پژوهشی پیرامون شهدای کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'سیرهنویسان' به 'سیرهنویسان') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'کربلا (ابهام زدایی)' به 'کربلا (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = پژوهشی پيرامون | | عنوان = پژوهشی پيرامون شهدای کربلا | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| تصویر = NUR4079J1.jpg | | تصویر = NUR4079J1.jpg | ||
| پدیدآوران = جمعي از نويسندگان: | | پدیدآوران = جمعي از نويسندگان: | ||
شاکر، ابوالقاسم( | [[شاکر، ابوالقاسم]](نویسنده)؛ | ||
[[بینش، عبدالحسين]] (نویسنده)؛ | |||
[[جمشیدی، سعید]] (نویسنده)؛ | |||
[[دریاب نجفی، باقر]] (نویسنده)؛ | |||
[[رحمتی، رضا]] (نویسنده)؛ | |||
[[رضایی، اکبر]] (نویسنده)؛ | |||
[[مظفری، محمد]] (نویسنده)؛ | |||
[[مقيمیفرد، علی]] (نویسنده) | |||
| ناشر = زمزم هدايت | | ناشر = زمزم هدايت | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
| تعداد جلد = 1 | | تعداد جلد = 1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =04079 | ||
| کد کنگره = BP 42 /پ4 | | کد کنگره = BP 42 /پ4 | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE04079AUTOMATIONCODE | ||
| کتابخوان همراه نور =04079 | |||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|کربلا (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''پژوهشی پیرامون شهدای کربلا'''، به کوشش تنى چند از پژوهشگران گروه تاریخ مرکز تحقیقات اسلامى و با هدف اطلاعرسانى دقیق، کامل و آسان درباره شهداى کربلا فراهم آمده است. امتیاز این اثر نسبت به آثار مشابه، جامعیت آن است؛ زیرا در این مجموعه، درباره همه کسانى که در منابع قدیم و جدید از آنها به‌عنوان «شهید کربلا» یاد شده، پژوهش گسترده و کاملى انجام یافته است و اطلاعات لازم و مفید و مستندى در اختیار خوانندگان محترم قرار میدهد. | '''پژوهشی پیرامون شهدای کربلا'''، به کوشش تنى چند از پژوهشگران گروه تاریخ مرکز تحقیقات اسلامى و با هدف اطلاعرسانى دقیق، کامل و آسان درباره شهداى کربلا فراهم آمده است. امتیاز این اثر نسبت به آثار مشابه، جامعیت آن است؛ زیرا در این مجموعه، درباره همه کسانى که در منابع قدیم و جدید از آنها به‌عنوان «شهید کربلا» یاد شده، پژوهش گسترده و کاملى انجام یافته است و اطلاعات لازم و مفید و مستندى در اختیار خوانندگان محترم قرار میدهد. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده و مقالات فراوانی پیرامون شهدای کربلاست. ترتیب مقالات این کتاب بر اساس نظام الفبایى است، مگر مقاله امام حسین(ع) که نخستین مقاله نهاده شد. نامهاى متعدد و غیر مشهور هریک از شهدا نیز به نام مشهور وى ارجاع گردیده است. | کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده و مقالات فراوانی پیرامون شهدای کربلاست. ترتیب مقالات این کتاب بر اساس نظام الفبایى است، مگر مقاله امام حسین(ع) که نخستین مقاله نهاده شد. نامهاى متعدد و غیر مشهور هریک از شهدا نیز به نام مشهور وى ارجاع گردیده است. | ||
در تهیه این اثر بیشتر از منابع شیعی مانند «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» [[امین، محسن|سید محسن امین]]، «[[الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد|الإرشاد]]» [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]]، «[[المناقب|مناقب آل أبي‌طالب]]» [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] استفاده شده است؛ اگرچه منابع اهل سنت مانند [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]] نیز مورد استفاده قرار گرفته است. | در تهیه این اثر بیشتر از منابع شیعی