شرح أدب الكاتب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (A-esmaili@noornet.net صفحهٔ شرح أدب الکاتب را به شرح أدب الكاتب منتقل کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ن شناسی' به 'ن‌شناسی') |
||
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11863J1.jpg | |||
| عنوان =شرح أدب الکاتب | |||
| | | عنوان‌های دیگر =ادب الکاتب. شرح | ||
| پدیدآوران = | |||
[[جوالیقی، موهوب بن احمد]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[رافعی، مصطفی صادق]] (مصحح) | [[رافعی، مصطفی صادق]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJ 6184 /الف2 الف4024 | ||
| موضوع = | |||
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، 213 - 276ق. ادب الکاتب - نقد و تفسیر | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
زبان‌شناسی | |||
زبان عربی - معنی شناسی | زبان عربی - معنی شناسی | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | مکتبة القدسي | ||
| مکان نشر =قاهره - مصر | |||
| سال نشر = 1350 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11863AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11863 | |||
| کتابخوان همراه نور =11863 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''شرح ادب الكاتب''' اثر [[جوالیقی، موهوب بن احمد|جواليقى]] متوفاى 539 ه.ق است كه كتاب را به زبان عربى، درباره لغت شناسى و براى استفاده وزيران، همراه با مقدمه‌اى مشهور كه شايد به عنوان اعتراف‌هاى سياسى - فرهنگى وى از دين تلقى شود، نوشته است. | |||
از قرن سوم به بعد، واژه ادب مفهوم جديد ديگرى پيدا مى‌كند و آن رسوم و تشريفاتى است كه هر قشر مخصوص از مردم موظف به رعايت آنها هستند. با توجه به همين معنى است كه نام بسيارى از كتاب‌ها با كلمه ادب شروع مى‌شود و بيانگر آداب و رسوم و تشريفات ويژه هر قشر است، چون ادب الكاتب، از [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، [[أدب النديم|ادب النديم]] از [[کشاجم، محمود بن حسین|كشاجم]]، ادب القاضى، ادب الوزير و امثال آن. | |||
كتاب بر حسب باب‌هاى موضوعى مرتب شده و شامل 148 باب مى‌شود، همچون باب غنى و فقر، خصب و جدب، مرض، الوان، عطا و.... [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] (276ق). عبدالرحمن همدانى نيز همان كار [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] را در كتابش انجام داده است. | |||
كتاب بر حسب باب‌هاى موضوعى مرتب شده و شامل 148 باب مى‌شود، همچون باب غنى و فقر، خصب و جدب، مرض، الوان، عطا و.... ابن قتيبه (276ق). عبدالرحمن همدانى نيز همان كار ابن قتيبه را در كتابش انجام داده است. | |||
كتاب حاضر كرسى درس وى در مدرسه نظاميه بوده است. | كتاب حاضر كرسى درس وى در مدرسه نظاميه بوده است. | ||
شرح اين كتاب به اين صورت است كه جملات ابن قتيبه در كتاب ادب الكاتب را آورده و بعد از هر جمله به شرح مطالب و لغات اين كتاب پرداخته است. | شرح اين كتاب به اين صورت است كه جملات [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] در كتاب ادب الكاتب را آورده و بعد از هر جمله به شرح مطالب و لغات اين كتاب پرداخته است. | ||
اين كتاب را ابن قتيبه براى وزير وقت ابن خاقان نگاشته و مقدمه طويلى بر آن نوشته است. در اين كتاب از انگيزه‌هاى تأليف و نيز ناهنجارى‌هاى رايج در بين نويسندگان عصر خويش، همچون دورى از ادب و معرفت و تعليم و عدم شناخت اصول كتابت سخن رانده است. همچنين پيرامون فرهنگ كاتب از ويژگى‌ها و شمايل و اخلاق او مفصل بحث كرده و كمى در مورد اساليب ترسل و آداب و رسوم مكاتبات، سخن به ميان آورده است. آن گاه كتابش را به چهار بخش يا كتاب تقسيم بندى كرده شامل: كتاب المعرفة، كتاب تقويم اليد، كتاب تقويم اللسان و كتاب الابنية. نيز براى هر كتاب، باب‌هايى را اختصاص داده است. در اين راستا رويكرد كلى مؤلف بيشتر متوجه علم لغت مى‌باشد.... اين كتاب در گذر عصرهاى مختلف، مورد توجه فراوان مؤلفين و | اين كتاب را [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] براى وزير وقت ابن خاقان نگاشته و مقدمه طويلى بر آن نوشته است. در اين كتاب از انگيزه‌هاى تأليف و نيز ناهنجارى‌هاى رايج در بين نويسندگان عصر خويش، همچون دورى از ادب و معرفت و تعليم و عدم شناخت اصول كتابت سخن رانده است. همچنين پيرامون فرهنگ كاتب از ويژگى‌ها و شمايل و اخلاق او مفصل بحث كرده و كمى در مورد اساليب ترسل و آداب و رسوم مكاتبات، سخن به ميان آورده است. آن گاه كتابش را به چهار بخش يا كتاب تقسيم بندى كرده شامل: كتاب المعرفة، كتاب تقويم اليد، كتاب تقويم اللسان و كتاب الابنية. نيز براى هر كتاب، باب‌هايى را اختصاص داده است. در اين راستا رويكرد كلى مؤلف بيشتر متوجه علم لغت مى‌باشد.... اين كتاب در گذر عصرهاى مختلف، مورد توجه فراوان مؤلفين و محققین بوده است و در رد آن و برشمارى كژى‌ها و كاستى‌ها و شرح خطبه يا ابيات آن و احياناً شرح كامل و تلخيص آن، كتاب‌هاى زيادى به نگارش درآمده است. | ||
