الأربعين في دلائل التوحيد: تفاوت میان نسخه‌ها

كتاب الأربعين في دلائل التوحيد
كتاب الأربعين في دلائل التوحيد
پدیدآوران	انصاری، عبدالله بن محمد (نویسنده) فقيهي، علي بن محمد (مصحح) ابن درباس، عبدالملک بن عيسي (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	کتاب الاربعين في دلائل التوحيد رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري
ناشر	مؤسسه تبوک للنشر و التوزيع
مکان نشر	مصر - قاهره
چاپ	2
موضوع	اشعريان - دفاعيه‌‏ها و رديه‏‌ها توحيد
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏217‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ه‎‏4‎‏الف‎‏4
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۷

برای دیگر کاربردها، الأربعين (ابهام‌زدایی) را ببینید.

كتاب الأربعين في دلائل التوحيد، اثر ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی (396-481ق)، کتابی است به زبان عربی، دربردارنده چهل حدیث درباره اسماء و صفات خداوند. به دنبال این اثر، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري، تألیف ابوالقاسم عبدالمالک بن عیسی بن درباس (576-659ق)، در دفاع از ابوالحسن اشعری(260-324ق) در کتاب «الإبانة عن أصول الديانة» آورده شده است.

این دو اثر توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.

ساختار

کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‌نامه ابواسماعیل هروی، چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‌اند.

در بخش دوم، متن کتاب رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري، بعد از مقدمه محقق آمده است.

گزارش محتوا

ابواسماعیل هروی همچون بخاری کتابش را با روایتی در باب نیت آغاز نموده و آن را تحت عنوان «باب إيجاب النية الصادقة في كل عمل» قرار داده است. او خود این روایت را از علی بن محمد بن طرازی (متوفی 422ق) در نیشابور شنیده است. سلسله این روایت به خلیفه دوم ختم می‌شود. او از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «إنما الأعمال بالنيات و إنما لامرئ ما نوی»^[۱].

دومین روایت به موضوع نصیحت و خیرخواهی اختصاص یافته است. نویسنده با سند خویش از جریر بن عبدالله نقل می‌کند که: با رسول خدا بر اقامه نماز و دادن زکات و خیرخواهی برای هر مسلمانی بیعت نمودم^[۲].

در روایت چهارم این رساله به این مسئله اشاره شده که: «مردی از اهل کتاب نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: ای محمد! خداوند متعال، آسمان‌ها را بر یکی از انگشتانش؛ زمین را بر انگشت دیگرش، کوه‌ها را بر یکی دیگر از انگشتانش و خاک مرطوب را بر انگشت دیگرش قرار می‌دهد، سپس می‌گوید: من پادشاه و مالک جهانم. در این هنگام پیامبر خندید به‌گونه‌ای که دندان‌هایش پیدا شد. سپس این آیه شریفه را خواند:وَ مٰا قَدَرُوا اَللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهِ (الأنعام: 91)؛ «آنان خدا را آن‌گونه که سزاوار اوست نشناختند». فضیل و سفیان این مطلب را بیان نموده‌اند که پیامبر از روی تعجب خندید و گفتار آن مرد را تصدیق نمود^[۳].

در جای دیگر روایاتی نقل نموده که جایگاه خداوند را در آسمان فرض نموده است.^[۴] که هر شب از آنجا به زمین می‌آید^[۵]. او محدود و دارای جهت است.^[۶] و اعضایی چون، دست، چشم، گوش، انگشت و... دارد^[۷]. او قدم‎هایش را بر روی کرسی قرار داده است.^[۸].

محقق در این رساله علائمی اختصاری برای برخی از کتاب‌ها در نظر گرفته که عبارت است از:

«خ»، برای صحیح بخاری؛
«م»، برای صحیح مسلم؛
«حم»، برای مسند احمد؛
«ت»، برای صحیح ترمذی؛
«د»، برای سنن ابوداود؛
«جه»، برای سنن ابن ماجه^[۹].

