أسئله و أجوبه رشيدي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'داراي' به 'دارای')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
    جز (جایگزینی متن - '= ' به '= ')
     
    (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۳: خط ۳:
    | عنوان =اسئله و اجوبه رشیدی
    | عنوان =اسئله و اجوبه رشیدی
    | عنوان‌های دیگر =
    | عنوان‌های دیگر =
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =
    [[شعبانی، رضا]] (گردآورنده)
    [[شعبانی، رضا]] (گردآورنده)
     
    [[رشیدالدین فضل‌الله]] (نویسنده)
    [[رشیدالدین فضل‎الله]] (نویسنده)
    | زبان =فارسی
    | زبان =فارسی
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏12‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5‎‏الف‎‏5
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏12‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5‎‏الف‎‏5
    | موضوع =
    | موضوع =
    اسلام - پرسشها و پاسخها
    اسلام - پرسشها و پاسخها
    نثر فارسی - قرن 7ق.
    نثر فارسی - قرن 7ق.
    | ناشر =  
    | ناشر =
    مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
    مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
    | مکان نشر =اسلام آباد - پاکستان
    | مکان نشر =اسلام آباد - پاکستان
    | سال نشر = 1371 ش یا 1993 م
    | سال نشر = 1371 ش یا 1993 م
     
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01054AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE1054AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =2
    | تعداد جلد =2
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =10551
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =01054
    | کتابخوان همراه نور =01054
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
    '''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[رشيدالدين فضل‌الله همدانى]]، و به کوشش دکتر رضا شعبانی به چاپ رسیده، این کتاب پاسخ‌هاى [[رشیدالدین فضل‌الله|خواجه]] به سؤالاتى است كه از وى پرسيده‌اند.


    '''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[رشيد الدين فضل‌الله همدانى]]، پاسخ‌هاى خواجه به سوالاتى است كه از وى پرسيده‌اند.
    ==ساختار==
     
    دانشمندى به نام مجدالدين عالى شاه بن حسن حسینى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مسأله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بوده‌اند كه به همین صورت سؤال‌هاى خود را مطرح كرده‌اند و از خواجه پاسخ‌هاى مناسب را دريافت داشته‌اند، به طورى كه این کتاب؛ مشتمل بر بيست و پنج بخش است كه برخى از ابواب آن به صورت سؤال و جواب مطرح شده و قسمتى از فقرات آن شكل توضيحى و تفسيرى و كلامى به خود گرفته است.
    ==گزارش محتوا==
    دانشمندى به نام مجدالدين عالى شاه بن حسن حسينى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مساله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بوده‌اند كه به همين صورت سوال‌هاى خود را مطرح كرده‌اند و از خواجه پاسخ‌هاى مناسب را دريافت داشته‌اند، به طورى كه اين کتاب؛ مشتمل بر بيست و پنج بخش است كه برخى از ابواب آن به صورت سوال و جواب مطرح شده و قسمتى از فقرات آن شكل توضيحى و تفسيرى و كلامى به خود گرفته است.


    ==  گزارش محتوا ==
    عناوین فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است:
    عناوین فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است:
     
    #بطلان تناسخ و اثبات حشر اجساد:
    1- بطلان تناسخ و اثبات حشر اجساد: گفتارى است كلامى كه در پاسخ پرسش مولانا معظم عمادالدوله و‌ الدين (احيانا مطرزى) نگاشته شده است.
    #:گفتارى است كلامى كه در پاسخ پرسش مولانا معظم عمادالدوله والدين (احيانا مطرزى) نگاشته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=3&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ج2، ص1]</ref>.
     
    #اسئله مرتضى معظم سيد‌ ‎مجد المله والدين عاليشاه الابرقوهى:
    2- اسئله مرتضى معظم سيد مجد المله و‌ الدين عاليشاه الابرقوهى:
    #:پرسش‌هایى است در مسائل كلامى و عرفانى و كشوردارى كه شخص مذكور از خواجه استفسار كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=38&viewType=html ر.ک: همان، ص38]</ref>.
     