شايد از قديم‌ترين اين كتاب‌ها كتاب غلط ادب الكاتب ابن كيسان (299ق) و شرح ادب الكاتب زجاجى و شرح خطبه ادب الكاتب خارزنجى (348ق) و شرح ادب الكاتب فارابى (350ق) و شرح ادب الكاتب زهراوى (حدود 350ق) و شرح خطبه ادب الكاتب عبدالباقى بن محمد 390 ه.ق باشد. | شايد از قديم‌ترين اين كتاب‌ها كتاب غلط ادب الكاتب ابن كيسان (299ق) و شرح ادب الكاتب زجاجى و شرح خطبه ادب الكاتب خارزنجى (348ق) و شرح ادب الكاتب فارابى (350ق) و شرح ادب الكاتب زهراوى (حدود 350ق) و شرح خطبه ادب الكاتب عبدالباقى بن محمد 390 ه.ق باشد. | ||
پس از قرن چهارم كتاب‌هاى زياد ديگرى مشابه كتاب‌هاى ياد شده، درباره كتاب ادب الكاتب نگاشته شد كه مهم‌ترين و مشهورترين آنها را كتاب الاقتضاب فى شرح ادب الكاتب اثر ابن سيد بطليوسى (521ه-) و شرح ادب الكاتب ابومنصور موهوب بن احمد جواليقى نام برد. | پس از قرن چهارم كتاب‌هاى زياد ديگرى مشابه كتاب‌هاى ياد شده، درباره كتاب ادب الكاتب نگاشته شد كه مهم‌ترين و مشهورترين آنها را كتاب الاقتضاب فى شرح ادب الكاتب اثر ابن سيد بطليوسى (521ه-) و شرح ادب الكاتب [[جوالیقی، موهوب بن احمد|ابومنصور موهوب بن احمد جواليقى]] نام برد. | ||
در زبان و ادبيات عرب، چهار كتاب را به عنوان كتاب‌هاى اصلى ادب مى‌شناخته‌اند و خواندن مكرر آنها را به متعلم توصيه مى‌كرده‌اند: ادب الكاتب ابن | در زبان و ادبيات عرب، چهار كتاب را به عنوان كتاب‌هاى اصلى ادب مى‌شناخته‌اند و خواندن مكرر آنها را به متعلم توصيه مى‌كرده‌اند: ادب الكاتب [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، الكامل [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، البيان و التبيين [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و نوادر يا امالى ابوعلى قالى بغدادى و تعداد علوم ادبى را از هشت تا پانزده نوشته‌اند كه مهم‌ترين آنها عبارت است از: لغت، صرف اشتقاق، خط، نحو، معانى، بيان، بديع، عروض، قافيه، قرض الشعر، علم انشاء يا علم نثر، محاضرات، كه تعدادى ديگر از علوم را نيز بر آنها افزوده‌اند. | ||
در پايان كتاب، پس از فهارس، درباره زندگى مصنف مطالبى ذكر گرديده است. | در پايان كتاب، پس از فهارس، درباره زندگى مصنف مطالبى ذكر گرديده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
در پايان كتاب فهرستى از مطالب و سپس فهرست اعلام ذكر شده است. | در پايان كتاب فهرستى از مطالب و سپس فهرست اعلام ذكر شده است. | ||
| خط ۷۲: | خط ۵۶: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#[[:noormags:32159|شیخ موسی، محمد خیر، علینقیان، حسین، کتاب‌شناسی فن کتابت و کتاب ورزی و ترسل در زبان عربی (از آغاز تا قرن چهارم ق)، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه پژوهش، خرداد و تير 1384 - شماره 92 (10 صفحه - از 102 تا 111)]]. | |||
#[[:noormags:18230|غلامرضايى، محمد، ادب و مفاهيم آن، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کیهان فرهنگی، خرداد 1366 - شماره 39 (4 صفحه - از 30 تا 33)]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الإقتضاب في شرح أدب الكتاب]] | |||
[[أدب النديم]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۵
| شرح أدب الکاتب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جوالیقی، موهوب بن احمد (نویسنده) رافعی، مصطفی صادق (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | ادب الکاتب. شرح |
| ناشر | مکتبة القدسي |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1350 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، 213 - 276ق. ادب الکاتب - نقد و تفسیر
زبان‌شناسی زبان عربی - معنی شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6184 /الف2 الف4024 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح ادب الكاتب اثر جواليقى متوفاى 539 ه.ق است كه كتاب را به زبان عربى، درباره لغت شناسى و براى استفاده وزيران، همراه با مقدمه‌اى مشهور كه شايد به عنوان اعتراف‌هاى سياسى - فرهنگى وى از دين تلقى شود، نوشته است.
