تحديد الكر بحسب الوزن و المساحة

‏تحديد الكر بحسب الوزن و المساحة
پدیدآوران	خویی، سید ابوالقاسم (نويسنده) خرازی، سید محسن (مصحح) جعفری، علیرضا (مصحح)
ناشر	دفتر نشر کريمه (عليهاالسلام)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1419ق
موضوع	فقه جعفري - قرن 14، خويي، ابو القاسم، 1278 - 1371. دروس في فقه الشيعه - نقد و تفسير، یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم، 1247؟ - 1338؟ق. العروه الوثقي - نقد و تفسير
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ي‎‏4‎‏ ‎‏ع‎‏402‎‏34
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تحديد الكر بحسب الوزن و المساحة، حواشی و تعلیقات آیت‌الله سید محسن خرازی (معاصر) است بر افادات آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی (متوفی 1413ق) با موضوع فقه امامی که به زبان عربی در یک جلد در قالب کتاب منتشر شده است. در این رساله، اندازه «کُرّ» در شرع به لحاظ وزن و مساحت، مشخص شده است. این کتاب به تصحیح سید علی‌رضا جعفری توسط دفتر نشر کریمه چاپ شده و همو مقدمه‌ای سودمند بر کتاب نوشته است. این تعلیقات در مبحث کر، گزیده‌ای از مواردی است که سید محسن خرازی بر کتاب «دروس في فقه الشيعة» داشته و آماده چاپ شده تا نمونه‌ای برای سایر تعلیقه‌هایش باشد.

از احکام آب‌ها در اسلام این است که هرگاه به‌اندازه کر برسد، با ملاقات نجاسات و متنجسات نجس نمی‌شود، البته این حکم مادامی است که یکی از اوصاف سه‌گانه (رنگ و بو و مزه) آن به‌واسطه نجاست تغییر نیافته باشد. بحث در این اثر درباره مشخص کردن اندازه کُرّ است. نویسنده مشخص کردن اندازه کُرّ را در این کتاب در دو قالب وزن و مساحت، بررسی می‌کند. در این راستا، نظر مشهور و آیت‌الله خویی و اشکالات سید محسن خرازی بر آن، بیان می‌شود.

اندازه کُرّ به وزن

مشهور فقها باور دارند که حدّ کرّ به وزن «1200 رطل عراقی» است و عمده مستندشان در این مبحث دو روایت است: روایت مرسله ابن ابی عمیر که دلالت دارد بر اینکه کرّ هزار و دویست رطل است و صحیحه محمد بن مسلم که دلالت دارد که کرّ شش‌صد رطل است که رطل در روایت اول بر رطل عراقی و در روایت دوم بر رطل مکی (که دو برابر رطل عراقی است) حمل می‌شود. کلام در اینجا میان کیفیت جمع میان این دو روایت است. سید خویی رفع اجمال هرکدام از این دو روایت را به‌صراحت دیگری، موجه دانسته است ولی استاد خرازی بر ایشان ایراد گرفته که عدد به نسبت به هرکدام از طرفین صریح است و صراحت هرکدام را به یک‌طرف اختصاص دادن، وجهی ندارد. محقق همدانی نیز میان این دو با جمع مذکور، جمع کرده است ولی با این ادعا که این جمع، جمع عرفی است و از باب حمل مجمل است بر مبیّن. استاد خرازی بر وی هم ایراد گرفته که این جمع از جهت قدر متیقن است و ازاین‌رو جمع دلالی نیست پس با احتمال توافقشان در واقع، حکم متعارضین از اخبار بر آن‌ها بار نمی‌شود. پس لازم در این صورت عدم رفع ید از ادله انفعال است مگر در مواردی که خروجش از آن معلوم است؛ و ازآنجاکه اجماعی بر «1200 رطل عراقی» وجود ندارد (چون برخی از قدمای فقها معتقد به رطل مدنی شده‌اند) و همچنین قولی بر اعتبار «1200 رطل مکی» نداریم، مقتضای احتیاط، عدم رفعید از اخبار انفعال به کمتر از «1200 رطل مدنی» است.

اندازه کُرّ به مساحت

مشهور معتقدند، حد کر به مساحت، به‌اندازه‌ای است که به 42 و هفت‌هشتم وجب برسد. مستند آنان موثقه ابوبصیر است و می‌گویند این روایت دلالت بر ابعاد ثلاثه دارد. محقق خویی دراین‌ارتباط از جهت سند و دلالت بر این روایت اشکال کرده است و سید محسن خرازی به اشکال ایشان پاسخ داده است. سید خویی برای اثبات مختارش (اینکه حد کرّ چیزی است که حاصل‌ضربش به 27 وجب برسد) بر روایات استدلال کرده با این استظهار که دایره از حاصل‌ضرب برای تحدید وسعت و حجم سطح آب، در یک بُعد انجام می‌گیرد و برای این امر استدلال آورده که دایره، سعه واحد دارد برخلاف سایر سطوح؛ زیرا جمیع خطوط ممتده از محیطش به مرکز، مساوی است؛ به‌خلاف بقیه سطوح که این‌چنین نیستند حتی مربع که اضلاعش متساوی است. سید محسن خرازی بر ایشان ایراد گرفته که تا زمانی که خطوط وارده از محیط به محیط، مقید به مرورش بر مرکز نشود، تحدید به بُعد واحد شاهد بر این نیست که مقصود، دایره است و مفروض هم عدم تقیید است. با این حساب ترجیحی بر دایره بر مربع نیست و ازاین‌رو روایت دلالت بر این ندارد که حد کُرّ مقداری باشد که حاصل‌ضربش 27 وجب باشد. بلکه مردد میان مقداری خواهد بود که حاصلش 27 وجب باشد و مقداری که حاصلش 36 وجب باشد. پس این روایات معارض با موثقه ابوبصیر هستند. سید محسن خرازی بحث مفصلی دراین‌ارتباط مطرح می‌کند و درنهایت به قول مشهور فقها، معتقد می‌شود. به‌هرحال مطالب مهم و سودمندی در مطالعه این مباحث وجود دارد که خواننده را به مطالعه آن توصیه می‌کنیم.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.