جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۳۴

ضياء‌الدين بن سديد‌الدين جرجانى (قرن 9ق)، نویسنده رسالات بسیار در عقاید، علم كلام، فقه و عبادات است ولى عالمى ناشناخته می‌باشد كه در هیچ یك از كتب رجال و تذكره‌ها شرح حالى از او مرقوم نيست. فقط رسالات او با عبارت: این فقیر حقیر جانى ضیاء‌الدین...آغاز می‌شود و بیشتر به صورت مكالمه، گفتگو و پرسش و پاسخ است.

جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین

نام	جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین
نام‎های دیگر	ضیاءالدین بن سدیدالدین
نام پدر	سدیدالدین
متولد	قرن 9ق
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	رسائل فارسی جرجانی (رسائل کلامی تألیف حدود قرن نهم هجری)
کد مؤلف	AUTHORCODE01811AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، جرجانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

معرفی اجمالی

مرحوم «آقابزرگ»، براساس نسخه‌هایي که دیده است، نام او را سید محمد ضیاءالدین بن سدیدالدین علی الحسینی جرجانی آورده است.

نویسندگان «موسوعة طبقات الفقها» به پیروی از «آقابزرگ»، ذیل «ضیاءالدین الجرجانی» نام او را محمد بن سدیدالدین علی بن محمد الحسینی آورده‌اند.

اما همین نویسندگان در «طبقات المتکلمین»، نام او را «علی بن سدیدالدین داوود جرجانی» نوشته‌اند؛ زیرا معتقدند که پس از دیدن نسخه‌ای از «خزائن الایمانِ» وی، نظرشان عوض شده است.

وی در این اثر نام خود را چنین آورده است: «العبد الفقیر الی الله الودود ضیاءالدین علی سدیدالدین داوود» سپس استدلال کرده‌اند که کلمه «بن» پس از «علی» افتاده است. در واقع ضیاءالدین علی بن سدیدالدین داوود صحیح است.

ولادت و وفات و تحصیلات

سال تولد و وفات او، نیز تحصیلات و شرح احوالش در هاله‌ای از ابهام است. مرحوم «افندی» زمان حیات او را قبل از ظهور دولت «صفویه» تعیين کرده است.

مرحوم «آقابزرگ»، زمان حیات او را اوایل دولت «صفویه» دانسته است. براساس یافته‌های آن مرحوم، ضیاءالدین جرجانی اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم ه. ق. زیسته است.

از آنجا که شهرت به جرجانی پیش از دولت «صفویه» بیشتر رواج داشت و پس از ظهور صفویه، منسوبین به «جرجان» را استرآبادی می‌خواندند، شاید نظر مرحوم «افندی» به صواب نزدیک‌تر باشد.

مصحح رسائل فارسی سید ضیاءالدین، سرکار خانم دکتر «معصومه نورمحمدی»، در مقدمه‌ی مفصل خود تلاش فراوان کرده تا شرحی از زندگانی این دانشمند بزرگ به دست دهد. اما وی پس از مطالعه‌ی حدود 47 منبع، هدف خود را (شناسایي ضیاءالدین) تحقق نیافته دانسته و اعلام می‌کند: «که در هیچ یک از این کتاب‌ها (بجز الذریعة) و «نهضتها»، نامی از ضیاءالدین جرجانی نیست.»

به هر روی، سید ضیاءالدین جرجانی، در علوم نقلی و عقلی زمان خود، استاد مسلم و مجتهدی شناخته شده بود. این ادعا در آثار متنوع او آشکار است. اما زخم زمانه، بر برخی از آثار وی رسیده و مانع از بقای همه‌ی آنها برای ما شده است.

از مضامین مكتوبات وى آشكار است كه از حامیان مذهب شیعه بوده و خود در این زمینه و نیز از عقاید سائر فرق اطلاع كافى و وافى داشته است.

اگرچه زمان حیات او به طور دقیق معلوم نیست ولى شواهد بسیارى نشان از آن دارد كه متعلق به دوره مغول و بعد از آن بوده است زیرا قدیمترین نسخه خطى وى كه عقاید دینیه و تحت عنوان واجبات عقلیه در فهرستها ضبط است و نیز دستنویس رساله واجبات نماز متعلق به 916-917 ه.ق می‌باشد و از منتصر مصرى متوفاى 620 ه.ق نام می‌برد پس زمان او نمى تواند قبل از حمله مغول باشد.