از قرن سوم به بعد، واژه ادب مفهوم جديد ديگرى پيدا مى‌كند و آن رسوم و تشريفاتى است كه هر قشر مخصوص از مردم موظف به رعايت آنها هستند. با توجه به همين معنى است كه نام بسيارى از كتاب‌ها با كلمه ادب شروع مى‌شود و بيانگر آداب و رسوم و تشريفات ويژه هر قشر است، چون ادب الكاتب، از ابن قتيبه، ادب النديم از كشاجم، ادب القاضى، ادب الوزير و امثال آن.
كتاب بر حسب باب‌هاى موضوعى مرتب شده و شامل 148 باب مى‌شود، همچون باب غنى و فقر، خصب و جدب، مرض، الوان، عطا و.... ابن قتيبه (276ق). عبدالرحمن همدانى نيز همان كار ابن قتيبه را در كتابش انجام داده است.
كتاب حاضر كرسى درس وى در مدرسه نظاميه بوده است.
شرح اين كتاب به اين صورت است كه جملات ابن قتيبه در كتاب ادب الكاتب را آورده و بعد از هر جمله به شرح مطالب و لغات اين كتاب پرداخته است.
اين كتاب را ابن قتيبه براى وزير وقت ابن خاقان نگاشته و مقدمه طويلى بر آن نوشته است. در اين كتاب از انگيزه‌هاى تأليف و نيز ناهنجارى‌هاى رايج در بين نويسندگان عصر خويش، همچون دورى از ادب و معرفت و تعليم و عدم شناخت اصول كتابت سخن رانده است. همچنين پيرامون فرهنگ كاتب از ويژگى‌ها و شمايل و اخلاق او مفصل بحث كرده و كمى در مورد اساليب ترسل و آداب و رسوم مكاتبات، سخن به ميان آورده است. آن گاه كتابش را به چهار بخش يا كتاب تقسيم بندى كرده شامل: كتاب المعرفة، كتاب تقويم اليد، كتاب تقويم اللسان و كتاب الابنية. نيز براى هر كتاب، باب‌هايى را اختصاص داده است. در اين راستا رويكرد كلى مؤلف بيشتر متوجه علم لغت مى‌باشد.... اين كتاب در گذر عصرهاى مختلف، مورد توجه فراوان مؤلفين و محققین بوده است و در رد آن و برشمارى كژى‌ها و كاستى‌ها و شرح خطبه يا ابيات آن و احياناً شرح كامل و تلخيص آن، كتاب‌هاى زيادى به نگارش درآمده است.
شايد از قديم‌ترين اين كتاب‌ها كتاب غلط ادب الكاتب ابن كيسان (299ق) و شرح ادب الكاتب زجاجى و شرح خطبه ادب الكاتب خارزنجى (348ق) و شرح ادب الكاتب فارابى (350ق) و شرح ادب الكاتب زهراوى (حدود 350ق) و شرح خطبه ادب الكاتب عبدالباقى بن محمد 390 ه.ق باشد.
پس از قرن چهارم كتاب‌هاى زياد ديگرى مشابه كتاب‌هاى ياد شده، درباره كتاب ادب الكاتب نگاشته شد كه مهم‌ترين و مشهورترين آنها را كتاب الاقتضاب فى شرح ادب الكاتب اثر ابن سيد بطليوسى (521ه-) و شرح ادب الكاتب ابومنصور موهوب بن احمد جواليقى نام برد.
در زبان و ادبيات عرب، چهار كتاب را به عنوان كتاب‌هاى اصلى ادب مى‌شناخته‌اند و خواندن مكرر آنها را به متعلم توصيه مى‌كرده‌اند: ادب الكاتب ابن قتيبه، الكامل مبرد، البيان و التبيين جاحظ و نوادر يا امالى ابوعلى قالى بغدادى و تعداد علوم ادبى را از هشت تا پانزده نوشته‌اند كه مهم‌ترين آنها عبارت است از: لغت، صرف اشتقاق، خط، نحو، معانى، بيان، بديع، عروض، قافيه، قرض الشعر، علم انشاء يا علم نثر، محاضرات، كه تعدادى ديگر از علوم را نيز بر آنها افزوده‌اند.
در پايان كتاب، پس از فهارس، درباره زندگى مصنف مطالبى ذكر گرديده است.
وضعيت كتاب
در پايان كتاب فهرستى از مطالب و سپس فهرست اعلام ذكر شده است.
منابع مقاله
- شیخ موسی، محمد خیر، علینقیان، حسین، کتاب‌شناسی فن کتابت و کتاب ورزی و ترسل در زبان عربی (از آغاز تا قرن چهارم ق)، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه پژوهش، خرداد و تير 1384 - شماره 92 (10 صفحه - از 102 تا 111).
- غلامرضايى، محمد، ادب و مفاهيم آن، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کیهان فرهنگی، خرداد 1366 - شماره 39 (4 صفحه - از 30 تا 33).