ویکی‌نور

دیوان خوشدل تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'کرمي، احمد' به 'کرمی، احمد')
جز (جایگزینی متن - 'فارسي ' به 'فارسی')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۷: خط ۷:
[[کرمی، احمد]] (نویسنده)
[[کرمی، احمد]] (نویسنده)
   
   
| ناشر = ايران - تهران : ما  
| ناشر = ايران - تهران: ما  
   
   
| مکان نشر = ايران - تهران : ما  
| مکان نشر = ايران - تهران: ما  
| سال نشر =  1370ش
| سال نشر =  1370ش
| چاپ =  
| چاپ =  
| شابک =  
| شابک =  
| موضوع = شعر فارسي - قرن 14  
| موضوع = شعر فارسی- قرن 14  
| زبان =  فارسي 
| زبان =  فارسی
| تعداد جلد = 1
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =  
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13330
| کد کنگره = ‏ ‏PIR‎‏ ‎‏8040‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏53‎‏ ‎‏د‎‏9  
| کد کنگره = ‏ ‏PIR‎‏ ‎‏8040‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏53‎‏ ‎‏د‎‏9  
| کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE13330AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE13330AUTOMATIONCODE


| کتابخوان همراه نور =13330
| پس از =  
| پس از =  
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}


'''دیوان خوش‎دل تهرانی'''، دیوان روحانی و شاعر معاصر علی‎اکبر صلح‎خواه، معروف به خوش‎دل تهرانی (متوفی 1365ش) است. مقدمه کتاب به قلم شاعر است.  
'''دیوان خوشدل تهرانی'''، دیوان روحانی و شاعر معاصر [[خوشدل تهرانی، علی‌اکبر|علی‌اکبر صلح‌خواه]]، معروف به خوش‌دل تهرانی (متوفی 1365ش) است. مقدمه کتاب به قلم شاعر است.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب، مشتمل بر مقدمه شاعر و به‎ترتیب غزلیات، قصاید، قطعات، مثنویات، رباعیات و دوبیتی‎ها، مدایح و مراثی اوست.  
کتاب، مشتمل بر مقدمه شاعر و به ترتیب غزلیات، قصاید، قطعات، مثنویات، رباعیات و دوبیتی‌ها، مدایح و مراثی اوست.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
احمد کرمی در رابطه با شیوه گردآوری و انتشار دیوان خوش‎دل می‎نویسد: «با نام خوش‎دل و نمونه‎های آثارش از سال‎ها پیش آشنا شدم. از وقتی که جزوه‎های کوچکی حاوی اشعار او منتشر می‎شد، من در شمار خریداران این جزوه‎ها و هواخواهان شعر وی بودم. بعدها که دیوان خوش‎دل در دو بخش انتشار یافت، به راهنمایی یک ‎تن از یاران خود پرسان‎پرسان به در خانه او رفتم تا دیوان وی را به ‎دست آورم؛ مرد جوانمرد مرا به درون خانه برد و کریمانه آن را به من بخشید و آشنایی من و خوش‎دل از همین‌جا آغاز می‎گردد و امروز که متصدی نشر کلیات اشعار وی شده‎ام، شادمانم که آثار یک‎ تن از پرکارترین شاعران روزگار خویش را یکجا تقدیم هواخواهان شعر و ادب می‎کنم»<ref>ر.ک: یادداشت ناشر، ص9</ref>‏.  
احمد کرمی در رابطه با شیوه گردآوری و انتشار دیوان خوش‌دل می‌نویسد: «با نام خوش‌دل و نمونه‌های آثارش از سال‌ها پیش آشنا شدم. از وقتی‌که جزوه‌های کوچکی حاوی اشعار او منتشر می‌شد، من در شمار خریداران این جزوه‌ها و هواخواهان شعر وی بودم. بعدها که دیوان خوش‌دل در دو بخش انتشار یافت، به راهنمایی یک‌تن از یاران خود پرسان‌پرسان به در خانه او رفتم تا دیوان وی را به دست آورم؛ مرد جوانمرد مرا به درون خانه برد و کریمانه آن را به من بخشید و آشنایی من و خوش‌دل از همین‌جا آغاز می‌گردد و امروز که متصدی نشر کلیات اشعار وی شده‌ام، شادمانم که آثار یک‌تن از پرکارترین شاعران روزگار خویش را یکجا تقدیم هواخواهان شعر و ادب می‌کنم»<ref>ر.ک: یادداشت ناشر، ص9</ref>‏.


