الياقوت في علم الكلام: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱۹: خط ۱۹:
    | چاپ =1
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =  
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =01173
    | کتابخوان همراه نور =01173
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    خط ۲۵: خط ۲۶:
    }}
    }}


    '''''الياقوت في علم الكلام'''''، تألیف [[ابراهیم بن نوبخت]]  
    '''''الياقوت في علم الكلام'''''، تألیف [[ابراهیم بن نوبخت]]، يكى از قديمى‌ترين و مشهورترين كتب كلامى شيعه، به حساب مى‌آيد. [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] در كتاب [[أنوار الملكوت في شرح الياقوت|انوار الملكوت]] در توصيف اين كتاب مى‌گويد: «و قد صنف شيخنا الاقدم و امامنا الاعظم، [[ابراهیم بن نوبخت|ابواسحق ابراهیم بن نوبخت]] قدس‌الله‌روحه‌الزكيه و نفسه العلمية مختصرا سماه الياقوت، قد احتوى من المسائل على اشرفها و اعلاها و من المباحث على اجلها و اسناها الا انه صغير الحجم كثير العلم مستصعب على الفهم في غاية الايجاز و الاختصار بحيث يعجز عن تفهمه اكثر النظار». اين كتاب از جهات مختلفى مورد توجه متكلمين قرار گرفته است و از آنجا كه مؤلف آن در نيمۀ اول قرن چهارم مى‌زيسته، از حيث قدمت نيز داراى ارزش فراوانى است. از اين رو علماى متعددى؛ مانند ابن ابى‌الحديد، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] و سيد‌ ‎عميدالدين اعرجى به شرح اين كتاب پرداخته‌اند. علامه اقبال آشتيانى قائل است اين كتاب در سال 340ق تألیف شده است.
     
    يكى از قديمى‌ترين و مشهورترين كتب كلامى شيعه، به حساب مى‌آيد. [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] در كتاب [[أنوار الملكوت في شرح الياقوت|انوار الملكوت]] در توصيف اين كتاب مى‌گويد: «و قد صنف شيخنا الاقدم و امامنا الاعظم، [[ابراهیم بن نوبخت|ابواسحق ابراهيم بن نوبخت]] قدس‌الله‌روحه‌الزكيه و نفسه العلمية مختصرا سماه الياقوت، قد احتوى من المسائل على اشرفها و اعلاها و من المباحث على اجلها و اسناها الا انه صغير الحجم كثير العلم مستصعب على الفهم في غاية الايجاز و الاختصار بحيث يعجز عن تفهمه اكثر النظار». اين كتاب از جهات مختلفى مورد توجه متكلمين قرار گرفته است و از آنجا كه مؤلف آن در نيمۀ اول قرن چهارم مى‌زيسته، از حيث قدمت نيز داراى ارزش فراوانى است. از اين رو علماى متعددى؛ مانند ابن ابى‌الحديد، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] و سيد‌‎عميدالدين اعرجى به شرح اين كتاب پرداخته‌اند. علامه اقبال آشتيانى قائل است اين كتاب در سال 340ق تألیف شده است.
     
    ==ساختار ==
    ==ساختار ==


    خط ۳۶: خط ۳۴:
    مطالب این فصول عبارتند از:
    مطالب این فصول عبارتند از:


    #مباحث مربوط به نظر و آنچه متعلق به نظر مى‌باشد.
    #مباحث مربوط به نظر و آنچه متعلق به نظر مى‌باشد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=27&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص27]</ref>.
    #مباحث مربوط به جوهر و عرض و احكام آنها.
    #مباحث مربوط به جوهر و عرض و احكام آنها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=30&viewType=html ر.ک: همان، ص30]</ref>.
    #مباحث مربوط به حدوث عالم و ابدى نبودن آن.
    #مباحث مربوط به حدوث عالم و ابدى نبودن آن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=35&viewType=html ر.ک: همان، ص35]</ref>.
    #مباحث مربوط به توحيد، مانند: اثبات صانع، اثبات توحيد، احكام صفات خداوند و اثبات ابتهاج حضرت حق به ذات خويش.
    #مباحث مربوط به توحيد، مانند: اثبات صانع، اثبات توحيد، احكام صفات خداوند و اثبات ابتهاج حضرت حق به ذات خويش<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=38&viewType=html ر.ک: همان، ص38]</ref>.
    #مباحث مربوط به عدل مانند: افعال قلوب، تكاليف، جواب از شبهات مخالفين عدل.
    #مباحث مربوط به عدل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=45&viewType=html ر.ک: همان، ص45]</ref> مانند: افعال قلوب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=51&viewType=html ر.ک: همان، ص51]</ref>، تكاليف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=54&viewType=html ر.ک: همان، ص54]</ref>، جواب از شبهات مخالفين عدل.
    #مباحث مربوط به معاد مانند: وعد و وعيد و جواب از شبهات مخالفين آن.
    #مباحث مربوط به معاد مانند: وعد و وعيد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=63&viewType=html ر.ک: همان، ص63]</ref> و جواب از شبهات مخالفين آن.
    #مباحث مربوط به نبوت، مانند: جواب به شبهات مخالفين نبوت، اثبات عصمت انبياء و جواب به شبهات مخالفين آن.
    #مباحث مربوط به نبوت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=67&viewType=html ر.ک: همان، ص67]</ref>، مانند: جواب به شبهات مخالفين نبوت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=78&viewType=html ر.ک: همان، ص78]</ref>، اثبات عصمت انبياء و جواب به شبهات مخالفين آن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=73&viewType=html ر.ک: همان، ص73]</ref>.
    #مباحث مربوط به امامت، مانند: اثبات وجوب امامت و عصمت امام، اثبات امامت بلافصل حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] بعد از پيامبر، نص بر امامت حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، اثبات امامت ائمه حادى عشر بعد از [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و رد شبهات مخالفين مطالب فوق.
    #مباحث مربوط به امامت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=75&viewType=html ر.ک: همان، ص75]</ref>، مانند: اثبات وجوب امامت و عصمت امام، اثبات امامت بلافصل حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] بعد از پيامبر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=80&viewType=html ر.ک: همان، ص80]</ref>، نص بر امامت حضرت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]]، اثبات امامت ائمه حادى عشر بعد از [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] <ref>[https://noorlib.ir/book/view/1173/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85?pageNumber=87&viewType=html ر.ک: همان، ص87]</ref>و رد شبهات مخالفين مطالب فوق.


    ==ويژگى‌ها و معايب كتاب==
    ==ويژگى‌ها و معايب كتاب==
    خط ۵۴: خط ۵۲:
    #وجود نص بر امامت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در ديگر كتب آسمانى: مؤلف ادلۀ متعددى بر امامت [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] آورده است، مانند نص و معجزات آن حضرت.
    #وجود نص بر امامت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در ديگر كتب آسمانى: مؤلف ادلۀ متعددى بر امامت [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] آورده است، مانند نص و معجزات آن حضرت.


    يكى از دليل‌هايش تصريح تورات و انجيل بر امامت [[امام على(ع)|حضرت امير]](ع) است: و لأن التوراة و الانجيل مصرحان بامامته في مواضع نقلها اصحابنا كثيرة.
    يكى از دليل‌هایش تصريح تورات و انجيل بر امامت [[امام على(ع)|حضرت امير]](ع) است: و لأن التوراة و الانجيل مصرحان بامامته في مواضع نقلها اصحابنا كثيرة.


    ==نسخه‌شناسى==
    ==نسخه‌شناسى==
    گرچه از اين كتاب نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌ها موجود است؛ ولى تا سال 1413ق به چاپ نرسيده بود. اين كتاب براى اولین‌بار در سال 1413ق توسط كتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى در قم با تحقيق آقاى على اكبر ضيائى منتشر شد.
    اين نسخه كه در برنامه هم از آن استفاده شده، مشتمل است بر مقدمه‌اى دربارۀ مؤلف و كتاب، فهرست مطالب و فهرست مصادر عربى و اروپايى.




