اعتبار و کاربرد روایات تفسیری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ی‌آ' به 'ی‌آ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'روایات تفسیری (ابهام زدایی)' به 'روایات تفسیری (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ناصح، علی‌احمد]] (نویسنده) | [[ناصح، علی‌احمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 112/6 /ن2الف6 | | کد کنگره =BP 112/6 /ن2الف6 | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
تفاسير ماثوره - نقد و تفسير | تفاسير ماثوره - نقد و تفسير | ||
| ناشر =بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علميه قم) | | ناشر =بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علميه قم) | ||
| مکان نشر =ایران - قم | | مکان نشر =ایران - قم | ||
| سال نشر =مجلد1: 1387ش, | | سال نشر =مجلد1: 1387ش, | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12866AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE12866AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ = | | چاپ = | ||
| شابک =978-964-09-0086-4 | | شابک =978-964-09-0086-4 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =12866 | ||
| کتابخوان همراه نور =12866 | |||
| کد پدیدآور =04527 | | کد پدیدآور =04527 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| روایات تفسیری (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''اعتبار و کاربرد روایات تفسیری'''، نوشته [[ناصح، علی‌احمد|علی احمد ناصح]]، کتابی است در موضوع علوم قرآنی. این نوشتار ارزشمند که حاصل | '''اعتبار و کاربرد روایات تفسیری'''، نوشته [[ناصح، علی‌احمد|علی احمد ناصح]]، کتابی است در موضوع علوم قرآنی. این نوشتار ارزشمند که حاصل پایان‌نامه این نویسنده است، به دو موضوع مهم و اساسی پرداخته است: اول، اعتبار و ارزش روایات تفسیری و نقد و بررسی دیدگاه‌ها در مورد آن؛ دوم، نقش و کاربرد روایات تفسیری و تبیین موارد کارآمدی آنها در مباحث مربوطه. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
این رساله در یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تدوین شده است که فصل اول آن «اعتبار و حجیت روایات تفسیری»، فصل دوم آن «نقش و کاربرد روایات تفسیری در غیر | این رساله در یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تدوین شده است که فصل اول آن «اعتبار و حجیت روایات تفسیری»، فصل دوم آن «نقش و کاربرد روایات تفسیری در غیر آیات‌الاحکام» و فصل سوم «کاربرد روایات در آیات‌الاحکام» نام گرفته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده این اثر در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: بی‌ترید قرآن مهمترین سند حقانیت اسلام است و لازم است در آن کاوش و شرح و تفصیل بیشتری انجام گیرد. شایسته‌ترین فرد برای شرح و تفسیر این کتاب کسی است که مخاطب اصلی این کتاب بوده و این کتاب بر وی نازل گشته و نیز خاندان او، که عارف و آشنای به همه زوایای این کتاب مقدس | نویسنده این اثر در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: بی‌ترید قرآن مهمترین سند حقانیت اسلام است و لازم است در آن کاوش و شرح و تفصیل بیشتری انجام گیرد. شایسته‌ترین فرد برای شرح و تفسیر این کتاب کسی است که مخاطب اصلی این کتاب بوده و این کتاب بر وی نازل گشته و نیز خاندان او، که عارف و آشنای به همه زوایای این کتاب مقدس می‌باشند. میان قرآن و سنت و عترت پیامبر ارتباط تنگانگی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که برای دسترسی به تفسیر صحیح این کتاب مقدس راهی مطمئنتر از مراجعه به سنت و عترت پیامبر(ص) و اهل‌بیت والای او وجود ندارد؛ چراکه قرآن کریم تفصیل پاره‌ای از امور و معارف آیات را به‌عهده سنت و بیان آن گذارده است. پیامبر اکرم(ص) در قرآن صریحاً به‌عنوان معلم و مبین قرآن معرفی گشته و پیروی از امر و نهی و توضیحات واجب و بیانش بیان وحی دانسته شده است. بنابراین تنها پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) هستند که به سبب پیوند با منبع وحی می‌توانند به عمق معانی و مقاصد قرآن دست یابند. | ||
