إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '| تعداد جلد =1 | کد پدیدآور =' به '| تعداد جلد =1 | کتابخانۀ دیجیتال نور = | کد پدیدآور =')
    جز (جایگزینی متن - '↵↵|' به ' |')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۲۵: خط ۲۵:
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | سال نشر = 1381 ش  
    | سال نشر = 1381 ش  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01056AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01056AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | چاپ =1
    | شابک =964-6781-68-3
    | شابک =964-6781-68-3
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =  
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =01056
    | کتابخوان همراه نور =01056
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    خط ۳۶: خط ۳۶:
    }}
    }}


    '''إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت'''، نوشتۀ سيد‌‎عمیدالدين ابوعبداللّه عبدالمطلب بن مجدالدين الحسينى العبيدلي(681-754ق) کتابى است كلامى كه به بيان عقايد شيعۀ امامیه مى‌پردازد.اين اثر نقدى است بر شرح [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] با عنوان «أنوار الملكوت» كه بر کتاب «الياقوت» [[ابراهیم بن نوبخت|ابواسحاق ابراهيم بن نوبخت]] نگاشته شده است.
    '''إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت'''، نوشتۀ [[اعرجی، عبدالمطلب بن محمد|سيد‌ ‎عمیدالدين ابوعبداللّه عبدالمطلب بن مجدالدين الحسينى العبيدلي]] (681-754ق) کتابى است كلامى كه به بيان عقايد شيعۀ امامیه مى‌پردازد. اين اثر نقدى است بر شرح [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] با عنوان «أنوار الملكوت» كه بر کتاب «[[الياقوت في علم الكلام|الياقوت]]» [[ابراهیم بن نوبخت|ابواسحاق ابراهیم بن نوبخت]] نگاشته شده است.


    ==ساختار و گزارش محتوا==
    ==ساختار ==


    «إشراق اللاهوت»؛ مشتمل بر پانزده مقصد است. در مقصد اول به موضوع نظر و تفكر پرداخته شده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص3]</ref> و در سه فصل بعدى مباحث الهيات بالمعنى الاعم مطرح گرديده و در فصول بعدى به مباحث الهيات بالمعنى الاخص(كلام) پرداخته شده است.


    «إشراق اللاهوت»؛ مشتمل بر پانزده مقصد است. در مقصد اول به موضوع نظر و تفكر پرداخته شده و در سه فصل بعدى مباحث الهيات بالمعنى الاعم مطرح گرديده و در فصول بعدى به مباحث الهيات بالمعنى الاخص(كلام) پرداخته شده است: المقصد الاول: «في النظر و ما يتّصل به» در این مقصد به بررسى ديدگاه‌هاى مختلف درباره حقيقت و ماهيت «نظر» يا همان تفكّر پرداخته شده و وجوب آن گوشزد شده است.
    == گزارش محتوا ==
    المقصد الاول: «في النظر و ما يتّصل به» در این مقصد به بررسى ديدگاه‌هاى مختلف درباره حقيقت و ماهيت «نظر» يا همان تفكّر پرداخته شده و وجوب آن گوشزد شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ص3]</ref>.


    المقصد الثاني: «في الجواهر و الأعراض و الأجسام» در این مقصد به تعريف هر یک از جوهر و عرض و جسم و نيز حركت و سكون پرداخته شده و از جزء لا يتجزّا، همانندى اجسام و... سخن به میان آمده است.
    المقصد الثاني: «في الجواهر و الأعراض و الأجسام»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=49&viewType=html ر.ک: همان، ص49]</ref> در این مقصد به تعريف هر یک از جوهر و عرض و جسم و نيز حركت و سكون پرداخته شده و از جزء لا يتجزّا، همانندى اجسام و... سخن به میان آمده است.


    المقصد الثالث: «في احكام الجواهر و الأعراض»، المقصد الرابع: «في الموجودات» در این مقصد دربارۀ وجود و عدم، تقسيم وجود به قديم و حادث و نيز به واجب و ممكن، خواص واجب و ممكن و...سخن گفته شده است.
    المقصد الثالث: «في احكام الجواهر و الأعراض»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=91&viewType=html ر.ک: همان، ص91]</ref>، المقصد الرابع: «في الموجودات»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=149&viewType=html ر.ک: همان، ص149]</ref> در این مقصد دربارۀ وجود و عدم، تقسيم وجود به قديم و حادث و نيز به واجب و ممكن، خواص واجب و ممكن و...سخن گفته شده است.