مانند «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» [[امین، سید محسن|سید محسن امین]]، «[[الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد|الإرشاد]]» [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]]، «[[المناقب|مناقب آل أبي‌طالب]]» [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهرآشوب]] استفاده شده است؛ اگرچه منابع اهل سنت مانند [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاریخ طبری]] نیز مورد استفاده قرار گرفته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۷: | ||
الف)- گردآورى اسامى همه کسانى که در منابع رجال، انساب، تاریخ، مقتل، حدیث و... از آنها به‌عنوان شهید کربلا نام برده شده است. | الف)- گردآورى اسامى همه کسانى که در منابع رجال، انساب، تاریخ، مقتل، حدیث و... از آنها به‌عنوان شهید کربلا نام برده شده است. | ||
ب)- تنظیم و اصلاحات نگارشى و ویرایشى نام‌ها بر اساس | ب)- تنظیم و اصلاحات نگارشى و ویرایشى نام‌ها بر اساس «شیوهنامه دائرةالمعارف امام حسین(ع)»؛ از قبیل حذف اسامى تکرارى، ارجاع نامهاى گوناگون یک شهید به نام مشهور و معتبر و... و در نهایت تصویب عناوین اصلاح‌شده و برگزیده از سوى «هیئت علمى تحقیقات عاشورا». | ||
ج)- تشکیل پرونده علمى براى هریک از عناوین مصوّب؛ بدین‌ترتیب که آنچه در منابع مهم شیعه و دیگر مذاهب، درباره هریک از شهیدان کربلا آمده بود، استخراج و در پروندهاى جداگانه قرار داده شد. | ج)- تشکیل پرونده علمى براى هریک از عناوین مصوّب؛ بدین‌ترتیب که آنچه در منابع مهم شیعه و دیگر مذاهب، درباره هریک از شهیدان کربلا آمده بود، استخراج و در پروندهاى جداگانه قرار داده شد. | ||
د) ساماندهى اطلاعات جمعآورىشده و نگارش مقالات. در این مرحله سعى محققان بر این بوده که مقالات با ساختار زیر تدوین گردد: بیان مشخصات کلی (همچون: نام، نسب، لقب و کنیه، قبیله و عنوان مهم)؛ زمان و مکان تولّد؛ سببِ داشتنِ عنوان یا لقبى؛ | د) ساماندهى اطلاعات جمعآورىشده و نگارش مقالات. در این مرحله سعى محققان بر این بوده که مقالات با ساختار زیر تدوین گردد: بیان مشخصات کلی (همچون: نام، نسب، لقب و کنیه، قبیله و عنوان مهم)؛ زمان و مکان تولّد؛ سببِ داشتنِ عنوان یا لقبى؛ زندگینامه؛ صحابى یا تابعى بودن؛ ویژگی‌هاى مهم شخصیتى (همچون اخلاقى، سیاسى و علمى)؛ ارتباط حسینى - عاشورایی؛ خاندان و بازماندگان. | ||
هرچند در مواردى این ساختار به‌طور کامل تحقّق نیافته است؛ زیرا با توجه به حاکمیت دشمنان اهل‌بیت(ع) به هنگام وقوع حادثه و سالیان متمادى پس از آن، عالمان تاریخ و رجال، امکان پرداختن به زندگانى شهداى کربلا را نیافتهاند و به حداقل اطلاعرسانى درباره آنان بسنده کردهاند. اما همین مقدار از | هرچند در مواردى این ساختار به‌طور کامل تحقّق نیافته است؛ زیرا با توجه به حاکمیت دشمنان اهل‌بیت(ع) به هنگام وقوع حادثه و سالیان متمادى پس از آن، عالمان تاریخ و رجال، امکان پرداختن به زندگانى شهداى کربلا را نیافتهاند و به حداقل اطلاعرسانى درباره آنان بسنده کردهاند. اما همین مقدار از آگاهی‌هاى به‌دست‌آمده نیز براى دوست‌داران و شیفتگان مکتب حسینى، مغتنم و الهامبخش است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/30 ر.ک: همان، ص31-30]</ref> | ||
