مدرس گیلانی، مرتضی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (added Category:مصححان using HotCat)
     
    (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00863.jpg|بندانگشتی|مدرس گیلانی، مرتضی]]
    [[پرونده:NUR00863.jpg|بندانگشتی|مدرس گیلانی، مرتضی]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|مدرس گیلانی، مرتضی
    ! نام!! data-type="authorName" |مدرس گیلانی، مرتضی
    |-
    |-
    |نام‌های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| گ‍ی‍لان‍ی‌، م‍رت‍ض‍ی‌
    | data-type="authorOtherNames" | گ‍ی‍لان‍ی‌، م‍رت‍ض‍ی‌


    م‍درس‌، م‍رت‍ض‍ی
    م‍درس‌، م‍رت‍ض‍ی
    خط ۱۳: خط ۱۳:
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |[[گیلانی غروی، شعبان|شیخ شعبان یوشلى گیلانى]]
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|1295 ش  
    | data-type="authorbirthDate" |1295 ش  
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" |نجف اشرف
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1378 ش یا 1420 ق
    | data-type="authorDeathDate" |1378 ش یا 1420 ق
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |[[آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین|محمدحسین کاشف الغطاء]]
    |-
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|
    |-class='articleCode'
    |کد مؤلف
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE00863AUTHORCODE
    |}
    </div>


    '''مرتضى مدرس گيلانى'''، فرزند شيخ شعبان (م 1348ق)، سه‌شنبه، 7 ربيع‌الاول 1335ق / 1295ش، در نجف اشرف، در محله حويش در «عقد ابى‌الطبيخ»، به دنيا آمد.
    [[موسى دعیبل]]


    پدرش از علما و مراجع نجف و در زمره شاگردان [[رشتی، حبیب‌الله|ميرزا حبيب‌الله رشتى]]، فاضل ايروانى و شيخ عبدالله مازندرانى به شمار مى‌آمد و خود شاگردان زيادى را تربيت كرد.
    [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سید ابوالحسن اصفهانى]]


    وى معلم مدارس متوسطه بوده و در طول تدريس، بيش از دو هزار شاگرد داشته است، چنان‌كه هزار شاگرد غير مدرسه‌اى نيز داشته است.
    [[شیرازی، محمدکاظم|محمدکاظم شیرازى]]


    == برخى از اساتيد وى عبارتند از==
    [[بجنوردی، سید حسن|میرزا حسن بجنوردى]]
    |-
    |برخی آثار
    | data-type="authorWritings" |[[ترجمه خصال صدوق (مدرس گيلانى)]]


    [[تحرير الرسائل]]


    1. شيخ على مرندى؛
    [[تاریخ نگارستان]]
     
    |- class="articleCode"
    2. محمدحسين كاشف‌الغطاء؛
    |کد مؤلف
     
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00863AUTHORCODE
    3. سيد حسن خراسانى؛
    |}
     
    </div>
    4. سيد محمدجواد تبريزى؛
    {{کاربردهای دیگر|مدرس (ابهام زدایی)}}
     
    5. سيد احمد بن رضى‌الدين موسوى تبريزى؛
     
    6. شيخ صدرالدين بادكوبى؛
     
    7. شيخ نعمت‌الله دامغانى؛
     
    8. ميرزا حبيب‌الله ذوالفنون منجم؛
     
    9. ميرزا على سمنانى طبيب؛
     
    10. ميرزا على يزدى ناسوتى حكيم؛
     
    11. قاسم محى‌الدين؛
     
    12. مرتضى طالقانى؛
     
    13. شمس‌الدين على‌نقى بادكوبى؛


    14. محمد قاضى سماوى؛
    '''مرتضى مدرس گیلانى''' (1295-1378ش)، نویسنده، پژوهشگر نامی و پرکار


    15. موسى دعبيل نجفى؛
    فرزند [[گیلانی غروی، شعبان|آیت‌الله شیخ شعبان یوشلى گیلانى]] و برادر [[عبدالحسین فقیهی رشتی]] و [[ابوالحسن فقیهی]] (1321-1388ش)


    16. سيد هاشم آل عطيه نجفى؛
    == ولادت ==
    او  در روز سه‌شنبه، 7 ربیع‌الاول 1335ق / 1295ش، در نجف اشرف، در محله حویش در «عقد ابى‌الطبیخ»، به دنیا آمد.