    گرچه از اين كتاب نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌ها موجود است؛ ولى تا سال 1413ق به چاپ نرسيده بود. اين كتاب براى اولين‌بار در سال 1413ق توسط كتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى در قم با تحقيق آقاى على اكبر ضيائى منتشر شد.


    اين نسخه كه در برنامه هم از آن استفاده شده، مشتمل است بر مقدمه‌اى دربارۀ مؤلف و كتاب، فهرست مطالب و فهرست مصادر عربى و اروپايى.


    ==پانويس ==
    <references />
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب


    ==وابسته‌ها==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}


    [[أنوار الملکوت في شرح الیاقوت]]


    [[أنوار الملکوت في شرح الیاقوت]]
    [[آشنایی با کتاب الیاقوت]]
     
    [[إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت]]




    خط ۷۵: خط ۸۴:
    [[رده:کلام و عقاید]]
    [[رده:کلام و عقاید]]
    [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]
    [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]
    [[رده:خرداد (1401)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۰۳

    الیاقوت في علم الکلام
    الياقوت في علم الكلام
    پدیدآورانابراهیم بن نوبخت (نویسنده) ضیایی، علی‌اکبر (محقق)
    ناشرمکتبة آیت‌الله المرعشي النجفي(ره)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1413 ق
    چاپ1
    موضوعکلام شیعه امامیه - متون قدیمی تا قرن 14
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏209‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ی‎‏2
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الياقوت في علم الكلام، تألیف ابراهیم بن نوبخت، يكى از قديمى‌ترين و مشهورترين كتب كلامى شيعه، به حساب مى‌آيد. علامۀ حلى در كتاب انوار الملكوت در توصيف اين كتاب مى‌گويد: «و قد صنف شيخنا الاقدم و امامنا الاعظم، ابواسحق ابراهیم بن نوبخت قدس‌الله‌روحه‌الزكيه و نفسه العلمية مختصرا سماه الياقوت، قد احتوى من المسائل على اشرفها و اعلاها و من المباحث على اجلها و اسناها الا انه صغير الحجم كثير العلم مستصعب على الفهم في غاية الايجاز و الاختصار بحيث يعجز عن تفهمه اكثر النظار». اين كتاب از جهات مختلفى مورد توجه متكلمين قرار گرفته است و از آنجا كه مؤلف آن در نيمۀ اول قرن چهارم مى‌زيسته، از حيث قدمت نيز داراى ارزش فراوانى است. از اين رو علماى متعددى؛ مانند ابن ابى‌الحديد، علامۀ حلى و سيد‌ ‎عميدالدين اعرجى به شرح اين كتاب پرداخته‌اند. علامه اقبال آشتيانى قائل است اين كتاب در سال 340ق تألیف شده است.

    ساختار

    مطالب اين كتاب دارای 8 فصل است.

    گزارش محتوا

    مطالب این فصول عبارتند از:

    1. مباحث مربوط به نظر و آنچه متعلق به نظر مى‌باشد[۱].
    2. مباحث مربوط به جوهر و عرض و احكام آنها[۲].
    3. مباحث مربوط به حدوث عالم و ابدى نبودن آن[۳].
    4. مباحث مربوط به توحيد، مانند: اثبات صانع، اثبات توحيد، احكام صفات خداوند و اثبات ابتهاج حضرت حق به ذات خويش[۴].
    5. مباحث مربوط به عدل[۵] مانند: افعال قلوب[۶]، تكاليف[۷]، جواب از شبهات مخالفين عدل.
    6. مباحث مربوط به معاد مانند: وعد و وعيد[۸] و جواب از شبهات مخالفين آن.
    7. مباحث مربوط به نبوت[۹]، مانند: جواب به شبهات مخالفين نبوت[۱۰]، اثبات عصمت انبياء و جواب به شبهات مخالفين آن[۱۱].
    8. مباحث مربوط به امامت[۱۲]، مانند: اثبات وجوب امامت و عصمت امام، اثبات امامت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین(ع) بعد از پيامبر[۱۳]، نص بر امامت حضرت امیرالمؤمنین(ع)، اثبات امامت ائمه حادى عشر بعد از امیرالمؤمنین(ع) [۱۴]و رد شبهات مخالفين مطالب فوق.