وضعیت کتاب

فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است.

محقق در ابتدای هر رساله مقدمه‌ای نقل نموده و مهم‎ترین کارهایی را که بر روی آن انجام داده ذکر نموده است.^[۱۰].

وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است.

پاورقی‌های کتاب به ذکر مستندات مطالب و ترجمه اعلام متن اختصاص یافته است.

پانویس

منابع مقاله

مقدمات و متن کتاب.
بخش فلسفه و کلام، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش.
سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري و كتابه الإبانة عن أصول الديانة، مجله الحكمة، رجب 1422، شماره 23.

وابسته‌ها

دروس في التوحيد

تهليليه (شرح لا إله إلّا الله)

التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته

أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همایونی)

جامع الافكار و ناقد الانظار

التمهيد لقواعد التوحيد

عجائب القرآن

رسالة التوحيد

دروس في التوحيد

المسامرة شرح المسایرة

كتاب التوحيد

التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته

شرح القصيدة النونية

رسالة الطبيب البهبهاني

تنبیهات حول المبدأ و المعاد

رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري

توحید المفضل

المسامرة شرح المسایرة

راه نجات در دعای سمات

شرح القصيدة النونية

توحيد مفضل

دلائل التوحيد

هداية الأمة إلی معارف الأئمة

توحید مفضل و اخلاق

در آمدی بر سیر و سلوک

أسرار الآيات به انضمام تعليقات حكيم مولی علی نوری

أسرار الآيات (تحقیق خواجوی)