    17. سيد حسن ايروانى؛
    پدرش  [[گیلانی غروی، شعبان|شیخ شعبان یوشلى گیلانى]] ((1275-1348ق) از علما و مراجع نجف و در زمره شاگردان [[رشتی، حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله رشتى]]، فاضل ایروانى و شیخ عبدالله مازندرانى به شمار مى‌آمد و خود شاگردان زیادى را تربیت کرد.


    18. شيخ ابراهيم مدرس گرجى؛
    == تحصیلات ==
     ایشان معالم و شرح لمعه را نزد شیخ [[محمدفاضل قایینى]]، کفایه الاصول را نزد شیخ [[صدرا بادکوبه‌اى]] تلمذ کرد و دروس خارج را از محضر حضرات آیات: شیخ [[آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین|محمدحسین کاشف الغطاء]] (فقه)، شیخ [[موسى دعیبل]] (فقه)، [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سید ابوالحسن اصفهانى]]، شیخ [[شیرازی، محمدکاظم|محمدکاظم شیرازى]]، شیخ [[على مرندى]]، [[بجنوردی، سید حسن|میرزا حسن بجنوردى]] و [[سید احمد مستنبط تبریزى]] (فقه و اصول به مدت  ١٢  سال) استفاده نمود.


    19. شيخ عبدالحسين رشتى؛
    استاد مدرّس در سال  ١٣۶۵  ق به ایران سفر کرد و مدتى چند در تهران و قم توقف داشت و از محضر اساتیدى چون: شیخ [[شاه‌آبادی، محمدعلی|محمدعلى شاه‌آبادى]] (بخشى از اسفار) و شیخ [[حبیب‌اللّه ذو الفنون عراقى]] (در هیأت و نجوم) و در قم از محضر [[میرزا على ناسوتى یزدى]] (کتاب الهدایه الاثیریه) بهره برد.


    20. شيخ على قمى؛
    نامبرده از اساتید بنام حوزۀ علمیۀ نجف اشرف بود که علاوه بر تدریس متون کتب درسى، در تدریس علوم ادبى و عروض و قافیه و هیأت و نجوم و حکمت نظرى مهارت کامل داشت و گروه زیادى از اساتید و فضلاى معاصر محضرش را در آن دیار درک کرده و به کسب دانش پرداختند.


    21. مهندس عبدالرزاق اصفهانى؛
    ==  اساتید==
    {{ستون-شروع|2}}


    22. شيخ عبدالله سنندجى؛
    # شیخ [[على مرندى]]؛
    # [[آل کاشف‌الغطاء، محمدحسین|محمدحسین کاشف‌الغطاء]]؛
    # [[سید حسن خراسانى]]؛
    # [[سید محمدجواد تبریزى]]؛
    # [[سید احمد بن رضى‌الدین موسوى تبریزى]]؛
    # شیخ [[صدرالدین بادکوبى]]؛
    # شیخ نعمت‌الله دامغانى؛
    # [[میرزا حبیب‌الله ذوالفنون]] منجم؛
    # [[میرزا على سمنانى]] طبیب؛
    # میرزا على یزدى ناسوتى حکیم؛
    # قاسم محى‌الدین؛
    # مرتضى طالقانى؛
    # شمس‌الدین على‌نقى بادکوبى؛
    # محمد قاضى سماوى؛
    # موسى دعبیل نجفى؛
    # سید هاشم آل عطیه نجفى؛
    # سید حسن ایروانى؛
    # شیخ ابراهیم مدرس گرجى؛
    # شیخ عبدالحسین رشتى؛
    # شیخ على قمى؛
    # مهندس عبدالرزاق اصفهانى؛
    # شیخ عبدالله سنندجى؛
    # شیخ اسدالله زنجانى؛
    # سید على قاضى طباطبائى؛
    # [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آغابزرگ تهرانى]]؛
    # سید ابوالقاسم اصفهانى؛
    # شیخ ابوالفضائل زنجانى؛
    # شیخ محمد فاضل قاینى؛
    # شیخ محمد ادیب تهرانى؛
    # شیخ خلیل اراکى؛
    # میرزا ذبیح‌الله بهروز؛
    # سید جمال‌الدین گلپایگانى.
    {{پایان}}
    استاد شیخ [[امینی، محمدهادی|محمدهادى امینى]] درباره وى نوشته است: «او نویسنده، ادیب، محقق پرکار که دائما در پژوهش و تألیف بود و در ریاضیات متخصص بود. زبانش تند بود و متهم در عقیده. بیشتر منزوى و اهل عزلت بود. در ایرانى‌گرى و زبان فارسى تعصب داشت».