کتاب با مقاله امام حسین(ع)، با این عبارت آغاز شده است: «حضرت سیدالشهدا، حسین بن على(ع)، نوه دخترى پیامبر اکرم(ص) و امام سوم شیعیان است. مادرش فاطمه زهرا(ع) است که او را در روز سوم شعبان سال سوم و به روایتى سوم یا پنجم ماه شعبان سال چهارم هجرى در مدینه منوره به دنیا آورد. هنگامى که نوزاد را نزد رسول خدا(ص) بردند، از دیدارش شادمان گردید و در گوش راست وى اذان و در گوش چپ او اقامه گفت»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص35</ref> | کتاب با مقاله امام حسین(ع)، با این عبارت آغاز شده است: «حضرت سیدالشهدا، حسین بن على(ع)، نوه دخترى پیامبر اکرم(ص) و امام سوم شیعیان است. مادرش فاطمه زهرا(ع) است که او را در روز سوم شعبان سال سوم و به روایتى سوم یا پنجم ماه شعبان سال چهارم هجرى در مدینه منوره به دنیا آورد. هنگامى که نوزاد را نزد رسول خدا(ص) بردند، از دیدارش شادمان گردید و در گوش راست وى اذان و در گوش چپ او اقامه گفت»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/35 ر.ک: متن کتاب، ص35]</ref> | ||
در نگاهی اجمالی به دیگر مقالات نکته‌ای توجه را به خود جلب می‌کند؛ برخی از مطالب از منابع معاصر نقل می‌شود و هیچ اثری از آنها در منابع کهن وجود ندارد. عباراتی که دال بر این موضوع باشد فراوان است؛ مثلاً درباره ابوعمره زیاد بن عریب می‌خوانیم: «سیرهنویسان و مورخان پیشین درباره وى سخنى نگفتهاند، ولى برخى از معاصران او را فرزند عریب بن حنظلة بن دارم بن عبداللَّه بن کعب الصائد... بن همدان دانستهاند»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص87</ref> | در نگاهی اجمالی به دیگر مقالات نکته‌ای توجه را به خود جلب می‌کند؛ برخی از مطالب از منابع معاصر نقل می‌شود و هیچ اثری از آنها در منابع کهن وجود ندارد. عباراتی که دال بر این موضوع باشد فراوان است؛ مثلاً درباره ابوعمره زیاد بن عریب می‌خوانیم: «سیرهنویسان و مورخان پیشین درباره وى سخنى نگفتهاند، ولى برخى از معاصران او را فرزند عریب بن حنظلة بن دارم بن عبداللَّه بن کعب الصائد... بن همدان دانستهاند»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/87 ر.ک: متن کتاب، ص87]</ref> | ||
یا اینکه در ذیل این عبارت: «صاحب روضة الشهداء نوشته است که وى در روز عاشورا همراه محمد بن انس و فیروزان، غلام امام حسین(ع)، به کمک عبداللَّه بن حسن(ع) شتافت و پس از کشتن تنى چند از نیروهاى دشمن، توسط بخترى بن سعد و ازرق بن هاشم به شهادت رسید»، چنین می‌خوانیم: «در منابع متقدم مربوط به عاشورا نامى از اسد بن ابى‌دجانه به‌عنوان شهید کربلا برده نشده است». همچنین درباره اسد کلبی می‌خوانیم: «درحالى‌که در منابع کهن مربوط به عاشورا، نام اسد کلبى در شمار شهیدان کربلا دیده نشد»»<ref>ر.ک: همان، ص94</ref> | یا اینکه در ذیل این عبارت: «صاحب روضة الشهداء نوشته است که وى در روز عاشورا همراه محمد بن انس و فیروزان، غلام امام حسین(ع)، به کمک عبداللَّه بن حسن(ع) شتافت و پس از کشتن تنى چند از نیروهاى دشمن، توسط بخترى بن سعد و ازرق بن هاشم به شهادت رسید»، چنین می‌خوانیم: «در منابع متقدم مربوط به عاشورا نامى از اسد بن ابى‌دجانه به‌عنوان شهید کربلا برده نشده است». همچنین درباره اسد کلبی می‌خوانیم: «درحالى‌که در منابع کهن مربوط به عاشورا، نام اسد کلبى در شمار شهیدان کربلا دیده نشد»»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/94 ر.ک: همان، ص94]</ref> | ||
در نگارش نام تعدادی از شهدای کربلا تصحیف صورت گرفته است؛ لذا نویسنده برخی از نام‌ها را به نام صحیح این افراد ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال اسامی یزید بن مغفل یا مفضل به زید بن معقل ارجاع شده است<ref>ر.ک: همان، ص402</ref> | در نگارش نام تعدادی از شهدای کربلا تصحیف صورت گرفته است؛ لذا نویسنده برخی از نام‌ها را به نام صحیح این افراد ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال اسامی یزید بن مغفل یا مفضل به زید بن معقل ارجاع شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/402 ر.ک: همان، ص402]</ref> | ||