شرح العقيدة الكبری

رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري

[1] ر.ک: متن کتاب، ص39-40

[2] ر.ک: همان، ص41-42

[3] ر.ک: همان، ص45

[4] ر.ک: همان، ص54

[5] ر.ک: همان، ص80

[6] ر.ک: همان، ص60-61

[7] ر.ک: همان، ص62-75

[8] ر.ک: همان، ص56-57

[9] ر.ک: مقدمه محقق، ص35

[10] ر.ک: همان، ص33-34؛ 103

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="wikiInfo">
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR25126J1.jpg|بندانگشتی|كتاب الأربعين في دلائل التوحيد]]
+| تصویر =NUR25126J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =كتاب الأربعين في دلائل التوحيد
-|+
+| عنوان‌های دیگر =کتاب الاربعين في دلائل التوحيد
-|-
-! نام کتاب!! data-type="bookName" |كتاب الأربعين في دلائل التوحيد
-|-
-|نام های دیگر کتاب
-| data-type="otherBookNames" |کتاب الاربعين في دلائل التوحيد
-رسالة في الذب عن أبي الحسن الأشعري
+رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري
-|-
+| پدیدآوران =
-|پدیدآورندگان
+[[انصاری، عبدالله بن محمد]] (نویسنده)
-| data-type="authors" |[[انصاری، عبدالله بن محمد]] (نويسنده)
 [[فقيهي، علي بن محمد]] (مصحح)
-[[ابن درباس، عبد الملک بن عيسي]] (نويسنده)
+[[ابن درباس، عبدالملک بن عيسي]] (نویسنده)
+| زبان =عربی
-|-
+| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏217‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ه‎‏4‎‏الف‎‏4
-|زبان
+| موضوع =
-| data-type="language" |عربي
+اشعريان - دفاعيه‌‏ها و رديه‏‌ها
-|-
-|کد کنگره
-| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏BP‎‏ ‎‏217‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ه‎‏4‎‏الف‎‏4
-|-
-|موضوع
-| data-type="subject" |اشعريان - دفاعيه‏ها و رديه‏ها
 توحيد
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+مؤسسه تبوک للنشر و التوزيع
-| data-type="publisher" |موسسه تبوک للنشر و التوزيع
+| مکان نشر =مصر - قاهره
-|-
+| سال نشر = |مجلد1: 2010م ,
-|مکان نشر
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25126AUTOMATIONCODE
-| data-type="publishPlace" |مصر - قاهره
+| چاپ =2
-|-
+| تعداد جلد =1
-||سال نشر
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =25126
-| ata-type="publishYear" |مجلد1: 2010م ,
+| کتابخوان همراه نور =25126
-|- class="articleCode"
+| کد پدیدآور =
+| پس از =
+| پیش از =
+}}
+{{کاربردهای دیگر|الأربعين (ابهام‌زدایی)}}
-|کد اتوماسیون
+'''كتاب الأربعين في دلائل التوحيد'''، اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق)، کتابی است به زبان عربی، دربردارنده چهل حدیث درباره اسماء و صفات خداوند. به دنبال این اثر، [[رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]]، تألیف ابوالقاسم عبدالمالک بن عیسی بن درباس (576-659ق)، در دفاع از [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]](260-324ق) در کتاب «[[الإبانة عن أصول الديانة]]» آورده شده است.
-| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE25126AUTOMATIONCODE
-|}
-</div>
-'''كتاب الأربعين في دلائل التوحيد'''، اثر [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل عبدالله بن محمد هروی]] (396-481ق)، کتابی است به زبان عربی، دربردارنده چهل حدیث درباره اسماء و صفات خداوند. به دنبال این اثر، رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري، تألیف ابوالقاسم عبدالمالک بن عیسی بن درباس (576-659ق)، در دفاع از [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]](260-324ق) در کتاب «[[الإبانة عن أصول الديانة]]» آورده شده است.
 این دو اثر توسط علی بن محمد بن ناصر فقیهی مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.
 ==ساختار==
-کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‎نامه [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]]، چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‎اند.
+کتاب از دو بخش مجزا تشکیل شده است که در بخش اول بعد از مقدمه محقق و زندگی‌نامه [[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]]، چهل حدیث آمده که هرکدام از این احادیث در یک باب جای گرفته‌اند.