آثار

عناوین آثار مرحوم سید ضیاءالدین جرجانی بسیار شبیه به هم هستند. ما براساس داده‌های «معجم المتکلمین» آنها را برشمردیم.

احکام الطهارة و الصلاة و...
الاخلاق
الاسلام علي ضوء مذهب الامامية
اصول الخمسة و المسائل المتعلقة بها و الواجبات و المندوبات
الاصول الخمسة
اصول‌الدين
رساله اصول‌الدين دیگر
نسخه‌های خطی:
اصول و فروع
اعتقادات
تجوید
خزائن الايمان في معرفة الايمان
رساله فقهيه
ضياءالقلوب في اخلاق المطلوب
العقائد
رساله عقائد
العقائد‌الدينية
عقائد الشيعة
معرفت امام
مناسک الحج
الواجبات العقلية
رساله در یاد کردن علمها از فریضه و سنت درهمه سال
کتاب کشکول کیمیا

وابسته‌ها

رسائل فارسی جرجانی (رسائل کلامی تألیف حدود قرن نهم هجری)

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR01811.jpg|بندانگشتی|جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین
+! نام!! data-type="authorName" |جرجانی، ضیاءالدین بن سدیدالدین
 |-
 |نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| ضیاءالدین بن سدیدالدین
+| data-type="authorOtherNames" | ضیاءالدین بن سدیدالدین
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |سدیدالدین
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |قرن 9ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|
+| data-type="authorDeathDate" |
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[رسایل فارسی جرجانی]]
+| data-type="authorWritings" |[[رسائل فارسی جرجانی (رسائل کلامی تألیف حدود قرن نهم هجری)]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE01811AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE01811AUTHORCODE
 |}
 </div>
+{{کاربردهای دیگر|جرجانی (ابهام‌زدایی)}}
+'''ضياء‌الدين بن سديد‌الدين جرجانى''' (قرن 9ق)، نویسنده رسالات بسیار در عقاید، علم كلام، فقه و عبادات است ولى عالمى ناشناخته می‌باشد كه در هیچ یك از كتب رجال و تذكره‌ها شرح حالى از او مرقوم نيست. فقط رسالات او با عبارت: این فقیر حقیر جانى ضیاء‌الدین...آغاز می‌شود و بیشتر به صورت مكالمه، گفتگو و پرسش و پاسخ است.
-'''ضياء‌الدين بن سديد‌الدين جرجانى''' نویسنده رسالات بسيار در اطول عقايد، علم كلام، فقه و عبادات است ولى عالمى ناشناخته می‌باشد كه در هيچ يك از كتب رجال و تذكره‌ها شرح حالى از او مرقوم نيست.فقط رسالات او با عبارت:اين فقير حقير جانى ضياء‌الدين...آغاز می‌شود و بيشتر به صورت مكالمه، گفتگو و پرسش و پاسخ است.
+== معرفی اجمالی ==
+مرحوم «آقابزرگ»، براساس نسخه‌هایي که دیده است، نام او را سید محمد ضیاءالدین بن سدیدالدین علی الحسینی جرجانی آورده است.
-از مضامين مكتوبات وى آشكار است كه از حاميان مذهب شيعه بوده و خود در اين زمينه و نيز از عقايد سائر فرق اطلاع كافى و وافى داشته است.
+نویسندگان «موسوعة طبقات الفقها» به پیروی از «آقابزرگ»، ذیل «ضیاءالدین الجرجانی» نام او را محمد بن سدیدالدین علی بن محمد الحسینی آورده‌اند.
+اما همین نویسندگان در «طبقات المتکلمین»، نام او را «علی بن سدیدالدین داوود جرجانی» نوشته‌اند؛ زیرا معتقدند که پس از دیدن نسخه‌ای از «خزائن الایمانِ» وی، نظرشان عوض شده است.