از طرفی عوامل گوناگونی باعث شده تا سنت پیامبر(ص) و | از طرفی عوامل گوناگونی باعث شده تا سنت پیامبر(ص) و اهل‌بیت او(ع) از دست وضع و جعل مصون نماند. عده‌ای با انگیزه‌های مختلف سخنانی را به پیامبر(ص) و اهل‌بیت او نسبت داده و به‌عنوان سنت قلمداد کرده‌اند، که پذیرش آن آسان نیست. وجود موضوعات فراوان، به‌خصوص در باب تفسیر و اسباب نزول باعث شده است که عده‌ای به‌طور کلی به این دیدگاه افراطی قائل شوند که روایات این باب اصلاً اعتبار و ارزشی ندارد و باید همه را کنار زد. | ||
ولی درهرحال یک نکته مسلم است و آن اینکه در میان آنچه | ولی درهرحال یک نکته مسلم است و آن اینکه در میان آنچه به‌عنوان سنت در اختیار ما قرار دارد، روایات تفسیری صحیح و معتبری نیز وجود دارد و هرگز نمی‌توان به بهانه وجود موضوعات و احادیث ساختگی، همه روایات تفسیری را کنار گذارد؛ به‌ویژه آنکه می‌دانیم در میان روایات تفسیری معصومان(ع)، به دلیل آشنایی آنان با کلام الهی و پیوند ناگستنیاشان با کتاب خدا، آموزه‌های بسیار ارزشمندی نیز وجود دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8301/1/17 ر.ک: مقدمه کتاب، ص17-18]</ref>. | ||
هدف کلی از تألیف این نوشتار، اثبات ارزش و اعتبار روایات تفسیری و کارآمدی | هدف کلی از تألیف این نوشتار، اثبات ارزش و اعتبار روایات تفسیری و کارآمدی آنها در مجموعه معارف دینی است و نیز تبیین و تأکید این امر که اگر این دسته روایات مورد اعتنا قرار گیرند، مجموعه‌ای بس گران‌بها از لطائف علوم و نکات دقیق فرا روی مراجعه‌کننده به آنها قرار می‌گیرد و در صورت بی‌اعتنایی، محرومیتی بزرگ را به دنبال خواهد داشت. از جمله آثار و اهداف دیگر پژوهش، چنین است: | ||
# آگاهی از دیدگاه‌های مختلف در بحث حجیت روایات تفسیری و اطلاع از ادله و مبانی هر دیدگاه؛ | # آگاهی از دیدگاه‌های مختلف در بحث حجیت روایات تفسیری و اطلاع از ادله و مبانی هر دیدگاه؛ | ||
# اثبات کارایی روایات مربوطه در بحث چینش وحیانی و توقیفی آیات؛ | # اثبات کارایی روایات مربوطه در بحث چینش وحیانی و توقیفی آیات؛ | ||
# استفاده از روایات تفسیری جهت اثبات جاودانگی و گستردگی مفاهیم آیات؛ | # استفاده از روایات تفسیری جهت اثبات جاودانگی و گستردگی مفاهیم آیات؛ | ||
# اثبات اینکه روایات تفسیری در تعیین مبهات آیات | # اثبات اینکه روایات تفسیری در تعیین مبهات آیات به‌عنوان بهترین راه برای رفع ابهام کاربرد دارند؛ | ||
# اثبات کارساز بودن روایات تفسیری برای رسیدن به | # اثبات کارساز بودن روایات تفسیری برای رسیدن به روش‌های تفسیری امامان(ع)؛ | ||
# اثبات اینکه مراجعه به روایات تفسری در ذیل | # اثبات اینکه مراجعه به روایات تفسری در ذیل آیات‌الاحکام برای درک صحیح احکام مربوطه بسیار ضروری و کارساز است. | ||
روش تحقیق و تألیف این کتاب، با توجه به ماهیت موضوع مورد پژوهش و اهداف مورد نظر نگارنده، روش توصیفی و تاریخی است و مدارک و مستندات آن عمدتاً از آیات قرآن و روایات معصومان(ع) و نیز اقوال و آرای دانشمندان علوم معارف مربوط به قرآن و حدیث انتخاب گردیده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8301/1/19 ر.ک: همان، ص19-20]</ref>. | روش تحقیق و تألیف این کتاب، با توجه به ماهیت موضوع مورد پژوهش و اهداف مورد نظر نگارنده، روش توصیفی و تاریخی است و مدارک و مستندات آن عمدتاً از آیات قرآن و روایات معصومان(ع) و نیز اقوال و آرای دانشمندان علوم معارف مربوط به قرآن و حدیث انتخاب گردیده‌اند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8301/1/19 ر.ک: همان، ص19-20]</ref>. | ||