    23. شيخ اسدالله زنجانى؛
    وى مطالعات و تحصیلاتى هم در ریاضى، نجوم، هیئت و به‌خصوص فلسفه داشت. به دلیل آراء ویژه‌اى که اواخر اقامتش در نجف داشت، مورد بى‌اعتنایى قرار گرفت و به سال 1375ق، براى همیشه به ایران آمد و در تهران ساکن گردید. وى مدت‌ها در مدرسه مروى تدریس مى‌کرد، اما گویا به دلایلى از آنجا نیز بیرون رفت. ایشان مدّتی هم در دبیرستان باهنر در خیابان نظام آباد تهران مشغول تدریس بود.


    24. سيد على قاضى طباطبائى؛
    ارتباط وى با مرحوم سماوى، مطلبى است که خود در آثارش در چند مورد، از آن یاد کرده است؛ از آن جمله آنکه به خواهش وى، بخشى از نسخه عربى «التفهیم» بیرونى را که ناقص بوده، از روى نسخه فارسى، براى او ترجمه کرده است. وى از برخى از عالمان نجف یاد کرده و مى‌گوید که در منزل مرحوم سماوى خدمت آنان رسیده است.


    25. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آغابزرگ تهرانى]]؛
    مدرس، ذیل شرحى کوتاه از کتابخانه مرحوم عبدالرزاق مقرّم، از دیدارهاى مکرر خود با او و همچنین از اقامت خود در مدرسه بزرگ خلیلى یاد کرده است. مدتى نیز در مدرسه قوام شیرازى بوده و از کتابخانه آن استفاده مى‌کرده است.


    26. سيد ابوالقاسم اصفهانى؛
    == وفات ==
     
    او در سن 85 سالگى، در روز یک‌شنبه، 25 ربیع‌الثانى سال 1420ق / 17 مرداد 1378ش، درگذشت.
    27. شيخ ابوالفضائل زنجانى؛
     
    28. شيخ محمد فاضل قاينى؛
     
    29. شيخ محمد اديب تهرانى؛
     
    30. شيخ خليل اراكى؛
     
    31. ميرزا ذبيح‌الله بهروز؛
     
    32. سيد جمال‌الدين گلپايگانى.
     
    استاد شيخ [[امینی، محمدهادی|محمدهادى امينى]] درباره وى نوشته است: «او نویسنده، اديب، محقق پركار كه دائما در پژوهش و تأليف بود و در رياضيات متخصص بود. زبانش تند بود و متهم در عقيده. بيشتر منزوى و اهل عزلت بود. در ايرانى‌گرى و زبان فارسى تعصب داشت».
     
    وى مطالعات و تحصيلاتى هم در رياضى، نجوم، هيئت و به‌خصوص فلسفه داشت. به دليل آراء ويژه‌اى كه اواخر اقامتش در نجف داشت، مورد بى‌اعتنايى قرار گرفت و به سال 1375ق، براى هميشه به ايران آمد و در تهران ساكن گرديد. وى مدت‌ها در مدرسه مروى تدريس مى‌كرد، اما گويا به دلايلى از آنجا نيز بيرون رفت.
     
    ارتباط وى با مرحوم سماوى، مطلبى است كه خود در آثارش در چند مورد، از آن ياد كرده است؛ از آن جمله آنكه به خواهش وى، بخشى از نسخه عربى «التفهيم» بيرونى را كه ناقص بوده، از روى نسخه فارسى، براى او ترجمه كرده است. وى از برخى از عالمان نجف ياد كرده و مى‌گويد كه در منزل مرحوم سماوى خدمت آنان رسيده است.
     