    #اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مسأله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=52&viewType=html ر.ک: همان، ص52]</ref>.
    پرسش‌هايى است در مسائل كلامى و عرفانى و كشوردارى كه شخص مذكور از خواجه استفسار كرده است.
    #سؤال مولانا معظم ملك الافاضل نورالدين كوه كيلوئى:
     
    #:اين سؤال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=95&viewType=html ر.ک: همان، ص95]</ref>.
    3- اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مساله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است.
    #سؤال مولانا معظم... عمادالدوله والدين المطرزى:
     
    #:مشتمل بر تنها یک پرسش درباره حرص و ديگر كاستى‌هاى روانى در مردمان و قول قرآن:'''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآمیز است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=102&viewType=html ر.ک: همان، ص102]</ref>.
    4- سوال مولانا معظم ملك الافاضل نورالدين كوه كيلوئى:
    #اعتذار: در آن از مشغولیت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مى‌كند و در واقع جواب این پرسش عمومى را مى‌دهد كه برخى در پنهان از یکديگر مى‌پرسند، این پيرمرد با این جايگاه در دانش‌ها و دارایى‌ها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگویى از بیکارى مى‌پردازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=112&viewType=html ر.ک: همان، ص112]</ref>.
     
    #سؤال مولانا معظم عضدالدوله والدين المطرزى: مطرزى در ديباچه سؤال به دشوارى موضوع و اينكه پيش از آن [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]]، اثيرالدين ابهرى، ابن كمونه و... بدان پرداخته‌اند، اشاره مى‌كند و سپس پرسش خود را در میان مى‌گذارد: كسى درون اتاقى رفته و مى‌گوید كه هر سخنى كه من در این اتاق مى‌گویم دروغ است و غير از این سخنى نمى‌گوید و بيرون مى‌آيد. اكنون این سخن راست است يا دروغ.اگر راست است بايد دروغ باشد و اگر دروغ است بايد كه راست باشد. پس بايد هم راست باشد و هم دروغ و این محال است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=122&viewType=html ر.ک: همان، ص122]</ref>.
    اين سوال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است.
    #سؤال مولانا معظم شهاب المله والدين الزاكانى: پرسشى است درباره اينكه بارى تعالى قادر مختار است يا موجب بالذات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=126&viewType=html ر.ک: همان، ص126]</ref>.
     
    #سؤال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء ناصرالدين امیر يحيى: پرسشى است عقيدتى درباره قتل پيامبران و عصمت ايشان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=133&viewType=html ر.ک: همان، ص133]</ref>.
    5- سوال مولانا معظم... عمادالدوله و‌ الدين المطرزى:
    #سؤال مولانا معظم شرف المله والدين قاضى سيواس: پرسشى است درباره آيه:'''الم ذلك الکتاب لا ريب فيه هدى للمتقين'''<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=138&viewType=html ر.ک: همان، ص138]</ref>.
     
    #اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله والدين الجوهرى السمنانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=141&viewType=html ر.ک: همان، ص141]</ref>: این مسائل در شش بند عرضه مى‌شود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مى‌باشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و...
    مشتمل بر تنها يك پرسش درباره حرص و ديگر كاستى‌هاى روانى در مردمان و قول قرآن: '''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآميز است.
    #ذكر جمیل پادشاه: مباحث مقام فراهان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=178&viewType=html ر.ک: همان، ص178]</ref>:
     
    #:به گفتگویى مى‌پردازد كه در شب دوشنبه 14 جمادى 709ق در مقام فراهان درباره شناخت ماه 29 و 30 روزه با پادشاه اسلام(كه ظاهرا اولجايتو است) داشته است.
    6- اعتذار: در آن از مشغوليت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مى‌كند و در واقع جواب اين پرسش عمومى را مى‌دهد كه برخى در پنهان از يكديگر مى‌پرسند، اين پيرمرد با اين جايگاه در دانش‌ها و دارایى‌ها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگویى از بيكارى مى‌پردازد.
    #رساله سؤالات علما: مباحث مقام سلطانيه: گفتگوهایى است در چهار مبحث متفاوت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=192&viewType=html ر.ک: همان، ص192]</ref>.
     
