ملاحمی خوارزمی، محمود بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ب' به 'ی‌ب') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'خوارزمی (ابهام زدایی)' به 'خوارزمی (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
خوارزمي، رکنالدين محمود | خوارزمي، رکنالدين محمود | ||
ابن ملاحمي، رکنالدين | |||
|- | |- | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" |[[تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة]] | | data-type="authorWritings" |[[تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة]] | ||
[[كتاب الفائق في | [[كتاب الفائق في أصول‌الدين]] | ||
[[كتاب المعتمد في | [[كتاب المعتمد في أصول‌الدين]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|خوارزمی (ابهام‌زدایی)}} | |||
''' | '''رکن‌الدین محمود اصولی بن عبیدالله ملاحمی خوارزمی''' (متوفی 536ق)، از متکلمان متأخر معتزله، اصولی و فقیه و صاحب آثار کلامی است. مشهورترین اثر وی «[[كتاب المعتمد في أصول‌الدين|المعتمد في أصول‌الدين]]» است که در چهار جلد نگاشته شده است. | ||
==نام، لقب و نسب== | ==نام، لقب و نسب== | ||
رکن‌الدین محمود اصولی بن عبیدالله ملاحمی که به وی محمود خوارزمی، محمود بن ملاحمی و محمود بن محمد بن ملاحمی خوارزمی نیز گفته شده، از عالمان مسلمان است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/5 ر.ک: خوارزمی، ص5]</ref>. مورخان اجماع دارند که لقب وی به کلمه «خوارزمی» منتهی می‌شود و سمعانی در «الأنساب» گفته کلمه خوارزمی نشانه نسبتش به شهر خوارزم است که قتیبة بن مسلم باهلی آن را فتح کرد و علمای زیادی در آن پرورش یافتند. درباره نسبت لقب «اصولی» به وی نیز باید گفت: این لقب به علت اشتغال وی به اصول دین (علم کلام) به او داده شده است؛ زیرا او در درجه اول به علم کلام مشغول و مشهور بود و پس از آن به اصول فقه<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/5 ر.ک: همان]</ref>. | |||
==جایگاه علمی== | ==جایگاه علمی== | ||
در قرن پنجم و ششم قمری که دوره طلایی معتزله به حساب می‌آید، ملاحمی و ابوالقاسم زمخشری (متوفی 538ق) دو شخصیت بزرگ مکتب قاضی عبدالجبار بودند که مکتب و مدرسه معتزلیان را زنده و بارور ساختند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/11 ر.ک: همان، ص11]</ref>. ابن مرتضی، محمود بن محمد ملاحمی را جامع معقول و منقول می‌شمارد و می‌نویسد: درباره وی نقل شده که: «إنه دنّس نفسه بشيء من الفلسفة»؛ یعنی خودش را به فلسفه آلوده ساخت. البته توجیهاتی در | در قرن پنجم و ششم قمری که دوره طلایی معتزله به حساب می‌آید، ملاحمی و ابوالقاسم زمخشری (متوفی 538ق) دو شخصیت بزرگ مکتب قاضی عبدالجبار بودند که مکتب و مدرسه معتزلیان را زنده و بارور ساختند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/11 ر.ک: همان، ص11]</ref>. ابن مرتضی، محمود بن محمد ملاحمی را جامع معقول و منقول می‌شمارد و می‌نویسد: درباره وی نقل شده که: «إنه دنّس نفسه بشيء من الفلسفة»؛ یعنی خودش را به فلسفه آلوده ساخت. البته توجیهاتی در این‌باره نیز شده که وی مانند سایر معتزلیان، فلسفه را به قصد تسلط بر آن و نقدش خواند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/10 ر.ک: همان، ص10]</ref>. | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
سخن از اساتید و شاگردان ملاحمی، دشوار است و درباره این امر اختلافاتی وجود دارد تا جایی که برخی قائل به عدم وجود استاد مباشر یا شاگرد بزرگی برای او شده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/5 ر.ک: همان، ص5]</ref>. | سخن از اساتید و شاگردان ملاحمی، دشوار است و درباره این امر اختلافاتی وجود دارد تا جایی که برخی قائل به عدم وجود استاد مباشر یا شاگرد بزرگی برای او شده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/5 ر.ک: همان، ص5]</ref>. | ||