نکته قابل ذکر دیگر در مورد این کتاب این است که نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در بحث اعتبار و حجیت روایات تفسیری، برخلاف آنچه از عنوان بحث به ذهن می‌آید، هر دو گروه، یعنی هم موافقان حجیت و هم مخالفان، اصل حجت بودن سنت معصومان(ع) در تفسیر قرآن را پذیرفته و بر این نکته که دریافت و فهم و تفسیر معصوم(ع) برای ما حجت است، اتفاق نظر دارند و بحث در حقیقت بر این محور استوار است که آیا فهم و درک معصوم(ع) که از راه خبر واحد به دست ما رسیده باشد، معتبر است و می‌توان آن را رأی و نظر امام به حساب آورد یا خیر؛ به تعبیر دیگر عنوان اصلی مسئله مورد نزاع این است که آیا با خبر واحد رأی و برداشت معصوم برای ما قابل دریافت است یا نه؟<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8301/1/21 ر.ک: همان، ص21]</ref>. | نکته قابل ذکر دیگر در مورد این کتاب این است که نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در بحث اعتبار و حجیت روایات تفسیری، برخلاف آنچه از عنوان بحث به ذهن می‌آید، هر دو گروه، یعنی هم موافقان حجیت و هم مخالفان، اصل حجت بودن سنت معصومان(ع) در تفسیر قرآن را پذیرفته و بر این نکته که دریافت و فهم و تفسیر معصوم(ع) برای ما حجت است، اتفاق نظر دارند و بحث در حقیقت بر این محور استوار است که آیا فهم و درک معصوم(ع) که از راه خبر واحد به دست ما رسیده باشد، معتبر است و می‌توان آن را رأی و نظر امام به حساب آورد یا خیر؛ به تعبیر دیگر عنوان اصلی مسئله مورد نزاع این است که آیا با خبر واحد رأی و برداشت معصوم برای ما قابل دریافت است یا نه؟<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8301/1/21 ر.ک: همان، ص21]</ref>. | ||
در فصل اول کتاب به طرح موضوع اعتبار و یا عدم اعتبار | در فصل اول کتاب به طرح موضوع اعتبار و یا عدم اعتبار این‌گونه روایات (اخبار واحد) و تقریر محل بحث و ارائه دیدگاه مخالفان و موافقان اعتبار حجیت روایات تفسیری پرداخته شده است و در بخش مخالفان این نظریه نام افرادی چون [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]]، [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نائینی]]، [[عراقی، ضیاءالدین|آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبایی]] و... و در بخش موافقان نیز نام آیات: [[فاضل موحدی لنکرانی، محمد|فاضل لنکرانی]]، [[سبحانی تبریزی، جعفر|جعفر سبحانی]]، [[خویی، ابوالقاسم|سید ابوالقاسم خوئی]]، [[معرفت، محمدهادی|محمدهادی معرفت]] به چشم می‌خورد و در نهایت با یک جمع‌بندی، این فصل به پایان می‌رسد. | ||
فصل دوم این کتاب در پنج بخش: کاربرد روایات در اثبات توقیفی بودن ترتیب آیات و چینش و نظم آنها، کاربرد روایات در بیان مصادیق خارجی برای برخی آیات قرآنی، کاربرد روایات در تعیین مبهمات آیات، کاربرد روایات در استخراج | فصل دوم این کتاب در پنج بخش: کاربرد روایات در اثبات توقیفی بودن ترتیب آیات و چینش و نظم آنها، کاربرد روایات در بیان مصادیق خارجی برای برخی آیات قرآنی، کاربرد روایات در تعیین مبهمات آیات، کاربرد روایات در استخراج روش‌های تفسیری معصومان(ع) و کاربرد روایات در تبیین واژه‌ها و مفردات آیات ارائه شده است. | ||
فصل آخر نیز در چهار بخش: عبادات، معاملات، احوالات شخصی و جنایات و حدود و تعزیرات، تدوین شده است. | فصل آخر نیز در چهار بخش: عبادات، معاملات، احوالات شخصی و جنایات و حدود و تعزیرات، تدوین شده است. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۴: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر گردیده است. | فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر گردیده است. | ||