    #تفسير آيه'''ولو شئنا لآتينا كل نفس هداها و لكن حق القول منى لاملان جهنم من الجنه و الناس اجمعين'''<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=224&viewType=html ر.ک: همان، ص224]</ref>.
    7- سوال مولانا معظم عضدالدوله و‌ الدين المطرزى: مطرزى در ديباچه سوال به دشوارى موضوع و اينكه پيش از آن [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]]، اثير الدين ابهرى، ابن كمونه و... بدان پرداخته‌اند، اشاره مى‌كند و سپس پرسش خود را در ميان مى‌گذارد: كسى درون اتاقى رفته و مى‌گوید كه هر سخنى كه من در اين اتاق مى‌گویم دروغ است و غير از اين سخنى نمى‌گوید و بيرون مى‌آيد. اكنون اين سخن راست است يا دروغ.اگر راست است بايد دروغ باشد و اگر دروغ است بايد كه راست باشد. پس بايد هم راست باشد و هم دروغ و اين محال است.
    #تفسير آيه'''و لو علم فيهم خيرا لاسمعهم'''...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=232&viewType=html ر.ک: همان، ص232]</ref>
     
    #تفسير'''انا انزلناه في ليله القدر'''. تاویلاتى است عرفانى درباره شب قدر نه تفسير حرف به حرف این آيه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=237&viewType=html ر.ک: همان، ص237]</ref>.
    8- سوال مولانا معظم شهاب المله و الدين الزاكانى: پرسشى است درباره اينكه بارى تعالى قادر مختار است يا موجب بالذات.
    #فايده زيارت: گفتارى است درباره ارزش تن بزرگان پس از وفات و نيز زيارت قبور ايشان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=242&viewType=html ر.ک: همان، ص242]</ref>.
     
    #شرح حديث انا مدينه العلم و على بابها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=249&viewType=html ر.ک: همان، ص249]</ref>.
    9- سوال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء ناصرالدين امير يحيى: پرسشى است عقيدتى درباره قتل پيامبران و عصمت ايشان.
    #مراتب علوم: علم معقول و منقول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=256&viewType=html ر.ک: همان، ص256]</ref>.
     
    #ذيل رساله لطايف طبى. این نام به قلم نویسنده رساله، در سرآغاز رساله آمده است و چنين برمى‌آيد كه خواجه رساله‌اى به نام لطايف طبى داشته است كه این یکى دنباله آن است. گفتارى است حاوى دو پرسش و پاسخ پزشكى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=261&viewType=html ر.ک: همان، 261]</ref>.
    10- سوال مولانا معظم شرف المله و الدين قاضى سيواس: پرسشى است درباره آيه: '''الم ذلك الکتاب لا ريب فيه هدى للمتقين'''.
    #تدویر زمین: رساله در علم هيئت، گفتارى است در اثبات كرویت زمین برپايه انديشه ستاره شناسان و تفسير آياتى از قرآن در این زمینه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=267&viewType=html ر.ک: همان، ص267]</ref>.
     
    #تفسير'''لو كان البحر مدادا''': جواب قاضى مرو درباره پایان ناپذيرى كلمات الهى و تفسير آيه فوق<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=349&viewType=html ر.ک: همان، ص349]</ref>.
    11- اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله و‌ الدين الجوهرى السمنانى: اين مسائل در شش بند عرضه مى‌شود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مى‌باشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و...
    #رساله در اثبات اشرفيت عقلا از علما<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=413&viewType=html ر.ک: همان، ص413]</ref>.
     
    #:در این رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيم‌هاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور.
    12- ذكر جميل پادشاه: مباحث مقام فراهان:
    #سؤالات مرتضى معظم نظام‌الدين<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=514&viewType=html ر.ک: همان، ص514]</ref>: چهار پرسش از هفت پرسش وى به جاى مانده است: پرسش چهارم درباره برترى امت محمد(ص) بر امت موسى(ع)، پنجم درباره معراج و آسمان هفتم و سدره المنتهى، پرسش ششم درباره پيامبر مرسل و پيامبر غير مرسل و علم لدنى است. پرسش هفتم درباره حديث: تنام عيناى و لاينام قلبى.
     