    المقصد الخامس: «في إثبات الصانع و توحيده و أحكام صفاته».
    المقصد الخامس: «في إثبات الصانع و توحيده و أحكام صفاته»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=193&viewType=html ر.ک: همان، ص193]</ref>.


    المقصد السادس: «في استناد صفاته الى وجوبه».
    المقصد السادس: «في استناد صفاته الى وجوبه»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=291&viewType=html ر.ک: همان، ص291]</ref>.


    المقصد السابع: «في العدل» در این مقصد به شبهات جبريّه پاسخ داده شده است.
    المقصد السابع: «في العدل» در این مقصد به شبهات جبريّه پاسخ داده شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=305&viewType=html ر.ک: همان، ص305]</ref>.


    المقصد الثامن: «فى الآلام و الأعراض».
    المقصد الثامن: «فى الآلام و الأعراض»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=331&viewType=html ر.ک: همان، ص331]</ref>.


    المقصد التاسع: «في أفعال القلوب و نظرائها» در این مقصد به بررسى افعال صادره از قلب انسانى نظير علم، اراده، شهوت، نفرت و غيره پرداخته شده و از نظاير این افعال كه با واسطه به انسان تعلّق مى‌يابد نيز سخن گفته شده است.
    المقصد التاسع: «في أفعال القلوب و نظرائها» در این مقصد به بررسى افعال صادره از قلب انسانى نظير علم، اراده، شهوت، نفرت و غيره پرداخته شده و از نظاير این افعال كه با واسطه به انسان تعلّق مى‌يابد نيز سخن گفته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=353&viewType=html ر.ک: همان، ص 353]</ref>.


    المقصد العاشر: «في التكليف» در این مقصد به بيان شرائط تكليف و حسن تكليف و استحاله تكليف بما لا يطاق پرداخته شده است.
    المقصد العاشر: «في التكليف» در این مقصد به بيان شرائط تكليف و حسن تكليف و استحاله تكليف بما لا يطاق پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=379&viewType=html ر.ک: همان، ص379]</ref>.


    المقصد الحادى عشر: «في الألطاف» به تعريف لطف و وجوب آن و نيز برخى نكات توحيدى اختصاص يافته است.
    المقصد الحادى عشر: «في الألطاف» به تعريف لطف و وجوب آن و نيز برخى نكات توحيدى اختصاص يافته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=391&viewType=html ر.ک: همان، ص 391]</ref>.


    در المقصد الثاني عشر: «في اعتراضات الحضوم في التوحيد و العدل و الجواب عنها» به ردّ و ابطال ديدگاه‌هاى مخالف ديدگاه شيعه در مسائل كلامى نظير اراده، رؤيت و غيره پرداخته شده است.
    در المقصد الثاني عشر: «في اعتراضات الحضوم في التوحيد و العدل و الجواب عنها» به ردّ و ابطال ديدگاه‌هاى مخالف ديدگاه شيعه در مسائل كلامى نظير اراده، رؤيت و غيره پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=403&viewType=html ر.ک: همان، ص403]</ref>.


    المقصد الثالث عشر: «في الوعد و الوعيد».
    المقصد الثالث عشر: «في الوعد و الوعيد»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=415&viewType=html ر.ک: همان، ص415]</ref>.