-در بخش دوم، متن رساله دوم، بعد از مقدمه محقق آمده است.
+در بخش دوم، متن کتاب [[رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]]، بعد از مقدمه محقق آمده است.
 ==گزارش محتوا==
-===كتاب الأربعين في دلائل التوحيد===
-[[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]] همچون بخاری کتابش را با روایتی در باب نیت آغاز نموده و آن را تحت عنوان «باب إيجاب النية الصادقة في كل عمل» قرار داده است. او خود این روایت را از علی بن محمد بن طرازی (متوفی 422ق) در نیشابور شنیده است. سلسله این روایت به خلیفه دوم ختم می‎شود. او از پیامبر(ص) نقل می‎کند: «إنما الأعمال بالنيات و إنما لامرئ ما نوی»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص39-40</ref>.
-دومین روایت به موضوع نصیحت و خیرخواهی اختصاص یافته است. نویسنده با سند خویش از جریر بن عبدالله نقل می‎کند که: با رسول خدا بر اقامه نماز و دادن زکات و خیرخواهی برای هر مسلمانی بیعت نمودم<ref>ر.ک: همان، ص41-42</ref>.
+[[انصاری، عبدالله بن محمد|ابواسماعیل هروی]] همچون بخاری کتابش را با روایتی در باب نیت آغاز نموده و آن را تحت عنوان «باب إيجاب النية الصادقة في كل عمل» قرار داده است. او خود این روایت را از علی بن محمد بن طرازی (متوفی 422ق) در نیشابور شنیده است. سلسله این روایت به خلیفه دوم ختم می‌شود. او از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «إنما الأعمال بالنيات و إنما لامرئ ما نوی»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/39 ر.ک: متن کتاب، ص39-40]</ref>.
+دومین روایت به موضوع نصیحت و خیرخواهی اختصاص یافته است. نویسنده با سند خویش از جریر بن عبدالله نقل می‌کند که: با رسول خدا بر اقامه نماز و دادن زکات و خیرخواهی برای هر مسلمانی بیعت نمودم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/41 ر.ک: همان، ص41-42]</ref>.
-در روایت چهارم این رساله به این مسئله اشاره شده که: «مردی از اهل کتاب نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: ای محمد! خداوند متعال، آسمان‎ها را بر یکی از انگشتانش؛ زمین را بر انگشت دیگرش، کوه‎ها را بر یکی دیگر از انگشتانش و خاک مرطوب را بر انگشت دیگرش قرار می‎دهد، سپس می‎گوید: من پادشاه و مالک جهانم. در این هنگام پیامبر خندید به‎گونه‎ای که دندان‎هایش پیدا شد. سپس این آیه شریفه را خواند: '''وَ مٰا قَدَرُوا اَللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهِ''' (الأنعام: 91)؛ «آنان خدا را آن‎گونه که سزاوار اوست نشناختند». فضیل و سفیان این مطلب را بیان نموده‎اند که پیامبر از روی تعجب خندید و گفتار آن مرد را تصدیق نمود<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>.
+در روایت چهارم این رساله به این مسئله اشاره شده که: «مردی از اهل کتاب نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: ای محمد! خداوند متعال، آسمان‌ها را بر یکی از انگشتانش؛ زمین را بر انگشت دیگرش، کوه‌ها را بر یکی دیگر از انگشتانش و خاک مرطوب را بر انگشت دیگرش قرار می‌دهد، سپس می‌گوید: من پادشاه و مالک جهانم. در این هنگام پیامبر خندید به‌گونه‌ای که دندان‌هایش پیدا شد. سپس این آیه شریفه را خواند:'''وَ مٰا قَدَرُوا اَللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهِ''' (الأنعام: 91)؛ «آنان خدا را آن‌گونه که سزاوار اوست نشناختند». فضیل و سفیان این مطلب را بیان نموده‌اند که پیامبر از روی تعجب خندید و گفتار آن مرد را تصدیق نمود<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/45 ر.ک: همان، ص45]</ref>.
-در جای دیگر روایاتی نقل نموده که جایگاه خداوند را در آسمان فرض نموده است<ref>ر.ک: همان، ص54</ref> که هر شب از آنجا به زمین می‎آید<ref>ر.ک: همان، ص80</ref>. او محدود و دارای جهت است<ref>ر.ک: همان، ص60-61</ref> و اعضایی چون، دست، چشم، گوش، انگشت و... دارد<ref>ر.ک: همان، ص62-75</ref>. او قدم‎هایش را بر روی کرسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص56-57</ref>.