مطلع کتاب با غزلی تقدیم به دوست، مزین شده است:  
مطلع کتاب با غزلی تقدیم به دوست، مزین شده است:
'''در گلستانی که دارد نو گلان بی‎شماری
هان مکن عیبش اگر بینی در آن روییده خاری'''
'''آری‎آری خار را چون گل دلی باشد که در آن
آرزوهای فراوان است و شوق بی‎شماری'''
سپس در آخرین بیت از سر تواضع می‎گوید:
'''شعر «خوش‎دل» گرچه نبود درخور بزم بزرگان
هرچه باشد، از برای دوست باشد یادگاری'''<ref>ر.ک: مطلع کتاب، صفحه سیزده</ref>‏.


خوش‎دل تهرانی از شعرای آیینی معاصر است که بیشترین مضامین اشعارش در مدح و ثنای ائمه اطهار(ع) است و برای هریک از چهارده معصوم(ع)، هفتادویک قصیده، به تعداد سال‎های عمرش سروده است. او در یکی از این قصاید، پس از راز و نیازی عاشقانه با محبوب پرده‎نشین عالم، حضرت بقیة‎الله‎فی‎الارضین، حجت بن الحسن العسکری(عج)، به ویژگی‎هایی از دوران ظهور اشاره می‎کند؛ حضرت را حامی عدل و نابودکننده کفر و ستم و وارث تیغ دو دم حضرت علی(ع) می‎داند:
{{شعر}}
'''تا واژگون شود علم جهل و جور و کین
{{ب|''در گلستانی که دارد نو گلان بی‌شماری''|2='' هان مکن عیبش اگر بینی در آن روییده خاری''}}
صاحب‎ زمان صاحب تیغ علم کجاست؟'''
{{ب|''آری آری خار را چون گل دلی باشد که در آن''|2='' آرزوهای فراوان است و شوق بی‌شماری''}}
تا داد و دین بیارد و کفر و ستم برد
{{پایان شعر}}
حامی عدل و ماحی کفر و ستم کجاست؟'''
'''کوتاه تا زبان بد منکران شود
همت‎بلند وارث تیغ دو دم کجاست؟''' <ref>ر.ک: طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، ص‎18</ref>‏.


امام مهدی(عج)، طبق روایات متواتر در عصر غیبت حضور دارند و بسیاری از مردم همه‎روزه از حضور ایشان در زندگی‌شان بهره‎مند می‎گردند. در بسیاری از روایات وارده از اهل‎بیت(ع)، امام مهدی(عج) به خورشید پشت ابر تشبیه شده است که بسیاری از شاعران معاصر زبان عربی و فارسی نیز از این تشبیه اقتباس نموده‎اند و در وصف ایشان با عنوان «خورشید پشت ابر» با زبان مستقیم و غیرمستقیم یاد کرده‎اند. خوش‎دل تهرانی همین مضمون را این‎گونه بیان می‎کند:
'''غیبتش مانند خورشید است اندر پشت ابر
ابر، کی منع فروغ از مهر خاور می‎کند'''
'''آفتاب‎آسا رسد فیض ابر نیکو و زشت
آری آن شه لطف چون مؤمن به کافر می‎کند'''<ref>ر.ک: بابایی، حدیث و دیگران، ص138-137</ref>‏.