    المقصد الرابع عشر: «في النّبوات» به موضوع جواز بعثت انبياء، شرائط معجزه، اثبات نبوت خاصّه، جواز صدور كرامات، عصمت انبياء پرداخته شده و ديدگاه يهوديان دربارۀ استحالۀ نسخ، ديدگاه مسيحيان دربارۀ اقانيم ثلاثه، ديدگاه مجوس دربارۀ يزدان و اهريمن، ديدگاه غلات دربارۀ [[امام على(ع)|امیرالمؤمنين(ع)]] ردّ و ابطال شده است.
    المقصد الرابع عشر: «في النّبوات»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=435&viewType=html ر.ک: همان، ص435]</ref> به موضوع جواز بعثت انبياء، شرائط معجزه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=436&viewType=html ر.ک: همان، ص 436]</ref>، اثبات نبوت خاصّه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=437&viewType=html ر.ک: همان، ص437]</ref>، جواز صدور كرامات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=440&viewType=html ر.ک: همان، ص440]</ref>، عصمت انبياء پرداخته شده و ديدگاه يهوديان دربارۀ استحالۀ نسخ، ديدگاه مسيحيان دربارۀ اقانيم ثلاثه، ديدگاه مجوس دربارۀ يزدان و اهريمن، ديدگاه غلات دربارۀ [[امام على(ع)|امیرالمؤمنين(ع)]] ردّ و ابطال شده است.


    المقصد الخامس عشر: «في الإمامة» به وجوب امامت، لزوم عصمت امام، وجوب نص بر امام و ساير مباحث مربوط به موضوع امامت از ديدگاه شيعه اثناعشريه اختصاص يافته است.
    المقصد الخامس عشر: «في الإمامة»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=467&viewType=html ر.ک: همان، ص467]</ref> به وجوب امامت، لزوم عصمت امام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=477&viewType=html ر.ک: همان، ص477]</ref>، وجوب نص بر امام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1056/%D8%A5%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA?sectionNumber=2&pageNumber=482&viewType=html ر.ک: همان، ص482]</ref> و ساير مباحث مربوط به موضوع امامت از ديدگاه شيعه اثناعشريه اختصاص يافته است.


    مؤلف در این اثر ابتدا ديدگاه مؤلف ياقوت را ذكر مى‌كند، سپس قول شارح ياقوت؛يعنى [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] را يادآور مى‌شود و سرانجام ديدگاه خود را مطرح مى‌سازد. نكتۀ قابل توجه در این اثر آنست كه نویسنده تحت تأثير شهرت [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] كه از قضا دايى وى نيز بوده، قرار نگرفته و به نقد ديدگاه وى پرداخته است.
    مؤلف در این اثر ابتدا ديدگاه مؤلف ياقوت را ذكر مى‌كند، سپس قول شارح ياقوت؛يعنى [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] را يادآور مى‌شود و سرانجام ديدگاه خود را مطرح مى‌سازد. نكتۀ قابل توجه در این اثر آنست كه نویسنده تحت تأثير شهرت [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] كه از قضا دايى وى نيز بوده، قرار نگرفته و به نقد ديدگاه وى پرداخته است.


    ==نسخه شناسى==
    ==نسخه شناسى==


    در تحقيق نسخه حاضر در برنامه از سه نسخۀ خطى ذيل استفاده گرديده است.
    در تحقيق نسخه حاضر در برنامه از سه نسخۀ خطى ذيل استفاده گرديده است.


    1- نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) به شماره 7717 كه در قرن نهم هجرى کتابت شده است.
    #نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) به شماره 7717 كه در قرن نهم هجرى کتابت شده است.
    #نسخۀ كه در کتابخانه مركزى دانشگاه تهران نگهدارى مى‌شود و در 912ق در حلّه کتابت شده است.
    #نسخۀ کتابخانۀ عمومى ملك در تهران به شمارۀ 788.


    2-نسخۀ كه در کتابخانه مركزى دانشگاه تهران نگهدارى مى‌شود و در 912ق در حلّه کتابت شده است.
    نسخه حاضر در برنامه با استفاده از نسخ خطى فوق توسط آقاى على‌اكبر ضيائى مورد تحقيق و پژوهش واقع شده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 545 صفحه توسط انتشارات «میراث مكتوب» تهران، در سال 1381ش منتشر شده است. نوبت چاپ کتاب نامعلوم است.


    3-نسخۀ کتابخانۀ عمومى ملك در تهران به شمارۀ 788.
    ==پانويس ==
    <references />


    نسخه حاضر در برنامه با استفاده از نسخ خطى فوق توسط آقاى على‌اكبر ضيائى مورد تحقيق و پژوهش واقع شده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 545 صفحه توسط انتشارات «میراث مكتوب» تهران، در سال 1381ش منتشر شده است. نوبت چاپ کتاب نامعلوم است.