در | در پاورقی‌ها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است. | ||
در انتهای این اثر، علاوه بر کتابنامه، نمایه‌ای از آیات، روایات و اعلام به چاپ رسیده است. | در انتهای این اثر، علاوه بر کتابنامه، نمایه‌ای از آیات، روایات و اعلام به چاپ رسیده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۵: | ||
[[رده:مباحث خاص علم الحدیث]] | [[رده:مباحث خاص علم الحدیث]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۵
| اعتبار و کاربرد روایات تفسیری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ناصح، علی‌احمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اعتبار و کاربرد روايات تفسيري |
| ناشر | بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1387ش, |
| شابک | 978-964-09-0086-4 |
| موضوع | احاديث احکام - نقد و تفسير تفاسير ماثوره - نقد و تفسير |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 112/6 /ن2الف6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اعتبار و کاربرد روایات تفسیری، نوشته علی احمد ناصح، کتابی است در موضوع علوم قرآنی. این نوشتار ارزشمند که حاصل پایان‌نامه این نویسنده است، به دو موضوع مهم و اساسی پرداخته است: اول، اعتبار و ارزش روایات تفسیری و نقد و بررسی دیدگاه‌ها در مورد آن؛ دوم، نقش و کاربرد روایات تفسیری و تبیین موارد کارآمدی آنها در مباحث مربوطه.
ساختار
این رساله در یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تدوین شده است که فصل اول آن «اعتبار و حجیت روایات تفسیری»، فصل دوم آن «نقش و کاربرد روایات تفسیری در غیر آیات‌الاحکام» و فصل سوم «کاربرد روایات در آیات‌الاحکام» نام گرفته است.
گزارش محتوا
نویسنده این اثر در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: بی‌ترید قرآن مهمترین سند حقانیت اسلام است و لازم است در آن کاوش و شرح و تفصیل بیشتری انجام گیرد. شایسته‌ترین فرد برای شرح و تفسیر این کتاب کسی است که مخاطب اصلی این کتاب بوده و این کتاب بر وی نازل گشته و نیز خاندان او، که عارف و آشنای به همه زوایای این کتاب مقدس می‌باشند. میان قرآن و سنت و عترت پیامبر ارتباط تنگانگی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که برای دسترسی به تفسیر صحیح این کتاب مقدس راهی مطمئنتر از مراجعه به سنت و عترت پیامبر(ص) و اهل‌بیت والای او وجود ندارد؛ چراکه قرآن کریم تفصیل پاره‌ای از امور و معارف آیات را به‌عهده سنت و بیان آن گذارده است. پیامبر اکرم(ص) در قرآن صریحاً به‌عنوان معلم و مبین قرآن معرفی گشته و پیروی از امر و نهی و توضیحات واجب و بیانش بیان وحی دانسته شده است. بنابراین تنها پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) هستند که به سبب پیوند با منبع وحی می‌توانند به عمق معانی و مقاصد قرآن دست یابند. از طرفی عوامل گوناگونی باعث شده تا سنت پیامبر(ص) و اهل‌بیت او(ع) از دست وضع و جعل مصون نماند. عده‌ای با انگیزه‌های مختلف سخنانی را به پیامبر(ص) و اهل‌بیت او نسبت داده و به‌عنوان سنت قلمداد کرده‌اند، که پذیرش آن آسان نیست. وجود موضوعات فراوان، به‌خصوص در باب تفسیر و اسباب نزول باعث شده است که عده‌ای به‌طور کلی به این دیدگاه افراطی قائل شوند که روایات این باب اصلاً اعتبار و ارزشی ندارد و باید همه را کنار زد.
ولی درهرحال یک نکته مسلم است و آن اینکه در میان آنچه به‌عنوان سنت در اختیار ما قرار دارد، روایات تفسیری صحیح و معتبری نیز وجود دارد و هرگز نمی‌توان به بهانه وجود موضوعات و احادیث ساختگی، همه روایات تفسیری را کنار گذارد؛ به‌ویژه آنکه می‌دانیم در میان روایات تفسیری معصومان(ع)، به دلیل آشنایی آنان با کلام الهی و پیوند ناگستنیاشان با کتاب خدا، آموزه‌های بسیار ارزشمندی نیز وجود دارد[۱].