    مدرس، ذيل شرحى كوتاه از كتابخانه مرحوم عبدالرزاق مقرّم، از ديدارهاى مكرر خود با او و همچنين از اقامت خود در مدرسه بزرگ خليلى ياد كرده است. مدتى نيز در مدرسه قوام شيرازى بوده و از كتابخانه آن استفاده مى‌كرده است.
     
    شمارى از آثار او، به خط خود وى، در كتابخانه مجلس نگهدارى مى‌شود؛ از جمله:
     
    1. معجم الشعراء: شامل برگزيده‌اى از اشعار 323 شاعر فارسى‌گوى از شعراى سده سوم هجرى تا سده چهاردهم؛
     
    2. معجم الشعراء: حاوى اشعار عربى، مجلد اول از 524 شاعر از شعراى جاهليت تا سال 1974م؛
     
    3. شرح اصطلاحات حل المسائل در نجوم از آقاى عبدالله نوبخت منجم‌باشى؛
     
    4. تاريخ اخبارى و اصولى؛
     
    5. سالنامه 1341، در پيشامدهاى تاريخى، سياسى، علمى، ادبى و انتقادى؛
     
    6. الفيه و شلفيه يا راز عشاق در بيان نيروى تحريك باه براى فروماندگان از آن؛
     
    7. معجم الحكماء، ترجمه 120 فيلسوف عالم؛
     
    8. كفاية الإسلام در فقه شافعى؛
     
    9. الرقاع و المقالات في مواضيع شتى علمية، فلسفية، أدبية، دينية؛
     
    10. تسلية الإخوان علاءالدين عطاملك جوينى؛
     
    11. زندگى‌نامه اثيرالدين ابهرى؛
     
    12. كتاب التهذيب على شرح منطق التهذيب از عبيدالله بن فضل‌الله شافعى کرمانى؛
     
    13. مثنوى حكمة الأسرار از سروده‌هاى خودش؛
     
    14. معارف قرآن در زندگى پيامبران و توضيح آثار، اديان و شرح بلدان از قرآن و تفسير آن؛
     
    15. شرح عقايد بهائيه؛
     
    چند كتاب هم از پدرش شيخ شعبان و يك اثر از برادرش شيخ عبدالحسين، جزو اين مجموعه است:
     
    1. تقريرات الأصول؛
     
    2. منهج المسترشدين إلى أحكام الدين.
     
    او در سن 85 سالگى، در روز يك‌شنبه، 25 ربيع‌الثانى سال 1420ق / 17 مرداد 1378ش، درگذشت.


    == آثار ==
    {{ستون-شروع|2}}
    # معجم الشعراء: شامل برگزیده‌اى از اشعار 323 شاعر فارسى‌گوى از شعراى سده سوم هجرى تا سده چهاردهم؛
    # معجم الشعراء: حاوى اشعار عربى، مجلد اول از 524 شاعر از شعراى جاهلیت تا سال 1974م؛
    # شرح اصطلاحات حل المسائل در نجوم از آقاى عبدالله نوبخت منجم‌باشى؛
    # دلائل الأحکام فى الفقه الجعفرى
    # تحریر الرسائل
    # تحریر المکاسب
    # شرح المدخل فى النجوم
    # الاسطرلاب عند الشرقیین
    # قبله الآفاق فى الهیئه
    # الحواشى على مصادرات اقلیدس (فى الهندسه)
    # ترجمۀ کتاب الجبر، اثر خوارزمى
    # شرح جبر الخلاصه
    # ترجمۀ اللمعه
    # مفهوم المشتق
    # رساله فى عدم مسؤولیه الصغیر
    # أجوبه المنشود فى الفقه
    #  رساله فى اثبات وجوب المقدمه
    # تاریخ اخبارى و اصولى؛
    # سالنامه 1341، در پیشامدهاى تاریخى، سیاسى، علمى، ادبى و انتقادى؛
    # الفیه و شلفیه یا راز عشاق در بیان نیروى تحریک باه براى فروماندگان از آن؛
    # معجم الحکماء، ترجمه 120 فیلسوف عالم؛
    # کفایة الإسلام در فقه شافعى؛
    # الرقاع و المقالات فی مواضیع شتى علمیة، فلسفیة، أدبیة، دینیة؛
    # تسلیة الإخوان علاءالدین عطاملک جوینى؛
    # زندگى‌نامه اثیرالدین ابهرى؛
    # کتاب التهذیب على شرح منطق التهذیب از عبیدالله بن فضل‌الله شافعى کرمانى؛
    # مثنوى حکمة الأسرار از سروده‌هاى خودش؛
    # معارف قرآن در زندگى پیامبران و توضیح آثار، ادیان و شرح بلدان از قرآن و تفسیر آن؛
    # شرح عقاید بهائیه؛
    {{پایان}}
    == منابع مقاله ==
    == منابع مقاله ==
     