+در جای دیگر روایاتی نقل نموده که جایگاه خداوند را در آسمان فرض نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/54 ر.ک: همان، ص54]</ref> که هر شب از آنجا به زمین می‌آید<ref>ر.ک: همان، ص80</ref>. او محدود و دارای جهت است.<ref>ر.ک: همان، ص60-61</ref> و اعضایی چون، دست، چشم، گوش، انگشت و... دارد<ref>ر.ک: همان، ص62-75</ref>. او قدم‎هایش را بر روی کرسی قرار داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/56 ر.ک: همان، ص56-57]</ref>.
-محقق در این رساله علائمی اختصاری برای برخی از کتاب‎ها در نظر گرفته که عبارت است از:
+محقق در این رساله علائمی اختصاری برای برخی از کتاب‌ها در نظر گرفته که عبارت است از:
 # «خ»، برای [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]]؛
 # «م»، برای [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]]؛
@@ خط ۶۹: / خط ۵۷: @@
 # «ت»، برای [[الجامع الصحیح و هو سنن الترمذي|صحیح ترمذی]]؛
 # «د»، برای [[سنن أبي‌داود|سنن ابوداود؛]]
-# «جه»، برای [[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص35</ref>.
+# «جه»، برای [[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/35 ر.ک: مقدمه محقق، ص35]</ref>.
+==وضعیت کتاب==
+فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است.
+محقق در ابتدای هر رساله مقدمه‌ای نقل نموده و مهم‎ترین کارهایی را که بر روی آن انجام داده ذکر نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/33 ر.ک: همان، ص33-34]؛ [https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/29075/1/103 103]</ref>.
+وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است.
+پاورقی‌های کتاب به ذکر مستندات مطالب و ترجمه اعلام متن اختصاص یافته است.
+==پانویس==
+<references/>
+==منابع مقاله==
+# مقدمات و متن کتاب.
+# بخش فلسفه و کلام، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش.
+#[[:noormags:362854|سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري و كتابه الإبانة عن أصول الديانة، مجله الحكمة، رجب 1422، شماره 23]].
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[دروس في التوحيد]]
+[[تهليليه (شرح لا إله إلّا الله)]]
+[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]]
+[[رساله فارسی إنه الحق]]
+[[التوحيد(ماتريدي)]]
+[[حکمت الهی عام و خاص]]
+[[دلائل التوحيد]]
+[[أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همایونی)]]
+[[جامع الافكار و ناقد الانظار]]
+[[التمهيد لقواعد التوحيد]]
+[[عجائب القرآن]]
+[[رسالة التوحيد]]
-===رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري===
+[[دروس في التوحيد]]
-این رساله را عبدالملک بن عیسی بن درباس، در دفاع از کتاب «[[الإبانة في أصول الديانة|الإبانة]]» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] نوشته است. برخی می‎گویند این اثر توسط ابواسحاق ابراهیم بن عثمان بن عیسی، فرزند برادر عبدالملک بن عیسی نوشته شده است، نه خود او<ref>ر.ک: سلفی، حمدی عبدالمجید، ص151</ref>.
-کتاب «[[الإبانة في أصول الديانة|الإبانة]]»، مشتمل بر همه عقاید اشعری است و گفتگوی مفصل از آن، به‎ویژه ازآن‎جهت که حتی امروز نیز اکثریت مسلمانان جهان دارای این مذهب فکری‎اند، ضروری می‎نماید. اشعری ابتدا در دو باب از این کتاب به نقل و شرح عقاید و اقوال کژراهان و بدعت‎گذاران (بنا بر تعبیر او) می‎پردازد که خود صریحاً به‎عنوان معتزلیان، قدریان، جَمهیان، حَروریان، رافضیان و مُرجئیان از آن‎ها یاد می‎کند و سپس به بیان نظرات «اهل حق و سنت» می‎پردازد<ref>ر.ک: بخش فلسفه و کلام، ج2 ، ص351</ref>.
+[[المسامرة شرح المسایرة]]
-محقق در مقدمه این رساله به معتزله تاخته و می‎گوید: آن‎ها کسانی هستند که نصوص قرآنی و روایی را مورد تحریف قرار داده‎اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص97</ref>.
+[[كتاب التوحيد]]