همچنین است اسامی شهدایی که در صفحات پیشین کتاب از آنها با کنیه یاد شده است؛ مانند: یزید بن مهاجر یا مهاصر که به ابوالشعثاء کندی ارجاع شده است<ref>ر.ک: همان</ref> | همچنین است اسامی شهدایی که در صفحات پیشین کتاب از آنها با کنیه یاد شده است؛ مانند: یزید بن مهاجر یا مهاصر که به ابوالشعثاء کندی ارجاع شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773/1/402 ر.ک: همان]</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست منابع در انتهای کتاب و آدرس منابع در پاورقی‌ها ذکر شده است. | فهرست منابع در انتهای کتاب و آدرس منابع در پاورقی‌ها ذکر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
{{سرور شهیدان}} | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه]] | |||
[[دانشنامه امام حسین علیه‌السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ]] | |||
[[درسی که حسین علیه‌السلام به انسانها آموخت]] | |||
[[از حسین علیه‌السلام تا مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشريف]] | |||
[[الإمام الحسين(ع) و أصحابه]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۰: | خط ۱۰۳: | ||
[[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]] | ||
[[رده:حالات فردی]] | [[رده:حالات فردی]] | ||
[[رده:حسین | [[رده:امام حسین(ع)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۴
پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، به کوشش تنى چند از پژوهشگران گروه تاریخ مرکز تحقیقات اسلامى و با هدف اطلاعرسانى دقیق، کامل و آسان درباره شهداى کربلا فراهم آمده است. امتیاز این اثر نسبت به آثار مشابه، جامعیت آن است؛ زیرا در این مجموعه، درباره همه کسانى که در منابع قدیم و جدید از آنها به‌عنوان «شهید کربلا» یاد شده، پژوهش گسترده و کاملى انجام یافته است و اطلاعات لازم و مفید و مستندى در اختیار خوانندگان محترم قرار میدهد.
| پژوهشی پيرامون شهدای کربلا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمعي از نويسندگان:
شاکر، ابوالقاسم(نویسنده)؛ بینش، عبدالحسين (نویسنده)؛ جمشیدی، سعید (نویسنده)؛ دریاب نجفی، باقر (نویسنده)؛ رحمتی، رضا (نویسنده)؛ رضایی، اکبر (نویسنده)؛ مظفری، محمد (نویسنده)؛ مقيمیفرد، علی (نویسنده) |
| ناشر | زمزم هدايت |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1385ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-8769-80-X |
| موضوع | 1.حسين بن علي(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - اصحاب 2.شهيدان - سرگذشت‌نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 42 /پ4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده و مقالات فراوانی پیرامون شهدای کربلاست. ترتیب مقالات این کتاب بر اساس نظام الفبایى است، مگر مقاله امام حسین(ع) که نخستین مقاله نهاده شد. نامهاى متعدد و غیر مشهور هریک از شهدا نیز به نام مشهور وى ارجاع گردیده است.
در تهیه این اثر بیشتر از منابع شیعی مانند «أعيان الشيعة» سید محسن امین، «الإرشاد» شیخ مفید، «مناقب آل أبي‌طالب» ابن شهرآشوب استفاده شده است؛ اگرچه منابع اهل سنت مانند تاریخ طبری نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
گزارش محتوا
نویسنده، شیوه و مراحل تدوین کتاب را چنین توضیح داده است: الف)- گردآورى اسامى همه کسانى که در منابع رجال، انساب، تاریخ، مقتل، حدیث و... از آنها به‌عنوان شهید کربلا نام برده شده است.
ب)- تنظیم و اصلاحات نگارشى و ویرایشى نام‌ها بر اساس «شیوهنامه دائرةالمعارف امام حسین(ع)»؛ از قبیل حذف اسامى تکرارى، ارجاع نامهاى گوناگون یک شهید به نام مشهور و معتبر و... و در نهایت تصویب عناوین اصلاح‌شده و برگزیده از سوى «هیئت علمى تحقیقات عاشورا».