    # پایگاه کتابخانه تخصصى تاریخ اسلام و ایران، چهارشنبه، 14 اردیبهشت 1390ش.
     
    # [http://www.rangeiman.ir/3529/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%D9%89-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%91%D8%B3-%DA%AF%DB%8C%D9%84/ پایگاه رنگ ایمان، سه شنبه 19 مرداد، 1400ش]
    پايگاه كتابخانه تخصصى تاريخ اسلام و ايران، چهارشنبه، 14 ارديبهشت 1390ش.
     


    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{تحرير الرسائل}}
    {{وابسته‌ها}}


    [[ترجمه خصال صدوق (مدرس گيلانى)]]  
    [[ترجمه خصال صدوق (مدرس گيلانى)]]  


    [[تحرير الرسائل]]  
    [[تحرير الرسائل]]  
    [[القضاء في الإسلام]]


    [[تاریخ نگارستان]]  
    [[تاریخ نگارستان]]  


    [[أحکام القطع و الظن في شرح الرسائل و تحریرها]]  
    [[أحكام القطع والظن في شرح الرسائل وتحريرها]]  


    [[فلسفه ما بعد الطبیعه(ترجمه شمسیه و هدایه اثریه)]]  
    [[فلسفه ما بعد الطبیعه(ترجمه شمسیه و هدایه اثریه)]]  


    [[مثنوی هفت اورنگ]]  
    [[مثنوی هفت اورنگ]]  
    [[القضاء في الإسلام]]


    [[اختیارات نجومی]]  
    [[اختیارات نجومی]]  
    خط ۱۸۴: خط ۱۶۹:


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:اردیبهشت(99)]]
    [[رده:ادیبان]]
    [[رده:مترجمان]]
    [[رده:مرداد(1400)]]
    [[رده:مصححان]]
    ]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۳ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۲۲

    مدرس گیلانی، مرتضی
    نام مدرس گیلانی، مرتضی
    نام‌های دیگر گ‍ی‍لان‍ی‌، م‍رت‍ض‍ی‌

    م‍درس‌، م‍رت‍ض‍ی

    م‍درس‍ی‌ گ‍ی‍لان‍ی‌، م‍رت‍ض‍ی‌

    نام پدر شیخ شعبان یوشلى گیلانى
    متولد 1295 ش
    محل تولد نجف اشرف
    رحلت 1378 ش یا 1420 ق
    اساتید محمدحسین کاشف الغطاء

    موسى دعیبل

    سید ابوالحسن اصفهانى

    محمدکاظم شیرازى

    میرزا حسن بجنوردى

    برخی آثار ترجمه خصال صدوق (مدرس گيلانى)

    تحرير الرسائل

    تاریخ نگارستان

    کد مؤلف AUTHORCODE00863AUTHORCODE
    برای دیگر کاربردها، مدرس (ابهام زدایی) را ببینید.

    مرتضى مدرس گیلانى (1295-1378ش)، نویسنده، پژوهشگر نامی و پرکار

    فرزند آیت‌الله شیخ شعبان یوشلى گیلانى و برادر عبدالحسین فقیهی رشتی و ابوالحسن فقیهی (1321-1388ش)

    ولادت

    او در روز سه‌شنبه، 7 ربیع‌الاول 1335ق / 1295ش، در نجف اشرف، در محله حویش در «عقد ابى‌الطبیخ»، به دنیا آمد.