خوش‎دل همچنین از عصر غیبت کبری با عنوان عصر مشکلات و تیرگی‎ها سخن می‎گوید و به وصف دل‎های بی‎قرار منتظران می‎پردازد که از مدت انتظار و سختی آن غمگین و افسرده گشته و خواستار پایان غیبت کبری شده‎اند:
سپس در آخرین بیت از سر تواضع می‌گوید:
'''روز ظهور مهدی موعود کی رسد
پایان شام تیره‎ی رنج و الم کجاست'''
'''دل‎ها ز طول غیبت آن شه ملول گشت
بزداید آن‎که از دل ما زنگ غم کجاست'''<ref>ر.ک: همان، ص125</ref>‏.


به اعتقاد خوش‎دل، آذر بیگدلی صاحب تذکره آتشکده که با شعرای سبک هندی مانند: صائب تبریزی مخالفت ورزیده، بر پیکر ادبیات لطمه وارد کرده است:
'''شعر «خوش‌دل» گرچه نبود درخور بزم بزرگان'''
'''آذر از صائب ز نازک‎طبعی او سوخته
هرچه باشد، از برای دوست باشد یادگاری'''<ref>ر.ک: مطلع کتاب، صفحه سیزده</ref>‏.'''
خامی آذر نگر بیچاره از مو سوخته'''  
'''خامه خامش بلی تائیس آن بیگانه خوست
کاین‎همه کاخ ادب با یاری او سوخته'''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص228</ref>‏.  


غدیریه از جمله اشعار زیبای خوش‎دل در وصف اعلام ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) در غدیر خم است:
خوش‌دل تهرانی از شعرای آیینی معاصر است که بیشترین مضامین اشعارش در مدح و ثنای ائمه اطهار(ع) است و برای هریک از چهارده معصوم(ع)، هفتادویک قصیده، به تعداد سال‌های عمرش سروده است. او در یکی از این قصاید، پس از راز و نیازی عاشقانه با محبوب پرده‌نشین عالم، حضرت بقیة‌الله فی الارضین، حجت بن الحسن العسکری(عج)، به ویژگی‌هایی از دوران ظهور اشاره می‌کند؛ حضرت را حامی عدل و نابودکننده کفر و ستم و وارث تیغ دو دم حضرت علی(ع) می‌داند:
'''در غدیر خم نبی خشت از سر خم برگرفت
خشت از خم ولای ساقی کوثر گرفت'''
'''از خم خمر خلافت در غدیر خم بلی
ساقی کوثر ز دست مصطفی ساغر گرفت'''
'''گفت هرکس را منم مولا علی مولای اوست
حیدرش سرور بود آن‎کو مرا سرور گرفت'''
'''جانشین و قاضی دین و وصی من علی است
این بگفت و بازوی آن شاه گردون‎فر گرفت'''
'''بین امواج مخالف کشتی دین خدای
از تلاطم ایمنی با لنگر حیدر گرفت'''<ref>ر.ک: همان، ص585-584</ref>‏.


خوش‎دل در بخش مراثی، فلسفه بزرگ نهضت حسینی را این‎گونه ترسیم می‎کند:
{{شعر}}
'''بزرگ فلسفه نهضت حسین این است
{{ب|''تا واژگون شود علم جهل و جور و کین''|2='' صاحب زمان صاحب تیغ علم کجاست؟''}}
که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است'''  
{{ب|''تا داد و دین بیارد و کفر و ستم برد''|2=''حامی عدل و ماحی کفر و ستم کجاست؟''}}
'''حسین مظهر آزادگی و آزادی است
{{ب|''کوتاه تا زبان بد منکران شود''|2='' همت بلند وارث تیغ دو دم کجاست؟''<ref>ر.ک: طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، ص 18</ref>}}
خوشا کسی که چنینش مرام و آئین است'''
{{پایان شعر}}
'''نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو
که این مرام حسین است و منطق دین است'''<ref>ر.ک: همان، ص745</ref>‏.