    #سؤالات مولانا معظم عماد المله والدين ابن الخوام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/1054?volumeNumber=2&sectionNumber=517&viewType=html ر.ک: همان، ص517]</ref>.
    به گفتگویى مى‌پردازد كه در شب دوشنبه 14 جمادى 709ق در مقام فراهان درباره شناخت ماه 29 و 30 روزه با پادشاه اسلام(كه ظاهرا اولجايتو است) داشته است.
    ==  ویژگیهای اثر ==
     
    ویژگى‌هاى این اثر را مى‌توان به چند دسته تقسيم كرد
    13- رساله سوالات علما: مباحث مقام سلطانيه: گفتگوهايى است در چهار مبحث متفاوت.
    خواجه در این کتاب در مجموع بيش از هر جاى ديگرى از مصنفات خود از خویش سخن گفته و قدرت ذهن و عمق مطالعات مختلف علمى و نيز مشرب فكرى و روال عقيدتى‌اش را به نمايش گذاشته است.
     
    # سادگى و روانى كلام.
    14- تفسير آيه '''ولو شئنا لآتينا كل نفس هداها و لكن حق القول منى لاملان جهنم من الجنه و الناس اجمعين'''.
    # اقتباس از آيات.
     
    # مباحث و مسائل فلسفى.
    15- تفسير آيه '''و لو علم فيهم خيرا لاسمعهم'''...
    # توجه به مهام ادارى و مملكت دارى.
     
    # اطلاعات پزشكى.
    16- تفسير '''انا انزلناه في ليله القدر'''. تاویلاتى است عرفانى درباره شب قدر نه تفسير حرف به حرف اين آيه.
     
    17-فايده زيارت: گفتارى است درباره ارزش تن بزرگان پس از وفات و نيز زيارت قبور ايشان.
     
    18- شرح حديث انا مدينه العلم و على بابها.
     
    19- مراتب علوم: علم معقول و منقول.
     
    20- ذيل رساله لطايف طبى. اين نام به قلم نویسنده رساله، در سرآغاز رساله آمده است و چنين برمى‌آيد كه خواجه رساله‌اى به نام لطايف طبى داشته است كه اين يكى دنباله آن است. گفتارى است حاوى دو پرسش و پاسخ پزشكى.
     
    21- تدویر زمين: رساله در علم هيئت، گفتارى است در اثبات كرویت زمين برپايه انديشه ستاره شناسان و تفسير آياتى از قرآن در اين زمينه.
     
    22-تفسير '''لو كان البحر مدادا''': جواب قاضى مرو درباره پایان ناپذيرى كلمات الهى و تفسير آيه فوق.
     
    23- رساله در اثبات اشرفيت عقلا از علما.
     
    در اين رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيم‌هاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور.
     
    24- سوالات مرتضى معظم نظام‌الدين: چهار پرسش از هفت پرسش وى به جاى مانده است: پرسش چهارم درباره برترى امت محمد(ص) بر امت موسى(ع)، پنجم درباره معراج و آسمان هفتم و سدره المنتهى، پرسش ششم درباره پيامبر مرسل و پيامبر غير مرسل و علم لدنى است. پرسش هفتم درباره حديث: تنام عيناى و لاينام قلبى.
     
    25- سوالات مولانا معظم عماد المله و الدين ابن الخوام.
     
    ویژگى‌هاى اين اثر را مى‌توان به چند دسته تقسيم كرد
     
    1- خواجه در اين کتاب در مجموع بيش از هر جاى ديگرى از مصنفات خود از خویش سخن گفته و قدرت ذهن و عمق مطالعات مختلف علمى و نيز مشرب فكرى و روال عقيدتى‌اش را به نمايش گذاشته است.
     
    2- سادگى و روانى كلام.
     
    3- اقتباس از آيات.
     
    4- مباحث و مسائل فلسفى.
     
    5- توجه به مهام ادارى و مملكت دارى.
     
    6- اطلاعات پزشكى.
     
    ==نسخه شناسى==
    ==نسخه شناسى==
     
    اين اثر دارى نسخه خطى يا رونوشت اصيلى است كه در زمان خود [[رشیدالدین فضل‌الله|خواجه]] تألیف و تدوین شده و اينك در مجموعه نسخ خطى نفيس کتابخانه گنج بخش مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان به شماره 13789 نگهدارى مى‌شود. تعداد رساله‌ها در این نسخه بيست و پنج رساله است. به نظر مى‌رسد این نسخه در زمان خود خواجه؛ يعنى حدود اوائل قرن هشتم هجرى قمرى نوشته شده باشد.
     