وی را از شاگردان مستقیم قاضی عبدالجبار معتزلی (متوفی 415ق) و ابوالحسین بصری (متوفی 436ق) نمی‌توان دانست (هرچند خود ملاحمی در کتاب «الفائق...» همواره با عبارت «شيخنا» از ابوالحسین بصری یاد می‌کند)؛ اما او را یکی از ستارگان مکتب [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار]] می‌توان به حساب آورد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>. | وی را از شاگردان مستقیم قاضی عبدالجبار معتزلی (متوفی 415ق) و ابوالحسین بصری (متوفی 436ق) نمی‌توان دانست (هرچند خود ملاحمی در کتاب «الفائق...» همواره با عبارت «شيخنا» از ابوالحسین بصری یاد می‌کند)؛ اما او را یکی از ستارگان مکتب [[قاضی عبدالجبار بن احمد|قاضی عبدالجبار]] می‌توان به حساب آورد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>. به‍‌هرحال برخی، مانند [[احمد بن یحیی بن مرتضی|ابن مرتضی]] در «[[طبقات المعتزلة]]» محمود بن محمد ملاحمی خوارزمی را در طبقه دوازدهم و از شاگردان ابوالحسین بصری به حساب آورده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/9 ر.ک: همان، ص9]</ref>. | ||
==وفات== | |||
تاریخ وفات وی را 536ق، دانسته‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
زندگانی ملاحمی در پرده ابهام قرار دارد و هیچیک از | زندگانی ملاحمی در پرده ابهام قرار دارد و هیچیک از تراجم‌نویسان، ترجمه کاملی از وی و آثارش ارائه نکرده‌اند. ازاین‌رو احتمال اینکه برخی آثار وی مفقود شده یا به برخی شاگردانش نسبت داده شده باشد، وجود دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>. در میان آثار ذکرشده برای وی، مورخان بر آثار ذیل اجماع دارند: | ||
# المعتمد في | # المعتمد في أصول‌الدين؛ | ||
# كتاب الفائق في | # كتاب الفائق في أصول‌الدين؛ | ||
# تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة؛ | # تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة؛ | ||
# كتاب الحدود؛ | # كتاب الحدود؛ | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۳: | ||
# كتاب التجريد یا (به تعبیر دکتر عبدالرحمن بدوی) تجريد المعتمد في أصول الفقه (که تلخیص کتاب «المعتمد» در اصول فقه ابوالحسن بصری است)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>. | # كتاب التجريد یا (به تعبیر دکتر عبدالرحمن بدوی) تجريد المعتمد في أصول الفقه (که تلخیص کتاب «المعتمد» در اصول فقه ابوالحسن بصری است)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/12 ر.ک: همان، ص12]</ref>. | ||
مشهورترین کتاب ملاحمی، «المعتمد في | مشهورترین کتاب ملاحمی، «المعتمد في أصول‌الدين» و پس از آن «كتاب الفائق في أصول‌الدين» است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/6 ر.ک: همان، ص6]</ref>. وی در شب چهارشنبه هفتم ربیع‌الثانی 532ق، از کتابت «الفائق...» فارغ شد. الفائق او، با کمی مسامحه، مختصر و ساده کتاب المعتمد می‌باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722/1/7 ر.ک: همان، ص7]</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722 ملاحمی خوارزمی، محمود بن محمد، «كتاب الفائق في | [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38722 ملاحمی خوارزمی، محمود بن محمد، «كتاب الفائق في أصول‌الدين»، تحقیق و مقدمه و تعلیقه توسط دکتر فیصل بدیر عون، دارالكتب و الوثائق القومية، قاهره، 1431ق/2010م]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة]] | [[تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة]] | ||
[[كتاب الفائق في | [[كتاب المعتمد في أصول‌الدين]] | ||
[[كتاب الفائق في أصول‌الدين]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۵۲
| نام | ملاحمی خوارزمی، محمود بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ملاحمي خوارزمي، محمود بن محمد
رکنالدين محمود بن محمد ال‍م‍لاح‍م‍ي، اب‍ن‌ال‍م‍لاح‍م‍ي خوارزمي خوارزمي، محمود بن محمد رکنالدين خوارزمي، محمود بن محمد خوارزمي، رکنالدين محمود ابن ملاحمي، رکنالدين |
| نام پدر | عبیدالله |
| متولد | |
| محل تولد | خوارزم |
| رحلت | 536ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE16051AUTHORCODE |
رکن‌الدین محمود اصولی بن عبیدالله ملاحمی خوارزمی (متوفی 536ق)، از متکلمان متأخر معتزله، اصولی و فقیه و صاحب آثار کلامی است. مشهورترین اثر وی «المعتمد في أصول‌الدين» است که در چهار جلد نگاشته شده است.
