی کیفیت تثبیت زمین، به‌وسیله کوه‌ها پرداخته شده است.

در پایان این جلد، خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده در خلال این هشت فصل، ارائه گردیده است.

وضعیت کتاب

در پایان هر جلد، فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استناد طرفین محاوره ذکر شده است.

در پایان جلد اول و سوم، تصاویری از انواع کوه‌ها و لایه‌های زمین، افزوده شده است؛ با این تفاوت که تصاویر جلد نخست، سیاه و سفید، اما تصاویر جلد سوم، رنگی است.

کتاب فاقد پاورقی می‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

من آيات الإعجاز العلمي؛ السماء في القرآن الكریم

من آيات الإعجاز العلمي الحيوان في القرآن الكريم