-وی می‎نویسد: هرچند [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] در ابتدا شاگرد ابوعلی جبائی معتزلی و معتقد به مسلک اعتزال بود، لکن بعد از مدتی با تمسک به قرآن و حدیث از اعتزال دست کشید و تفکر آن‎ها را مورد نقد قرار داد و تفکر صحیح خود را در کتاب «[[الإبانه عن أصول الديانة]]» به معرض نمایش گذاشت<ref>ر.ک: همان، ص98</ref>. برخی، درباره او گفته‎اند: اعتقاد [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] با آنچه در این کتابش آورده، منافات دارد؛ زیرا او در این اثرش راه تقیه را پیش گرفته است. برخی دیگر در دفاع از وی گفته‎اند: اینکه گفته شود او در این اثر تقیه نموده است، افترائی بیش نیست؛ زیرا او از عالمانی است که به علم و تقوا معروف بوده و از چنین کسی بعید است که در وادی نفاق و تقیه بیفتد<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.
+[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]]
-نویسنده در این رساله، نظریات برخی از علماء را آورده که در تعریف و تمجید از کتاب «الإبانة» [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]]، مطالبی را بیان نموده‎اند و گفته‎اند که این اثر او به‎دور از تقیه نوشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
+[[شرح القصيدة النونية]]
-این اثر، رد بر کلام کوثری نیز هست. او در حاشیه خویش نوشته است: اشعری، کتاب ابانه را بر روش مفوضه نوشته است و مقصود او بیرون کشیدن کسانی است که در ورطه تشبیه افتاده‎اند. او سعی نموده قدم‎به‎قدم آن‎ها را به سمت اعتقاد صحیح هدایت کند... [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] به بغداد رفت و با تمام حکمتش سعی نمود به‎وسیله کتاب ابانه، به‎تدریج تفکر معتقدان و زاهدان حشویه (حشویه قائل به تجسیم بودند) را به اعتقاد مطابق با سنت تبدیل نماید؛ لذا به‎محض وارد شدن به آنجا این اثر را نوشت<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>.
+[[رسالة الطبيب البهبهاني]]
-نویسنده در این رساله، نظرات برخی از علما درباره کتاب و نویسنده «الإبانة» را ذکر کرده است؛ از جمله نظر احمد بن ثابت طرقی در بیان مسئله «استقرار (استواء) خداوند» است که می‎گوید: جهمیه را دیدم که مسئله عرش را منکر می‎شدند و استوا را طبق نظر [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] تأویل می‎بردند و من دیدم که این نوع تأویل و انتساب آن به ابوالحسن اشعری باطل است؛ زیرا در کتاب الإبانة عن أصول الديانة، ادله‎ای را دیده‎ام که استقرار و استوا را اثبات نموده است و در آن تأویل نیست<ref>ر.ک: همان، ص111-112</ref>.
+[[تنبیهات حول المبدأ و المعاد]]
-یکی دیگر از عالمانی که به این اثر اهتمام ورزیده، اسماعیل بن عبدالرحمن بن احمد صابونی نیشابوری (متوفی 449ق) است. او همواره درحالی‎که کتاب «ابانه» اشعری را در دست داشت، به مجلس درسش می‎رفت... <ref>ر.ک: همان، ص113</ref>.
+[[رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]]
-==وضعیت کتاب==
+[[توحید المفضل]]
-فهرست محتویات و فهارس فنی در انتهای کتاب آمده است.
+[[المسامرة شرح المسایرة]]
+[[راه نجات در دعای سمات]]
+[[شرح القصيدة النونية]]
+[[توحيد مفضل]]
+[[دلائل التوحيد]]
+[[هداية الأمة إلی معارف الأئمة]]
+[[توحید مفضل و اخلاق]]
+[[در آمدی بر سیر و سلوک]]
-محقق در ابتدای هر رساله مقدمه‎ای نقل نموده و مهم‎ترین کارهایی را که بر روی آن انجام داده ذکر نموده است<ref>ر.ک: همان، ص33-34؛ 103</ref>.
+[[أسرار الآيات به انضمام تعليقات حكيم مولی علی نوری]]
-وی در ابتدای هر رساله چند تصویر از نسخ خطی را به معرض نمایش گذاشته است.
+[[أسرار الآيات (تحقیق خواجوی)]]
-پاورقی‎های کتاب به ذکر مستندات مطالب و ترجمه اعلام متن اختصاص یافته است.
+[[شرح العقيدة الكبری]]
-==پانویس==
+[[رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]]
-<references />
-==منابع مقاله==
-# مقدمات و متن کتاب.
-# بخش فلسفه و کلام، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374ش.
-# سلفی، حمدی عبدالمجید، رسالة في الذب عن أبي‎الحسن الأشعري و كتابه الإبانة عن أصول الديانة، مجله الحكمة، رجب 1422، شماره 23، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:
-http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/362854
-== وابسته‌ها ==
-==پیوندها==
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:کلام و عقاید]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده: مباحث خاص کلامی]]
-[[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:الهیات (توحید)]]
-[[رده:قربانی-باقی زاده]]
-[[رده:قربانی-اسفند96]]