    ويژگى‌ها و معايب كتاب

    1. نامنظم بودن مطالب كتاب: ظاهرا مؤلف كتاب را نوشته و پاکنويس ننموده است به همين دليل مطالبى كه در ابتدا از قلمش افتاده در بين مباحث بعدى اضافه شده است؛ مثلاًبخشى از مباحث توحيد را با عنوان «نكت من التوحيد اغفلناها في بابها...» آورده است. همچنين مباحثى از وعد و وعيد را با عنوان «القول في الاعادة و احكامها» در صفحۀ 71 بعد از مباحث نبوت آورده است، اگر چه اصل مبحث با عنوان القول في مسائل الوعد و الوعيد در صفحۀ 63 بيان شده است.
    2. اطلاع مؤلف بر مباحث فلسفى. مؤلف از مباحث فلسفى در حوزه‌هاى علمى و كلامى آن زمان كاملا اطلاع داشته و گاهى در آن رابطه صاحب نظر بوده است. او مباحثى پيرامون جوهر، عرض، حدوث، قدم، وجود، عدم و ماهيت بيان مى‌كند.
    3. جواز اعادۀ معدوم: مؤلف براى حل اشكالاتى كه در امر معاد شده است. قائل شده كه اعادۀ معدوم جايز است. او براى اثبات ادعاى خود مى‌گويد:
      اگر اعادۀ معدوم جايز نباشد، پس جمع شدن اجزاى بدن بعد از متلاشى شدن هم جايز نيست، زيرا اعراض اولى آن معدوم شده است.
    4. بقاء جواهر: مؤلف قائل است كه جواهر باقى هستند و در آنها هيچ گونه تغير و تفاسدى رخ نمى‌دهد، به دليل «الجواهر باقية لعلمى بانّى انا الذى كنت بالامس لا غير».
    5. وجود نص بر امامت امیرالمؤمنین(ع) در ديگر كتب آسمانى: مؤلف ادلۀ متعددى بر امامت حضرت على(ع) آورده است، مانند نص و معجزات آن حضرت.

    يكى از دليل‌هایش تصريح تورات و انجيل بر امامت حضرت امير(ع) است: و لأن التوراة و الانجيل مصرحان بامامته في مواضع نقلها اصحابنا كثيرة.

    نسخه‌شناسى

    گرچه از اين كتاب نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌ها موجود است؛ ولى تا سال 1413ق به چاپ نرسيده بود. اين كتاب براى اولین‌بار در سال 1413ق توسط كتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى در قم با تحقيق آقاى على اكبر ضيائى منتشر شد.

    اين نسخه كه در برنامه هم از آن استفاده شده، مشتمل است بر مقدمه‌اى دربارۀ مؤلف و كتاب، فهرست مطالب و فهرست مصادر عربى و اروپايى.



    پانويس

    1. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص27
    2. ↑ ر.ک: همان، ص30
    3. ↑ ر.ک: همان، ص35
    4. ↑ ر.ک: همان، ص38
    5. ↑ ر.ک: همان، ص45
    6. ↑ ر.ک: همان، ص51
    7. ↑ ر.ک: همان، ص54
    8. ↑ ر.ک: همان، ص63
    9. ↑ ر.ک: همان، ص67
    10. ↑ ر.ک: همان، ص78
    11. ↑ ر.ک: همان، ص73
    12. ↑ ر.ک: همان، ص75
    13. ↑ ر.ک: همان، ص80
    14. ↑ ر.ک: همان، ص87


    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الياقوت_في_علم_الكلام&oldid=765720»