    نسخه حاضر در برنامه از روى نسخه فوق به كوشش آقاى [[شعبانی، رضا|رضا شعبانى]]، مدير مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان تهيه گرديده و برای بار نخست در سال 1371ش1993م در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 539 صفحه توسط مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان در اسلام آباد منتشر شده است.
    اين اثر دارى نسخه خطى يا رونوشت اصيلى است كه در زمان خود خواجه تألیف و تدوین شده و اينك در مجموعه نسخ خطى نفيس کتابخانه گنج بخش مركز تحقيقات فارسى ايران و پاكستان به شماره 13789 نگهدارى مى‌شود. تعداد رساله‌ها در اين نسخه بيست و پنج رساله است. به نظر مى‌رسد اين نسخه در زمان خود خواجه؛ يعنى حدود اوائل قرن هشتم هجرى قمرى نوشته شده باشد.
    ==پانويس ==
     
    <references />
    نسخه حاضر در برنامه از روى نسخه فوق به كوشش آقاى رضا شعبانى، مدير مركز تحقيقات فارسى ايران و پاكستان تهيه گرديده و براى بار نخست در سال 1371ش1993م در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 539 صفحه توسط مركز تحقيقات فارسى ايران و پاكستان در اسلام آباد منتشر شده است.


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    1- مقدمه رضا شعبانى بر کتاب.
    # مقدمه رضا شعبانى بر کتاب.
     
    #[[:noormags:72058| غفرانى، على؛ رشيدالدين فضل‌الله و انديشه آبادگرى در قلمرو ايلخانان؛ مطالعات اسلامی بهار 1385 - شماره 71 علمی-پژوهشی (حوزه علمیه)/ISC (‎24 صفحه - از 167 تا 190)]].
    2- غفرانى، على؛ رشيد الدين فضل‌الله و انديشه آبادگرى در قلمرو ايلخانان؛فصلنامه دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه مشهد؛ شماره 71.
    # [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ ج سوم، چهارم، پنجم و هشتم.
     
    ==وابسته‌ها==
    3- [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانى]]، [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛ ج سوم، چهارم، پنجم و هشتم.
    {{وابسته‌ها}}
     


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    خط ۱۲۷: خط ۸۷:
    [[رده:کلیات]]
    [[رده:کلیات]]
    [[رده:پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]
    [[رده:پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]
    [[رده:بهمن (1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۰۰

    اسئله و اجوبه رشیدی
    أسئله و أجوبه رشيدي
    پدیدآورانشعبانی، رضا (گردآورنده) رشیدالدین فضل‌الله (نویسنده)
    ناشرمرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
    مکان نشراسلام آباد - پاکستان
    سال نشر1371 ش یا 1993 م
    چاپ1
    موضوعاسلام - پرسشها و پاسخها نثر فارسی - قرن 7ق.
    زبانفارسی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏12‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5‎‏الف‎‏5
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    اسئله و اجوبه رشيدى، تألیف رشيدالدين فضل‌الله همدانى، و به کوشش دکتر رضا شعبانی به چاپ رسیده، این کتاب پاسخ‌هاى خواجه به سؤالاتى است كه از وى پرسيده‌اند.

    ساختار

    دانشمندى به نام مجدالدين عالى شاه بن حسن حسینى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مسأله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بوده‌اند كه به همین صورت سؤال‌هاى خود را مطرح كرده‌اند و از خواجه پاسخ‌هاى مناسب را دريافت داشته‌اند، به طورى كه این کتاب؛ مشتمل بر بيست و پنج بخش است كه برخى از ابواب آن به صورت سؤال و جواب مطرح شده و قسمتى از فقرات آن شكل توضيحى و تفسيرى و كلامى به خود گرفته است.