ج)- تشکیل پرونده علمى براى هریک از عناوین مصوّب؛ بدین‌ترتیب که آنچه در منابع مهم شیعه و دیگر مذاهب، درباره هریک از شهیدان کربلا آمده بود، استخراج و در پروندهاى جداگانه قرار داده شد.
د) ساماندهى اطلاعات جمعآورىشده و نگارش مقالات. در این مرحله سعى محققان بر این بوده که مقالات با ساختار زیر تدوین گردد: بیان مشخصات کلی (همچون: نام، نسب، لقب و کنیه، قبیله و عنوان مهم)؛ زمان و مکان تولّد؛ سببِ داشتنِ عنوان یا لقبى؛ زندگینامه؛ صحابى یا تابعى بودن؛ ویژگی‌هاى مهم شخصیتى (همچون اخلاقى، سیاسى و علمى)؛ ارتباط حسینى - عاشورایی؛ خاندان و بازماندگان.
هرچند در مواردى این ساختار به‌طور کامل تحقّق نیافته است؛ زیرا با توجه به حاکمیت دشمنان اهل‌بیت(ع) به هنگام وقوع حادثه و سالیان متمادى پس از آن، عالمان تاریخ و رجال، امکان پرداختن به زندگانى شهداى کربلا را نیافتهاند و به حداقل اطلاعرسانى درباره آنان بسنده کردهاند. اما همین مقدار از آگاهی‌هاى به‌دست‌آمده نیز براى دوست‌داران و شیفتگان مکتب حسینى، مغتنم و الهامبخش است[۱]
کتاب با مقاله امام حسین(ع)، با این عبارت آغاز شده است: «حضرت سیدالشهدا، حسین بن على(ع)، نوه دخترى پیامبر اکرم(ص) و امام سوم شیعیان است. مادرش فاطمه زهرا(ع) است که او را در روز سوم شعبان سال سوم و به روایتى سوم یا پنجم ماه شعبان سال چهارم هجرى در مدینه منوره به دنیا آورد. هنگامى که نوزاد را نزد رسول خدا(ص) بردند، از دیدارش شادمان گردید و در گوش راست وى اذان و در گوش چپ او اقامه گفت»[۲]
در نگاهی اجمالی به دیگر مقالات نکته‌ای توجه را به خود جلب می‌کند؛ برخی از مطالب از منابع معاصر نقل می‌شود و هیچ اثری از آنها در منابع کهن وجود ندارد. عباراتی که دال بر این موضوع باشد فراوان است؛ مثلاً درباره ابوعمره زیاد بن عریب می‌خوانیم: «سیرهنویسان و مورخان پیشین درباره وى سخنى نگفتهاند، ولى برخى از معاصران او را فرزند عریب بن حنظلة بن دارم بن عبداللَّه بن کعب الصائد... بن همدان دانستهاند»[۳]
یا اینکه در ذیل این عبارت: «صاحب روضة الشهداء نوشته است که وى در روز عاشورا همراه محمد بن انس و فیروزان، غلام امام حسین(ع)، به کمک عبداللَّه بن حسن(ع) شتافت و پس از کشتن تنى چند از نیروهاى دشمن، توسط بخترى بن سعد و ازرق بن هاشم به شهادت رسید»، چنین می‌خوانیم: «در منابع متقدم مربوط به عاشورا نامى از اسد بن ابى‌دجانه به‌عنوان شهید کربلا برده نشده است». همچنین درباره اسد کلبی می‌خوانیم: «درحالى‌که در منابع کهن مربوط به عاشورا، نام اسد کلبى در شمار شهیدان کربلا دیده نشد»»[۴]
در نگارش نام تعدادی از شهدای کربلا تصحیف صورت گرفته است؛ لذا نویسنده برخی از نام‌ها را به نام صحیح این افراد ارجاع داده است؛ به‌عنوان مثال اسامی یزید بن مغفل یا مفضل به زید بن معقل ارجاع شده است[۵]
همچنین است اسامی شهدایی که در صفحات پیشین کتاب از آنها با کنیه یاد شده است؛ مانند: یزید بن مهاجر یا مهاصر که به ابوالشعثاء کندی ارجاع شده است[۶]
وضعیت کتاب
فهرست منابع در انتهای کتاب و آدرس منابع در پاورقی‌ها ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.