    پدرش شیخ شعبان یوشلى گیلانى ((1275-1348ق) از علما و مراجع نجف و در زمره شاگردان میرزا حبیب‌الله رشتى، فاضل ایروانى و شیخ عبدالله مازندرانى به شمار مى‌آمد و خود شاگردان زیادى را تربیت کرد.

    تحصیلات

     ایشان معالم و شرح لمعه را نزد شیخ محمدفاضل قایینى، کفایه الاصول را نزد شیخ صدرا بادکوبه‌اى تلمذ کرد و دروس خارج را از محضر حضرات آیات: شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (فقه)، شیخ موسى دعیبل (فقه)، سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدکاظم شیرازى، شیخ على مرندى، میرزا حسن بجنوردى و سید احمد مستنبط تبریزى (فقه و اصول به مدت  ١٢  سال) استفاده نمود.

    استاد مدرّس در سال  ١٣۶۵  ق به ایران سفر کرد و مدتى چند در تهران و قم توقف داشت و از محضر اساتیدى چون: شیخ محمدعلى شاه‌آبادى (بخشى از اسفار) و شیخ حبیب‌اللّه ذو الفنون عراقى (در هیأت و نجوم) و در قم از محضر میرزا على ناسوتى یزدى (کتاب الهدایه الاثیریه) بهره برد.

    نامبرده از اساتید بنام حوزۀ علمیۀ نجف اشرف بود که علاوه بر تدریس متون کتب درسى، در تدریس علوم ادبى و عروض و قافیه و هیأت و نجوم و حکمت نظرى مهارت کامل داشت و گروه زیادى از اساتید و فضلاى معاصر محضرش را در آن دیار درک کرده و به کسب دانش پرداختند.

    اساتید

    1. شیخ على مرندى؛
    2. محمدحسین کاشف‌الغطاء؛
    3. سید حسن خراسانى؛
    4. سید محمدجواد تبریزى؛
    5. سید احمد بن رضى‌الدین موسوى تبریزى؛
    6. شیخ صدرالدین بادکوبى؛
    7. شیخ نعمت‌الله دامغانى؛
    8. میرزا حبیب‌الله ذوالفنون منجم؛
    9. میرزا على سمنانى طبیب؛
    10. میرزا على یزدى ناسوتى حکیم؛
    11. قاسم محى‌الدین؛
    12. مرتضى طالقانى؛
    13. شمس‌الدین على‌نقى بادکوبى؛
    14. محمد قاضى سماوى؛
    15. موسى دعبیل نجفى؛
    16. سید هاشم آل عطیه نجفى؛
    17. سید حسن ایروانى؛
    18. شیخ ابراهیم مدرس گرجى؛
    19. شیخ عبدالحسین رشتى؛
    20. شیخ على قمى؛
    21. مهندس عبدالرزاق اصفهانى؛
    22. شیخ عبدالله سنندجى؛
    23. شیخ اسدالله زنجانى؛
    24. سید على قاضى طباطبائى؛
    25. شیخ آغابزرگ تهرانى؛
    26. سید ابوالقاسم اصفهانى؛
    27. شیخ ابوالفضائل زنجانى؛
    28. شیخ محمد فاضل قاینى؛
    29. شیخ محمد ادیب تهرانى؛
    30. شیخ خلیل اراکى؛
    31. میرزا ذبیح‌الله بهروز؛
    32. سید جمال‌الدین گلپایگانى.

    استاد شیخ محمدهادى امینى درباره وى نوشته است: «او نویسنده، ادیب، محقق پرکار که دائما در پژوهش و تألیف بود و در ریاضیات متخصص بود. زبانش تند بود و متهم در عقیده. بیشتر منزوى و اهل عزلت بود. در ایرانى‌گرى و زبان فارسى تعصب داشت».