    گزارش محتوا

    عناوین فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است:

    1. بطلان تناسخ و اثبات حشر اجساد:
      گفتارى است كلامى كه در پاسخ پرسش مولانا معظم عمادالدوله والدين (احيانا مطرزى) نگاشته شده است[۱].
    2. اسئله مرتضى معظم سيد‌ ‎مجد المله والدين عاليشاه الابرقوهى:
      پرسش‌هایى است در مسائل كلامى و عرفانى و كشوردارى كه شخص مذكور از خواجه استفسار كرده است[۲].
    3. اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مسأله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است[۳].
    4. سؤال مولانا معظم ملك الافاضل نورالدين كوه كيلوئى:
      اين سؤال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است[۴].
    5. سؤال مولانا معظم... عمادالدوله والدين المطرزى:
      مشتمل بر تنها یک پرسش درباره حرص و ديگر كاستى‌هاى روانى در مردمان و قول قرآن:و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآمیز است[۵].
    6. اعتذار: در آن از مشغولیت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مى‌كند و در واقع جواب این پرسش عمومى را مى‌دهد كه برخى در پنهان از یکديگر مى‌پرسند، این پيرمرد با این جايگاه در دانش‌ها و دارایى‌ها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگویى از بیکارى مى‌پردازد[۶].
    7. سؤال مولانا معظم عضدالدوله والدين المطرزى: مطرزى در ديباچه سؤال به دشوارى موضوع و اينكه پيش از آن خواجه طوسى، اثيرالدين ابهرى، ابن كمونه و... بدان پرداخته‌اند، اشاره مى‌كند و سپس پرسش خود را در میان مى‌گذارد: كسى درون اتاقى رفته و مى‌گوید كه هر سخنى كه من در این اتاق مى‌گویم دروغ است و غير از این سخنى نمى‌گوید و بيرون مى‌آيد. اكنون این سخن راست است يا دروغ.اگر راست است بايد دروغ باشد و اگر دروغ است بايد كه راست باشد. پس بايد هم راست باشد و هم دروغ و این محال است[۷].
    8. سؤال مولانا معظم شهاب المله والدين الزاكانى: پرسشى است درباره اينكه بارى تعالى قادر مختار است يا موجب بالذات[۸].
    9. سؤال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء ناصرالدين امیر يحيى: پرسشى است عقيدتى درباره قتل پيامبران و عصمت ايشان[۹].
    10. سؤال مولانا معظم شرف المله والدين قاضى سيواس: پرسشى است درباره آيه:الم ذلك الکتاب لا ريب فيه هدى للمتقين[۱۰].
    11. اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله والدين الجوهرى السمنانى[۱۱]: این مسائل در شش بند عرضه مى‌شود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مى‌باشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و...
    12. ذكر جمیل پادشاه: مباحث مقام فراهان[۱۲]:
      به گفتگویى مى‌پردازد كه در شب دوشنبه 14 جمادى 709ق در مقام فراهان درباره شناخت ماه 29 و 30 روزه با پادشاه اسلام(كه ظاهرا اولجايتو است) داشته است.
    13. رساله سؤالات علما: مباحث مقام سلطانيه: گفتگوهایى است در چهار مبحث متفاوت[۱۳].
    14. تفسير آيهولو شئنا لآتينا كل نفس هداها و لكن حق القول منى لاملان جهنم من الجنه و الناس اجمعين[۱۴].
    15. تفسير آيهو لو علم فيهم خيرا لاسمعهم...[۱۵]
    16. تفسيرانا انزلناه في ليله القدر. تاویلاتى است عرفانى درباره شب قدر نه تفسير حرف به حرف این آيه[۱۶].
    17. فايده زيارت: گفتارى است درباره ارزش تن بزرگان پس از وفات و نيز زيارت قبور ايشان[۱۷].
    18. شرح حديث انا مدينه العلم و على بابها[۱۸].
    19. مراتب علوم: علم معقول و منقول[۱۹].
    20. ذيل رساله لطايف طبى. این نام به قلم نویسنده رساله، در سرآغاز رساله آمده است و چنين برمى‌آيد كه خواجه رساله‌اى به نام لطايف طبى داشته است كه این یکى دنباله آن است. گفتارى است حاوى دو پرسش و پاسخ پزشكى[۲۰].
    21. تدویر زمین: رساله در علم هيئت، گفتارى است در اثبات كرویت زمین برپايه انديشه ستاره شناسان و تفسير آياتى از قرآن در این زمینه[۲۱].
    22. تفسيرلو كان البحر مدادا: جواب قاضى مرو درباره پایان ناپذيرى كلمات الهى و تفسير آيه فوق[۲۲].
    23. رساله در اثبات اشرفيت عقلا از علما[۲۳].
      در این رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيم‌هاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور.
    24. سؤالات مرتضى معظم نظام‌الدين[۲۴]: چهار پرسش از هفت پرسش وى به جاى مانده است: پرسش چهارم درباره برترى امت محمد(ص) بر امت موسى(ع)، پنجم درباره معراج و آسمان هفتم و سدره المنتهى، پرسش ششم درباره پيامبر مرسل و پيامبر غير مرسل و علم لدنى است. پرسش هفتم درباره حديث: تنام عيناى و لاينام قلبى.
    25. سؤالات مولانا معظم عماد المله والدين ابن الخوام[۲۵].