احمد کرمی در ذیل این قطعه می‎نویسد: «قطعه بالا از شاعرش مشهورتر و در تمام ممالک شیعه‎نشین منتشر و همچنین اولین قطعه رثای حماسی است که در بیست‎وپنج سال قبل سروده شده و سرمشق شعرای پارسی‎زبان گردیده است»<ref>ر.ک: همان، ص‎745</ref>‏.  
امام مهدی(عج)، طبق روایات متواتر در عصر غیبت حضور دارند و بسیاری از مردم همه‌روزه از حضور ایشان در زندگی‌شان بهره‌مند می‌گردند. در بسیاری از روایات وارده از اهل‌بیت(ع)، امام مهدی(عج) به خورشید پشت ابر تشبیه شده است که بسیاری از شاعران معاصر زبان عربی و فارسی نیز از این تشبیه اقتباس نموده‌اند و در وصف ایشان با عنوان «خورشید پشت ابر» با زبان مستقیم و غیرمستقیم یاد کرده‌اند. خوش‌دل تهرانی همین مضمون را این‌گونه بیان می‌کند:
 
{{شعر}}
{{ب|''غیبتش مانند خورشید است اندر پشت ابر''|2='' ابر، کی منع فروغ از مهر خاور می‌کند''}}
{{ب|''آفتاب آسا رسد فیض ابر نیکو و زشت''|2=''آری آن شه لطف چون مؤمن به کافر می‌کند''<ref>ر.ک: بابایی، حدیث و دیگران، ص138-137</ref>‏}}
{{پایان شعر}}
 
خوش‌دل همچنین از عصر غیبت کبری با عنوان عصر مشکلات و تیرگی‌ها سخن می‌گوید و به وصف دل‌های بی‌قرار منتظران می‌پردازد که از مدت انتظار و سختی آن غمگین و افسرده گشته و خواستار پایان غیبت کبری شده‌اند:
 
{{شعر}}
{{ب|''روز ظهور مهدی موعود کی رسد''|2=''پایان شام تیره‌ی رنج و الم کجاست''}}
{{ب|''دل‌ها ز طول غیبت آن شه ملول گشت''|2='' بزداید آن‌که از دل ما زنگ غم کجاست''<ref>ر.ک: همان، ص125</ref>}}
{{پایان شعر}}
 
به اعتقاد خوش‌دل، آذر بیگدلی صاحب تذکره آتشکده که با شعرای سبک هندی مانند صائب تبریزی مخالفت ورزیده، بر پیکر ادبیات لطمه وارد کرده است:
 
{{شعر}}
{{ب|''آذر از صائب ز نازک طبعی او سوخته''|2=''خامی آذر نگر بیچاره از مو سوخته''}}
{{ب|''خامه خامش بلی تائیس آن بیگانه خوست''|2='' کاین همه کاخ ادب با یاری او سوخته''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص228</ref>}}
{{پایان شعر}}
 
غدیریه از جمله اشعار زیبای خوش‌دل در وصف اعلام ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) در غدیر خم است:
 
{{شعر}}
{{ب|''در غدیر خم نبی خشت از سر خم برگرفت''|2='' خشت از خم ولای ساقی کوثر گرفت''}}
{{ب|''از خم خمر خلافت در غدیر خم بلی''|2='' ساقی کوثر ز دست مصطفی ساغر گرفت''}}
{{ب|''گفت هرکس را منم مولا علی مولای اوست''|2='' حیدرش سرور بود آن کو مرا سرور گرفت''}}
{{ب|''جانشین و قاضی دین و وصی من علی است''|2='' این بگفت و بازوی آن شاه گردون فر گرفت''}}
{{ب|''بین امواج مخالف کشتی دین خدای''|2='' از تلاطم ایمنی با لنگر حیدر گرفت''<ref>ر.ک: همان، ص585-584</ref>}}
{{پایان شعر}}
 
خوش‌دل در بخش مراثی، فلسفه بزرگ نهضت حسینی را این‌گونه ترسیم می‌کند:
 