+وی در این اثر نام خود را چنین آورده است: «العبد الفقیر الی الله الودود ضیاءالدین علی سدیدالدین داوود» سپس استدلال کرده‌اند که کلمه «بن» پس از «علی» افتاده است. در واقع ضیاءالدین علی بن سدیدالدین داوود صحیح است.
+== ولادت و وفات و تحصیلات ==
+سال تولد و وفات او، نیز تحصیلات و شرح احوالش در هاله‌ای از ابهام است. مرحوم «[[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|افندی]]» زمان حیات او را قبل از ظهور دولت «صفویه» تعیين کرده است.
+مرحوم «[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]]»، زمان حیات او را اوایل  دولت «صفویه» دانسته است. براساس یافته‌های آن مرحوم، ضیاءالدین جرجانی اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم ه. ق. زیسته است.
+از آنجا که شهرت به جرجانی پیش از دولت «صفویه» بیشتر رواج داشت و پس از ظهور صفویه، منسوبین به «جرجان» را استرآبادی می‌خواندند، شاید نظر مرحوم «افندی» به صواب نزدیک‌تر باشد.
+مصحح رسائل فارسی سید ضیاءالدین، سرکار خانم دکتر «معصومه نورمحمدی»، در مقدمه‌ی مفصل خود تلاش فراوان کرده تا شرحی از زندگانی این دانشمند بزرگ به دست دهد. اما وی پس از مطالعه‌ی حدود 47 منبع، هدف خود را (شناسایي ضیاءالدین) تحقق نیافته دانسته و اعلام می‌کند:  «که در هیچ یک از این کتاب‌ها (بجز الذریعة) و «نهضتها»، نامی از ضیاءالدین جرجانی نیست.»
+به هر روی، سید ضیاءالدین جرجانی، در علوم نقلی و عقلی زمان خود، استاد مسلم و مجتهدی شناخته شده بود. این ادعا در آثار متنوع او آشکار است. اما زخم زمانه، بر برخی از آثار وی رسیده و مانع از بقای  همه‌ی آنها برای ما شده است.
+از مضامین مكتوبات وى آشكار است كه از حامیان مذهب شیعه بوده و خود در این زمینه و نیز از عقاید سائر فرق اطلاع كافى و وافى داشته است.
+اگرچه زمان حیات او به طور دقیق معلوم نیست ولى شواهد بسیارى نشان از آن دارد كه متعلق به دوره مغول و بعد از آن بوده است زیرا قدیمترین نسخه خطى وى كه عقاید دینیه و تحت عنوان واجبات عقلیه در فهرستها ضبط است و نیز دستنویس رساله واجبات نماز متعلق به 916-917 ه.ق می‌باشد و از منتصر مصرى متوفاى 620 ه.ق نام می‌برد پس زمان او نمى تواند قبل از حمله مغول باشد.
+== آثار ==
+عناوین آثار مرحوم سید ضیاءالدین جرجانی بسیار شبیه به هم هستند. ما براساس داده‌های «معجم المتکلمین» آنها را برشمردیم.
+# احکام الطهارة و الصلاة و...
+# الاخلاق
+# الاسلام علي ضوء مذهب الامامية
+# اصول الخمسة و المسائل المتعلقة بها و الواجبات و المندوبات
+# الاصول الخمسة
+# اصول‌الدين
+# رساله اصول‌الدين دیگر
+# نسخه‌های خطی:
+# اصول و فروع
+# اعتقادات
+# تجوید
+# خزائن الايمان في معرفة الايمان
+# رساله فقهيه
+# ضياءالقلوب في اخلاق المطلوب
+# العقائد
+# رساله عقائد
+# العقائد‌الدينية
+# عقائد الشيعة
+# معرفت امام
+# مناسک الحج
+# الواجبات العقلية
+# رساله در یاد کردن علمها از فریضه و سنت درهمه سال
+# کتاب کشکول کیمیا
-اگرچه زمان حيات او به طور دقيق معلوم نيست ولى شواهد بسيارى نشان از آن دارد كه متعلق به دوره مغول و بعد از آن بوده است زيرا قديمترين نسخه خطى وى كه عقايد دينيه و تحت عنوان واجبات عقليه در فهرستها ضبط است و نيز دستنويس رساله واجبات نماز متعلق به 916-917 ه.ق می‌باشد و از منتصر مصرى متوفاى 620 ه.ق نام می‌برد پس زمان او نمى تواند قبل از حمله مغول باشد.