    وى مطالعات و تحصیلاتى هم در ریاضى، نجوم، هیئت و به‌خصوص فلسفه داشت. به دلیل آراء ویژه‌اى که اواخر اقامتش در نجف داشت، مورد بى‌اعتنایى قرار گرفت و به سال 1375ق، براى همیشه به ایران آمد و در تهران ساکن گردید. وى مدت‌ها در مدرسه مروى تدریس مى‌کرد، اما گویا به دلایلى از آنجا نیز بیرون رفت. ایشان مدّتی هم در دبیرستان باهنر در خیابان نظام آباد تهران مشغول تدریس بود.

    ارتباط وى با مرحوم سماوى، مطلبى است که خود در آثارش در چند مورد، از آن یاد کرده است؛ از آن جمله آنکه به خواهش وى، بخشى از نسخه عربى «التفهیم» بیرونى را که ناقص بوده، از روى نسخه فارسى، براى او ترجمه کرده است. وى از برخى از عالمان نجف یاد کرده و مى‌گوید که در منزل مرحوم سماوى خدمت آنان رسیده است.

    مدرس، ذیل شرحى کوتاه از کتابخانه مرحوم عبدالرزاق مقرّم، از دیدارهاى مکرر خود با او و همچنین از اقامت خود در مدرسه بزرگ خلیلى یاد کرده است. مدتى نیز در مدرسه قوام شیرازى بوده و از کتابخانه آن استفاده مى‌کرده است.

    وفات

    او در سن 85 سالگى، در روز یک‌شنبه، 25 ربیع‌الثانى سال 1420ق / 17 مرداد 1378ش، درگذشت.

    آثار

    1. معجم الشعراء: شامل برگزیده‌اى از اشعار 323 شاعر فارسى‌گوى از شعراى سده سوم هجرى تا سده چهاردهم؛
    2. معجم الشعراء: حاوى اشعار عربى، مجلد اول از 524 شاعر از شعراى جاهلیت تا سال 1974م؛
    3. شرح اصطلاحات حل المسائل در نجوم از آقاى عبدالله نوبخت منجم‌باشى؛
    4. دلائل الأحکام فى الفقه الجعفرى
    5. تحریر الرسائل
    6. تحریر المکاسب
    7. شرح المدخل فى النجوم
    8. الاسطرلاب عند الشرقیین
    9. قبله الآفاق فى الهیئه
    10. الحواشى على مصادرات اقلیدس (فى الهندسه)
    11. ترجمۀ کتاب الجبر، اثر خوارزمى
    12. شرح جبر الخلاصه
    13. ترجمۀ اللمعه
    14. مفهوم المشتق
    15. رساله فى عدم مسؤولیه الصغیر
    16. أجوبه المنشود فى الفقه
    17.  رساله فى اثبات وجوب المقدمه
    18. تاریخ اخبارى و اصولى؛
    19. سالنامه 1341، در پیشامدهاى تاریخى، سیاسى، علمى، ادبى و انتقادى؛
    20. الفیه و شلفیه یا راز عشاق در بیان نیروى تحریک باه براى فروماندگان از آن؛
    21. معجم الحکماء، ترجمه 120 فیلسوف عالم؛
    22. کفایة الإسلام در فقه شافعى؛
    23. الرقاع و المقالات فی مواضیع شتى علمیة، فلسفیة، أدبیة، دینیة؛
    24. تسلیة الإخوان علاءالدین عطاملک جوینى؛
    25. زندگى‌نامه اثیرالدین ابهرى؛
    26. کتاب التهذیب على شرح منطق التهذیب از عبیدالله بن فضل‌الله شافعى کرمانى؛
    27. مثنوى حکمة الأسرار از سروده‌هاى خودش؛
    28. معارف قرآن در زندگى پیامبران و توضیح آثار، ادیان و شرح بلدان از قرآن و تفسیر آن؛
    29. شرح عقاید بهائیه؛

    منابع مقاله

    1. پایگاه کتابخانه تخصصى تاریخ اسلام و ایران، چهارشنبه، 14 اردیبهشت 1390ش.
    2. پایگاه رنگ ایمان، سه شنبه 19 مرداد، 1400ش

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=مدرس_گیلانی،_مرتضی&oldid=683678»