    ویژگیهای اثر

    ویژگى‌هاى این اثر را مى‌توان به چند دسته تقسيم كرد خواجه در این کتاب در مجموع بيش از هر جاى ديگرى از مصنفات خود از خویش سخن گفته و قدرت ذهن و عمق مطالعات مختلف علمى و نيز مشرب فكرى و روال عقيدتى‌اش را به نمايش گذاشته است.

    1. سادگى و روانى كلام.
    2. اقتباس از آيات.
    3. مباحث و مسائل فلسفى.
    4. توجه به مهام ادارى و مملكت دارى.
    5. اطلاعات پزشكى.

    نسخه شناسى

    اين اثر دارى نسخه خطى يا رونوشت اصيلى است كه در زمان خود خواجه تألیف و تدوین شده و اينك در مجموعه نسخ خطى نفيس کتابخانه گنج بخش مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان به شماره 13789 نگهدارى مى‌شود. تعداد رساله‌ها در این نسخه بيست و پنج رساله است. به نظر مى‌رسد این نسخه در زمان خود خواجه؛ يعنى حدود اوائل قرن هشتم هجرى قمرى نوشته شده باشد. نسخه حاضر در برنامه از روى نسخه فوق به كوشش آقاى رضا شعبانى، مدير مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان تهيه گرديده و برای بار نخست در سال 1371ش1993م در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 539 صفحه توسط مركز تحقيقات فارسی ایران و پاکستان در اسلام آباد منتشر شده است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: متن کتاب، ج2، ص1
    2. ↑ ر.ک: همان، ص38
    3. ↑ ر.ک: همان، ص52
    4. ↑ ر.ک: همان، ص95
    5. ↑ ر.ک: همان، ص102
    6. ↑ ر.ک: همان، ص112
    7. ↑ ر.ک: همان، ص122
    8. ↑ ر.ک: همان، ص126
    9. ↑ ر.ک: همان، ص133
    10. ↑ ر.ک: همان، ص138
    11. ↑ ر.ک: همان، ص141
    12. ↑ ر.ک: همان، ص178
    13. ↑ ر.ک: همان، ص192
    14. ↑ ر.ک: همان، ص224
    15. ↑ ر.ک: همان، ص232
    16. ↑ ر.ک: همان، ص237
    17. ↑ ر.ک: همان، ص242
    18. ↑ ر.ک: همان، ص249
    19. ↑ ر.ک: همان، ص256
    20. ↑ ر.ک: همان، 261
    21. ↑ ر.ک: همان، ص267
    22. ↑ ر.ک: همان، ص349
    23. ↑ ر.ک: همان، ص413
    24. ↑ ر.ک: همان، ص514
    25. ↑ ر.ک: همان، ص517

    منابع مقاله

    1. مقدمه رضا شعبانى بر کتاب.
    2. غفرانى، على؛ رشيدالدين فضل‌الله و انديشه آبادگرى در قلمرو ايلخانان؛ مطالعات اسلامی بهار 1385 - شماره 71 علمی-پژوهشی (حوزه علمیه)/ISC (‎24 صفحه - از 167 تا 190).
    3. آقابزرگ تهرانى، الذريعة إلی تصانيف الشيعة؛ ج سوم، چهارم، پنجم و هشتم.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=أسئله_و_أجوبه_رشيدي&oldid=713185»