{{شعر}}
{{ب|''بزرگ فلسفه نهضت حسین این است''|2='' که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است''}}
{{ب|''حسین مظهر آزادگی و آزادی است''|2='' خوشا کسی که چنینش مرام و آئین است''}}
{{ب|''نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو''|2='' که این مرام حسین است و منطق دین است''<ref>ر.ک: همان، ص745</ref>‏}}
{{پایان شعر}}
 
احمد کرمی در ذیل این قطعه می‌نویسد: «قطعه بالا از شاعرش مشهورتر و در تمام ممالک شیعه‌نشین منتشر و همچنین اولین قطعه رثای حماسی است که در بیست‌وپنج سال قبل سروده شده و سرمشق شعرای پارسی‌زبان گردیده است»<ref>ر.ک: همان، ص 745</ref>‏.
 
خوش‌دل تک‌بیتی‌های زیبایی هم با مضامین اخلاقی و پندآموزی سروده است:
 
{{شعر}}
{{ب|''عمر صدساله به‌جز روزی نیست''|2='' زندگی آش دهان‌سوزی نیست''}}
{{پایان شعر}}


خوش‎دل تک‎بیتی‎های زیبایی هم با مضامین اخلاقی و پندآموزی سروده است:
'''عمر صد ساله به‎جز روزی نیست
زندگی آش دهان‎سوزی نیست'''
یا
یا
'''گرچه اندوه جهان جانکاه است
 
غم مخور عمر سفر کوتاه است'''<ref>ر.ک: همان، ص‎548</ref>‏.
{{شعر}}
{{ب|''گرچه اندوه جهان جانکاه است''|2='' غم مخور عمر سفر کوتاه است''<ref>ر.ک: همان، ص 548</ref>}}
{{پایان شعر}}


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
فهرست کتاب در انتهای آن ذکر شده است. پاورقی‎های کتاب به قلم احمد کرمی است.
فهرست کتاب در انتهای آن ذکر شده است. پاورقی‌های کتاب به قلم [[کرمی، احمد|احمد کرمی]] است.


==پانویس ==
==پانویس ==
خط ۱۰۳: خط ۱۱۴:


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.  
# مقدمه و متن کتاب.
# بابایی، حدیث و دیگران، «بررسی تطبیقی غیبت کبری در شعر معاصر عربی و فارسی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه عصر آدینه، تابستان 1396، شماره 22، ص‎115 تا 151، به آدرس اینترنتی:
#[[:noormags:1389851|بابایی، حدیث و دیگران، «بررسی تطبیقی غیبت کبری در شعر معاصر عربی و فارسی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه عصر آدینه، تابستان 1396، شماره 22، ص 115 تا 151]].
#:https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1389851
#[[:noormags:342062|طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، «تجلی ظهور در ادب منظوم معاصر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه فرهنگ اصفهان، بهار 1387، شماره 39، ص 5 تا 22]].  
# طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، «تجلی ظهور در ادب منظوم معاصر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه فرهنگ اصفهان، بهار 1387، شماره 39، ص‎5 تا 22، به آدرس اینترنتی:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/342062




   
   
== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]
 
[[رده:آپلود شهریور]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۵

دیوان خوشدل تهرانی، دیوان روحانی و شاعر معاصر علی‌اکبر صلح‌خواه، معروف به خوش‌دل تهرانی (متوفی 1365ش) است. مقدمه کتاب به قلم شاعر است.

دیوان خوشدل تهرانی
دیوان خوشدل تهرانی
پدیدآورانخوشدل تهرانی، علی‌اکبر (نویسنده) کرمی، احمد (نویسنده)
ناشرايران - تهران: ما
مکان نشرايران - تهران: ما
سال نشر1370ش
موضوعشعر فارسی- قرن 14
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
‏ ‏PIR‎‏ ‎‏8040‎‏ ‎‏/‎‏و‎‏53‎‏ ‎‏د‎‏9
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب، مشتمل بر مقدمه شاعر و به ترتیب غزلیات، قصاید، قطعات، مثنویات، رباعیات و دوبیتی‌ها، مدایح و مراثی اوست.

