محاسبة النفس اللوامة و تنبيه الروح النوامة

‏محاسبة النفس اللوامة و تنبيه الروح النوامة
پدیدآوران	کفعمی، ابراهیم بن علی (نویسنده) تبریزیان، فارس (محقق)
ناشر	مؤسسة الفکر الاسلامى
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1412 ق
چاپ	1
موضوع	اخلاق اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 خود سازی (اسلام)
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏55‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏7‎‏م‎‏3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، محاسبه نفس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

محاسبة النفس اللوامة، تنبيه الروح النوامة تأليف ابراهيم بن على كفعمى، به زبان عربى است. و مشتمل بر بيان مطالب گوناگون پيرامون نفس آدمى است.

ساختار

كتاب، مشتمل بر يك مقدمه از محقق و متن است. محقق كتاب، فارس الحسون است.

متن كتاب، مشتمل بر اين امور است:

1. آيات ترغيب و اخطار و...؛
2. احاديث وارده از پيامبر اسلام(ص) شامل تحذير و ترغيب، امر و نهى و مواعظ؛
3. حكمت‌ها و امثال؛
4. لطائف زيبا و آثار متفاوت؛
5. عبارات ادبى و اشعار لطيف متناسب با مبحث.

گزارش محتوا

مطالب و مباحث كتاب، بسيار جامع و كامل است با نثرى مسجع و آهنگين، به گونه‌اى كه خواننده از خواندن مطالب آن لذت مى‌برد.

مؤلف، در مقدمه و آغاز كتاب به صورت صريح اسم كتاب را بيان ننموده است بلكه با اين عبارت به آن اشاره نموده است:

«فحقٌّ على كل ذى علم، و حتم على كل ذى حزم، محاسبۀ النفسِ اللوامة و تنبيه الروح النوامة»

مطالب كتاب، بسيار سودمند و مفيد است. مؤلف، در براى بيان هر مطلبى از عبارت «يا نفس» استفاده نموده است.

يكى از شيوه‌هايى كه مؤلف در كتاب به كار برده «اقتباس» است.

يك نمونه اقتباسى كه مؤلف استفاده نموده است:

در صفحه 33 كتاب مؤلف از اين عبارت را ذكر كرده است: «و لا يخاف فى الله لومة لائم».

و اين عبارت اقتباس از اين آيه قرآن است: «يجاهدون فى سبيل الله و لا يخافون لومة لائم».

مؤلف، نصايح و مواعظ خود را با اين روايت از على(ع) كه متناسب با موضوع و مبحث كتاب است آغاز مى‌نمايد:

«پس نفس خود را محاسبه كن قبل از آن كه مورد محاسبه واقع گردد. و از آن طلب كن قبل از آن كه از آن محاسبه نمايند».

برخى از مواعظ و نصايحى كه مؤلف بيان مى‌نمايد به اين شرح است:

«يا نفس: و اين يك روز جديد است. و تو شاهد بر آن هستى. پس در اين روز براى خدا عمل كن. و بر تو اين مطلب واضح و آشكار است. بدرستى كه هر نفس از انفاس، و هر حسى از حواس، جوهر عظيم و گرانبهايى است كه براى آن هيچ قيمتى نيست».

«يا نفس: مكاسب دنيا به سبب انفاق، و آخرت به استحقاق، و هوى و هوس دشمن عقل، و لهو از ثمره‌هاى جهل، و اعمال از ثمرات نيت‌ها، و صدقه برترين حسنات، و طمع فقر ظاهر است.

يكى از كارهاى مؤلف در بيان آيات قرآن، بيان آياتى است كه با كلمه «يوم» شروع شده است. اين آيات به صورتى انتخاب شده است كه داراى نثرى آهنگين باشند.

ارائه نمونه‌اى از كار مؤلف در بيان آيات قرآنى:

«يوم‌الدين، و ما ادراك ما يوم‌الدين، يوم يقوم الناس لرب العالمين، يوم التناد يوم تولون مدبرين،

يوم ينفخ فى الصور ففزع من فى السموات... و كل أتوه داخرين،

يوم الجمع لا ريب فيه فريق فى الجنة و فريق فى السعير،

يوم لا مرد له من الله ما لكم... و ما لكم من نكير».

محقق، در مقدمه پيرامون موضوع كتاب، توضيحات بسيار كاملى و با ارزشى ذكر مى‌نمايد. از جمله مواردى هم چنين در مقدمه مطالبى در مورد مؤلف، تولد و وفات مؤلف، اساتيد، اساتيدى كه به وى اجازه روايت دادند، اقوال علما در حق مؤلف، آثار وى و نسخ‌هاى كتاب بيان مى‌گردد.

وضعيت كتاب

كتاب، فاقد ذكر مطالب و موضوعات است. محقق، توضيحات كلمات و عبارات غامض، اختلاف نسخ و آدرس آيات و روايات را در پاورقى بيان نمو ده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

محاسبة النفس (ترجمه)

محاسبة النفس

کشف الريبة في أحکام الغيبة

محاسبه نفس یا روش پیشگیری از وقوع جرم