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    حسینی عبیدلی، عبدالمطلب بن مجدالدین، اشراق اللاهوت فی نقد شرح الیاقوت، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1381ش.  
    حسینی عبیدلی، عبدالمطلب بن مجدالدین، اشراق اللاهوت فی نقد شرح الیاقوت، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1381ش.  


    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    [[الياقوت في علم الكلام]]


    [[أنوار الملكوت في شرح الياقوت]]


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:کلام و عقاید]]
    [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]
    [[رده:اردیبهشت (1401)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۷

    إشراق اللاهوت في نقد شرح الیاقوت
    إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت
    پدیدآورانابراهیم بن نوبخت (نویسنده)

    علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده)

    اعرجی، عبدالمطلب بن محمد (شارح)

    ضیایی، علی‌اکبر (مصحح)
    عنوان‌های دیگرالیاقوت. شرح انوار الملکوت فی شرح الیاقوت. شرح
    ناشرمرکز پژوهشی میراث مکتوب
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1381 ش
    چاپ1
    شابک‎964-6781-68-3
    موضوعابراهیم بن نوبخت، قرن 4ق. الیاقوت - نقد و تفسیر

    علامه حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. انوار الملکوت فی شرح الیاقوت - نقد و تفسیر

    کلام شیعه امامیه - متون قدیمی تا قرن 14
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    إشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت، نوشتۀ سيد‌ ‎عمیدالدين ابوعبداللّه عبدالمطلب بن مجدالدين الحسينى العبيدلي (681-754ق) کتابى است كلامى كه به بيان عقايد شيعۀ امامیه مى‌پردازد. اين اثر نقدى است بر شرح علامه حلّى با عنوان «أنوار الملكوت» كه بر کتاب «الياقوت» ابواسحاق ابراهیم بن نوبخت نگاشته شده است.

    ساختار

    «إشراق اللاهوت»؛ مشتمل بر پانزده مقصد است. در مقصد اول به موضوع نظر و تفكر پرداخته شده[۱] و در سه فصل بعدى مباحث الهيات بالمعنى الاعم مطرح گرديده و در فصول بعدى به مباحث الهيات بالمعنى الاخص(كلام) پرداخته شده است.

    گزارش محتوا

    المقصد الاول: «في النظر و ما يتّصل به» در این مقصد به بررسى ديدگاه‌هاى مختلف درباره حقيقت و ماهيت «نظر» يا همان تفكّر پرداخته شده و وجوب آن گوشزد شده است[۲].

    المقصد الثاني: «في الجواهر و الأعراض و الأجسام»[۳] در این مقصد به تعريف هر یک از جوهر و عرض و جسم و نيز حركت و سكون پرداخته شده و از جزء لا يتجزّا، همانندى اجسام و... سخن به میان آمده است.

    المقصد الثالث: «في احكام الجواهر و الأعراض»[۴]، المقصد الرابع: «في الموجودات»[۵] در این مقصد دربارۀ وجود و عدم، تقسيم وجود به قديم و حادث و نيز به واجب و ممكن، خواص واجب و ممكن و...سخن گفته شده است.

    المقصد الخامس: «في إثبات الصانع و توحيده و أحكام صفاته»[۶].

    المقصد السادس: «في استناد صفاته الى وجوبه»[۷].

    المقصد السابع: «في العدل» در این مقصد به شبهات جبريّه پاسخ داده شده است[۸].

    المقصد الثامن: «فى الآلام و الأعراض»[۹].

    المقصد التاسع: «في أفعال القلوب و نظرائها» در این مقصد به بررسى افعال صادره از قلب انسانى نظير علم، اراده، شهوت، نفرت و غيره پرداخته شده و از نظاير این افعال كه با واسطه به انسان تعلّق مى‌يابد نيز سخن گفته شده است[۱۰].

    المقصد العاشر: «في التكليف» در این مقصد به بيان شرائط تكليف و حسن تكليف و استحاله تكليف بما لا يطاق پرداخته شده است[۱۱].