گزارش محتوا

احمد کرمی در رابطه با شیوه گردآوری و انتشار دیوان خوش‌دل می‌نویسد: «با نام خوش‌دل و نمونه‌های آثارش از سال‌ها پیش آشنا شدم. از وقتی‌که جزوه‌های کوچکی حاوی اشعار او منتشر می‌شد، من در شمار خریداران این جزوه‌ها و هواخواهان شعر وی بودم. بعدها که دیوان خوش‌دل در دو بخش انتشار یافت، به راهنمایی یک‌تن از یاران خود پرسان‌پرسان به در خانه او رفتم تا دیوان وی را به دست آورم؛ مرد جوانمرد مرا به درون خانه برد و کریمانه آن را به من بخشید و آشنایی من و خوش‌دل از همین‌جا آغاز می‌گردد و امروز که متصدی نشر کلیات اشعار وی شده‌ام، شادمانم که آثار یک‌تن از پرکارترین شاعران روزگار خویش را یکجا تقدیم هواخواهان شعر و ادب می‌کنم»[۱]‏.

مطلع کتاب با غزلی تقدیم به دوست، مزین شده است:

در گلستانی که دارد نو گلان بی‌شماری هان مکن عیبش اگر بینی در آن روییده خاری
آری آری خار را چون گل دلی باشد که در آن آرزوهای فراوان است و شوق بی‌شماری


سپس در آخرین بیت از سر تواضع می‌گوید:

شعر «خوش‌دل» گرچه نبود درخور بزم بزرگان هرچه باشد، از برای دوست باشد یادگاری[۲]‏.

خوش‌دل تهرانی از شعرای آیینی معاصر است که بیشترین مضامین اشعارش در مدح و ثنای ائمه اطهار(ع) است و برای هریک از چهارده معصوم(ع)، هفتادویک قصیده، به تعداد سال‌های عمرش سروده است. او در یکی از این قصاید، پس از راز و نیازی عاشقانه با محبوب پرده‌نشین عالم، حضرت بقیة‌الله فی الارضین، حجت بن الحسن العسکری(عج)، به ویژگی‌هایی از دوران ظهور اشاره می‌کند؛ حضرت را حامی عدل و نابودکننده کفر و ستم و وارث تیغ دو دم حضرت علی(ع) می‌داند:

تا واژگون شود علم جهل و جور و کین صاحب زمان صاحب تیغ علم کجاست؟
تا داد و دین بیارد و کفر و ستم بردحامی عدل و ماحی کفر و ستم کجاست؟
کوتاه تا زبان بد منکران شود همت بلند وارث تیغ دو دم کجاست؟[۳]

امام مهدی(عج)، طبق روایات متواتر در عصر غیبت حضور دارند و بسیاری از مردم همه‌روزه از حضور ایشان در زندگی‌شان بهره‌مند می‌گردند. در بسیاری از روایات وارده از اهل‌بیت(ع)، امام مهدی(عج) به خورشید پشت ابر تشبیه شده است که بسیاری از شاعران معاصر زبان عربی و فارسی نیز از این تشبیه اقتباس نموده‌اند و در وصف ایشان با عنوان «خورشید پشت ابر» با زبان مستقیم و غیرمستقیم یاد کرده‌اند. خوش‌دل تهرانی همین مضمون را این‌گونه بیان می‌کند:

غیبتش مانند خورشید است اندر پشت ابر ابر، کی منع فروغ از مهر خاور می‌کند
آفتاب آسا رسد فیض ابر نیکو و زشتآری آن شه لطف چون مؤمن به کافر می‌کند[۴]‏

خوش‌دل همچنین از عصر غیبت کبری با عنوان عصر مشکلات و تیرگی‌ها سخن می‌گوید و به وصف دل‌های بی‌قرار منتظران می‌پردازد که از مدت انتظار و سختی آن غمگین و افسرده گشته و خواستار پایان غیبت کبری شده‌اند:

روز ظهور مهدی موعود کی رسدپایان شام تیره‌ی رنج و الم کجاست
دل‌ها ز طول غیبت آن شه ملول گشت بزداید آن‌که از دل ما زنگ غم کجاست[۵]

به اعتقاد خوش‌دل، آذر بیگدلی صاحب تذکره آتشکده که با شعرای سبک هندی مانند صائب تبریزی مخالفت ورزیده، بر پیکر ادبیات لطمه وارد کرده است:

آذر از صائب ز نازک طبعی او سوختهخامی آذر نگر بیچاره از مو سوخته
خامه خامش بلی تائیس آن بیگانه خوست کاین همه کاخ ادب با یاری او سوخته[۶]

غدیریه از جمله اشعار زیبای خوش‌دل در وصف اعلام ولایت امیرالمؤمنین علی(ع) در غدیر خم است:

در غدیر خم نبی خشت از سر خم برگرفت خشت از خم ولای ساقی کوثر گرفت
از خم خمر خلافت در غدیر خم بلی ساقی کوثر ز دست مصطفی ساغر گرفت
گفت هرکس را منم مولا علی مولای اوست حیدرش سرور بود آن کو مرا سرور گرفت
جانشین و قاضی دین و وصی من علی است این بگفت و بازوی آن شاه گردون فر گرفت
بین امواج مخالف کشتی دین خدای از تلاطم ایمنی با لنگر حیدر گرفت[۷]

خوش‌دل در بخش مراثی، فلسفه بزرگ نهضت حسینی را این‌گونه ترسیم می‌کند:

بزرگ فلسفه نهضت حسین این است که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
حسین مظهر آزادگی و آزادی است خوشا کسی که چنینش مرام و آئین است
نه ظلم کن به کسی نی به زیر ظلم برو که این مرام حسین است و منطق دین است[۸]‏

احمد کرمی در ذیل این قطعه می‌نویسد: «قطعه بالا از شاعرش مشهورتر و در تمام ممالک شیعه‌نشین منتشر و همچنین اولین قطعه رثای حماسی است که در بیست‌وپنج سال قبل سروده شده و سرمشق شعرای پارسی‌زبان گردیده است»[۹]‏.

خوش‌دل تک‌بیتی‌های زیبایی هم با مضامین اخلاقی و پندآموزی سروده است:

عمر صدساله به‌جز روزی نیست زندگی آش دهان‌سوزی نیست

یا

گرچه اندوه جهان جانکاه است غم مخور عمر سفر کوتاه است[۱۰]

وضعیت کتاب

فهرست کتاب در انتهای آن ذکر شده است. پاورقی‌های کتاب به قلم احمد کرمی است.

پانویس

  1. ↑ ر.ک: یادداشت ناشر، ص9
  2. ↑ ر.ک: مطلع کتاب، صفحه سیزده
  3. ↑ ر.ک: طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، ص 18
  4. ↑ ر.ک: بابایی، حدیث و دیگران، ص138-137
  5. ↑ ر.ک: همان، ص125
  6. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص228
  7. ↑ ر.ک: همان، ص585-584
  8. ↑ ر.ک: همان، ص745
  9. ↑ ر.ک: همان، ص 745
  10. ↑ ر.ک: همان، ص 548

منابع مقاله

  1. مقدمه و متن کتاب.
  2. بابایی، حدیث و دیگران، «بررسی تطبیقی غیبت کبری در شعر معاصر عربی و فارسی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه عصر آدینه، تابستان 1396، شماره 22، ص 115 تا 151.
  3. طغیانی، اسحاق؛ میرسعیدی، سید مرتضی، «تجلی ظهور در ادب منظوم معاصر»، پایگاه مجلات تخصصی نور، فصلنامه فرهنگ اصفهان، بهار 1387، شماره 39، ص 5 تا 22.


وابسته‌ها

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=دیوان_خوشدل_تهرانی&oldid=590205»