هدف کلی از تألیف این نوشتار، اثبات ارزش و اعتبار روایات تفسیری و کارآمدی آنها در مجموعه معارف دینی است و نیز تبیین و تأکید این امر که اگر این دسته روایات مورد اعتنا قرار گیرند، مجموعه‌ای بس گران‌بها از لطائف علوم و نکات دقیق فرا روی مراجعه‌کننده به آنها قرار می‌گیرد و در صورت بی‌اعتنایی، محرومیتی بزرگ را به دنبال خواهد داشت. از جمله آثار و اهداف دیگر پژوهش، چنین است:
- آگاهی از دیدگاه‌های مختلف در بحث حجیت روایات تفسیری و اطلاع از ادله و مبانی هر دیدگاه؛
- اثبات کارایی روایات مربوطه در بحث چینش وحیانی و توقیفی آیات؛
- استفاده از روایات تفسیری جهت اثبات جاودانگی و گستردگی مفاهیم آیات؛
- اثبات اینکه روایات تفسیری در تعیین مبهات آیات به‌عنوان بهترین راه برای رفع ابهام کاربرد دارند؛
- اثبات کارساز بودن روایات تفسیری برای رسیدن به روش‌های تفسیری امامان(ع)؛
- اثبات اینکه مراجعه به روایات تفسری در ذیل آیات‌الاحکام برای درک صحیح احکام مربوطه بسیار ضروری و کارساز است.
روش تحقیق و تألیف این کتاب، با توجه به ماهیت موضوع مورد پژوهش و اهداف مورد نظر نگارنده، روش توصیفی و تاریخی است و مدارک و مستندات آن عمدتاً از آیات قرآن و روایات معصومان(ع) و نیز اقوال و آرای دانشمندان علوم معارف مربوط به قرآن و حدیث انتخاب گردیده‌اند[۲].
نکته قابل ذکر دیگر در مورد این کتاب این است که نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در بحث اعتبار و حجیت روایات تفسیری، برخلاف آنچه از عنوان بحث به ذهن می‌آید، هر دو گروه، یعنی هم موافقان حجیت و هم مخالفان، اصل حجت بودن سنت معصومان(ع) در تفسیر قرآن را پذیرفته و بر این نکته که دریافت و فهم و تفسیر معصوم(ع) برای ما حجت است، اتفاق نظر دارند و بحث در حقیقت بر این محور استوار است که آیا فهم و درک معصوم(ع) که از راه خبر واحد به دست ما رسیده باشد، معتبر است و می‌توان آن را رأی و نظر امام به حساب آورد یا خیر؛ به تعبیر دیگر عنوان اصلی مسئله مورد نزاع این است که آیا با خبر واحد رأی و برداشت معصوم برای ما قابل دریافت است یا نه؟[۳].
در فصل اول کتاب به طرح موضوع اعتبار و یا عدم اعتبار این‌گونه روایات (اخبار واحد) و تقریر محل بحث و ارائه دیدگاه مخالفان و موافقان اعتبار حجیت روایات تفسیری پرداخته شده است و در بخش مخالفان این نظریه نام افرادی چون شیخ طوسی، مرحوم نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، علامه طباطبایی و... و در بخش موافقان نیز نام آیات: فاضل لنکرانی، جعفر سبحانی، سید ابوالقاسم خوئی، محمدهادی معرفت به چشم می‌خورد و در نهایت با یک جمع‌بندی، این فصل به پایان می‌رسد.
فصل دوم این کتاب در پنج بخش: کاربرد روایات در اثبات توقیفی بودن ترتیب آیات و چینش و نظم آنها، کاربرد روایات در بیان مصادیق خارجی برای برخی آیات قرآنی، کاربرد روایات در تعیین مبهمات آیات، کاربرد روایات در استخراج روش‌های تفسیری معصومان(ع) و کاربرد روایات در تبیین واژه‌ها و مفردات آیات ارائه شده است.
فصل آخر نیز در چهار بخش: عبادات، معاملات، احوالات شخصی و جنایات و حدود و تعزیرات، تدوین شده است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر گردیده است. در پاورقی‌ها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است. در انتهای این اثر، علاوه بر کتابنامه، نمایه‌ای از آیات، روایات و اعلام به چاپ رسیده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.