نام، لقب و نسب
رکن‌الدین محمود اصولی بن عبیدالله ملاحمی که به وی محمود خوارزمی، محمود بن ملاحمی و محمود بن محمد بن ملاحمی خوارزمی نیز گفته شده، از عالمان مسلمان است[۱]. مورخان اجماع دارند که لقب وی به کلمه «خوارزمی» منتهی می‌شود و سمعانی در «الأنساب» گفته کلمه خوارزمی نشانه نسبتش به شهر خوارزم است که قتیبة بن مسلم باهلی آن را فتح کرد و علمای زیادی در آن پرورش یافتند. درباره نسبت لقب «اصولی» به وی نیز باید گفت: این لقب به علت اشتغال وی به اصول دین (علم کلام) به او داده شده است؛ زیرا او در درجه اول به علم کلام مشغول و مشهور بود و پس از آن به اصول فقه[۲].
جایگاه علمی
در قرن پنجم و ششم قمری که دوره طلایی معتزله به حساب می‌آید، ملاحمی و ابوالقاسم زمخشری (متوفی 538ق) دو شخصیت بزرگ مکتب قاضی عبدالجبار بودند که مکتب و مدرسه معتزلیان را زنده و بارور ساختند[۳]. ابن مرتضی، محمود بن محمد ملاحمی را جامع معقول و منقول می‌شمارد و می‌نویسد: درباره وی نقل شده که: «إنه دنّس نفسه بشيء من الفلسفة»؛ یعنی خودش را به فلسفه آلوده ساخت. البته توجیهاتی در این‌باره نیز شده که وی مانند سایر معتزلیان، فلسفه را به قصد تسلط بر آن و نقدش خواند[۴].
اساتید
سخن از اساتید و شاگردان ملاحمی، دشوار است و درباره این امر اختلافاتی وجود دارد تا جایی که برخی قائل به عدم وجود استاد مباشر یا شاگرد بزرگی برای او شده‌اند[۵].
وی را از شاگردان مستقیم قاضی عبدالجبار معتزلی (متوفی 415ق) و ابوالحسین بصری (متوفی 436ق) نمی‌توان دانست (هرچند خود ملاحمی در کتاب «الفائق...» همواره با عبارت «شيخنا» از ابوالحسین بصری یاد می‌کند)؛ اما او را یکی از ستارگان مکتب قاضی عبدالجبار می‌توان به حساب آورد[۶]. به‍‌هرحال برخی، مانند ابن مرتضی در «طبقات المعتزلة» محمود بن محمد ملاحمی خوارزمی را در طبقه دوازدهم و از شاگردان ابوالحسین بصری به حساب آورده‌اند[۷].
وفات
تاریخ وفات وی را 536ق، دانسته‌اند[۸].
آثار
زندگانی ملاحمی در پرده ابهام قرار دارد و هیچیک از تراجم‌نویسان، ترجمه کاملی از وی و آثارش ارائه نکرده‌اند. ازاین‌رو احتمال اینکه برخی آثار وی مفقود شده یا به برخی شاگردانش نسبت داده شده باشد، وجود دارد[۹]. در میان آثار ذکرشده برای وی، مورخان بر آثار ذیل اجماع دارند:
- المعتمد في أصول‌الدين؛
- كتاب الفائق في أصول‌الدين؛
- تحفة المتكلمين في الرد علی الفلاسفة؛
- كتاب الحدود؛
- جواب المسائل الإصفهانية؛
- كتاب التجريد یا (به تعبیر دکتر عبدالرحمن بدوی) تجريد المعتمد في أصول الفقه (که تلخیص کتاب «المعتمد» در اصول فقه ابوالحسن بصری است)[۱۰].
مشهورترین کتاب ملاحمی، «المعتمد في أصول‌الدين» و پس از آن «كتاب الفائق في أصول‌الدين» است[۱۱]. وی در شب چهارشنبه هفتم ربیع‌الثانی 532ق، از کتابت «الفائق...» فارغ شد. الفائق او، با کمی مسامحه، مختصر و ساده کتاب المعتمد می‌باشد[۱۲].