    المقصد الحادى عشر: «في الألطاف» به تعريف لطف و وجوب آن و نيز برخى نكات توحيدى اختصاص يافته است[۱۲].

    در المقصد الثاني عشر: «في اعتراضات الحضوم في التوحيد و العدل و الجواب عنها» به ردّ و ابطال ديدگاه‌هاى مخالف ديدگاه شيعه در مسائل كلامى نظير اراده، رؤيت و غيره پرداخته شده است[۱۳].

    المقصد الثالث عشر: «في الوعد و الوعيد»[۱۴].

    المقصد الرابع عشر: «في النّبوات»[۱۵] به موضوع جواز بعثت انبياء، شرائط معجزه[۱۶]، اثبات نبوت خاصّه[۱۷]، جواز صدور كرامات[۱۸]، عصمت انبياء پرداخته شده و ديدگاه يهوديان دربارۀ استحالۀ نسخ، ديدگاه مسيحيان دربارۀ اقانيم ثلاثه، ديدگاه مجوس دربارۀ يزدان و اهريمن، ديدگاه غلات دربارۀ امیرالمؤمنين(ع) ردّ و ابطال شده است.

    المقصد الخامس عشر: «في الإمامة»[۱۹] به وجوب امامت، لزوم عصمت امام[۲۰]، وجوب نص بر امام[۲۱] و ساير مباحث مربوط به موضوع امامت از ديدگاه شيعه اثناعشريه اختصاص يافته است.

    مؤلف در این اثر ابتدا ديدگاه مؤلف ياقوت را ذكر مى‌كند، سپس قول شارح ياقوت؛يعنى علامه حلّى را يادآور مى‌شود و سرانجام ديدگاه خود را مطرح مى‌سازد. نكتۀ قابل توجه در این اثر آنست كه نویسنده تحت تأثير شهرت علامه حلّى كه از قضا دايى وى نيز بوده، قرار نگرفته و به نقد ديدگاه وى پرداخته است.

    نسخه شناسى

    در تحقيق نسخه حاضر در برنامه از سه نسخۀ خطى ذيل استفاده گرديده است.

    1. نسخۀ کتابخانۀ امام رضا(ع) به شماره 7717 كه در قرن نهم هجرى کتابت شده است.
    2. نسخۀ كه در کتابخانه مركزى دانشگاه تهران نگهدارى مى‌شود و در 912ق در حلّه کتابت شده است.
    3. نسخۀ کتابخانۀ عمومى ملك در تهران به شمارۀ 788.

    نسخه حاضر در برنامه با استفاده از نسخ خطى فوق توسط آقاى على‌اكبر ضيائى مورد تحقيق و پژوهش واقع شده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 545 صفحه توسط انتشارات «میراث مكتوب» تهران، در سال 1381ش منتشر شده است. نوبت چاپ کتاب نامعلوم است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص3
    2. ↑ ر.ک: همان، ص3
    3. ↑ ر.ک: همان، ص49
    4. ↑ ر.ک: همان، ص91
    5. ↑ ر.ک: همان، ص149
    6. ↑ ر.ک: همان، ص193
    7. ↑ ر.ک: همان، ص291
    8. ↑ ر.ک: همان، ص305
    9. ↑ ر.ک: همان، ص331
    10. ↑ ر.ک: همان، ص 353
    11. ↑ ر.ک: همان، ص379
    12. ↑ ر.ک: همان، ص 391
    13. ↑ ر.ک: همان، ص403
    14. ↑ ر.ک: همان، ص415
    15. ↑ ر.ک: همان، ص435
    16. ↑ ر.ک: همان، ص 436
    17. ↑ ر.ک: همان، ص437
    18. ↑ ر.ک: همان، ص440
    19. ↑ ر.ک: همان، ص467
    20. ↑ ر.ک: همان، ص477
    21. ↑ ر.ک: همان، ص482


    منابع مقاله

    حسینی عبیدلی، عبدالمطلب بن مجدالدین، اشراق اللاهوت فی نقد شرح الیاقوت، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1381ش.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=إشراق_اللاهوت_في_نقد_شرح_الياقوت&oldid=692361»