راه نجات در دعای سمات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'نجات (ابهام زدایی)' به 'نجات (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR16924J1.jpg | |||
| عنوان =راه نجات در دعای سمات | |||
| پدیدآوران = | |||
[[رضای الهي، فضل‌الله]] (نویسنده) | |||
| | |||
|- | |- | ||
| data-type="language" | فارسی عربی | |||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
| | | کد کنگره =BP 217/4 /ر6ر2* | ||
|- | | موضوع = | ||
| | توحيد - جنبه‌های قرآنی | ||
| | دعای سمات | ||
|ناشر | |||
| ناشر = | |||
سازمان تبلیغات اسلامی، شركت چاپ و نشر بين الملل | |||
| مکان نشر = ايران - تهران | |||
| سال نشر = |مجلد1: 1388ش , | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16924AUTOMATIONCODE | |||
| | | چاپ =1 | ||
| | | شابک =978-964-304-310-0 | ||
| | | تعداد جلد =1 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =16924 | ||
| | | کتابخوان همراه نور =16924 | ||
| | | کد پدیدآور = | ||
| | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
| | }} | ||
| | {{کاربردهای دیگر| نجات (ابهام‌زدایی)}} | ||
{{کاربردهای دیگر| دعا (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''راه نجات در دعای سمات'''، اثر [[رضای الهي، فضل‌الله|فضل‌الله رضای الهی]] است که به زبان فارسی در شرح و تفسیر دعای سمات و مباحث توحیدی و صفات الهی نوشته شده است. | |||
'''راه نجات در دعای سمات'''، اثر فضل‌الله رضای الهی است که به زبان فارسی در شرح و تفسیر دعای سمات و مباحث توحیدی و صفات الهی نوشته شده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۷: | خط ۳۹: | ||
مؤلف، دعای سمات را به سه بخش اصلی تقسیم کرده است: | مؤلف، دعای سمات را به سه بخش اصلی تقسیم کرده است: | ||
بخش اول، در مورد «توحید» است، که خود شش فصل دارد و از فصول یک تا چهار آن، توحید را از دیدگاه دانشمندان مختلف غربی، از نظر قرآن، متکلمان و سایر دانشمندان بررسی کرده است و در فصل پنجم و ششم کاربرد و شیوه توحید را در باب عرفان و معالجات پزشکی توضیح می‌دهد <ref>ر.ک: متن کتاب، ص5-53</ref>. | بخش اول، در مورد «توحید» است، که خود شش فصل دارد و از فصول یک تا چهار آن، توحید را از دیدگاه دانشمندان مختلف غربی، از نظر قرآن، متکلمان و سایر دانشمندان بررسی کرده است و در فصل پنجم و ششم کاربرد و شیوه توحید را در باب عرفان و معالجات پزشکی توضیح می‌دهد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5-53</ref>. | ||
بخش دوم در مورد شیوه دعا کردن است که به سه فصل تقسیم شده و به‌ترتیب، معنی و زمان دعا و فضیلت و تأثیر دعای سمات را بیانگر شده است <ref>ر.ک: همان، ص61-87</ref>. | بخش دوم در مورد شیوه دعا کردن است که به سه فصل تقسیم شده و به‌ترتیب، معنی و زمان دعا و فضیلت و تأثیر دعای سمات را بیانگر شده است<ref>ر.ک: همان، ص61-87</ref>. | ||
از باب مثال در مورد آداب دعا که آن را به دو مرحله تقسیم کرده است، در مرحله اول به طهارت داشتن، معطر کردن تن و لباس، صدقه دادن و رو به قبله نشستن و... اشاره کرده است و در مرحله دوم که باید مقارن با دعا انجام شود، خضوع و خشوع داشتن، عمومیت دادن به دعا (برای دیگران نیز خواستن)، مدح و سپاس خداوند، توبه از گناهان گذشته و... اشاره می‌نماید <ref>ر.ک: همان، ص69-79</ref>. | از باب مثال در مورد آداب دعا که آن را به دو مرحله تقسیم کرده است، در مرحله اول به طهارت داشتن، معطر کردن تن و لباس، صدقه دادن و رو به قبله نشستن و... اشاره کرده است و در مرحله دوم که باید مقارن با دعا انجام شود، خضوع و خشوع داشتن، عمومیت دادن به دعا (برای دیگران نیز خواستن)، مدح و سپاس خداوند، توبه از گناهان گذشته و... اشاره می‌نماید<ref>ر.ک: همان، ص69-79</ref>. | ||
در بخش سوم کتاب، یعنی بخش آخر که قسمت اصلی و عظیم کتاب را در بر گرفته است، به شرح دعای سمات می‌پردازد که در کل، شامل چهارده فصل است که در فصل اول آن به تفسیر و معنای جزءبه‌جزء «بسم الله...» پرداخته است. | در بخش سوم کتاب، یعنی بخش آخر که قسمت اصلی و عظیم کتاب را در بر گرفته است، به شرح دعای سمات می‌پردازد که در کل، شامل چهارده فصل است که در فصل اول آن به تفسیر و معنای جزءبه‌جزء «بسم الله...» پرداخته است. | ||
سپس در فصل دوم، در مورد فضیلت «بسم الله» و صفات خداوند که در قرآن است و بر سه نوع است بحث می‌کند: | سپس در فصل دوم، در مورد فضیلت «بسم الله» و صفات خداوند که در قرآن است و بر سه نوع است بحث می‌کند: | ||
# صفات ذاتی که بدون رابطه با مخلوق می‌باشد و در قرآن بذاته معرف پروردگار است و شامل 33 صفت است. مؤلف به ذکر آنها، تعداد تکرارشان و سوره و آیه مشتمل بر آنها پرداخته است <ref>ر.ک: همان، ص103-105</ref>. | # صفات ذاتی که بدون رابطه با مخلوق می‌باشد و در قرآن بذاته معرف پروردگار است و شامل 33 صفت است. مؤلف به ذکر آنها، تعداد تکرارشان و سوره و آیه مشتمل بر آنها پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص103-105</ref>. | ||
# صفات حاکی از ارتباط خداوند با مخلوقات <ref>ر.ک: همان، ص106-107</ref>. | # صفات حاکی از ارتباط خداوند با مخلوقات<ref>ر.ک: همان، ص106-107</ref>. | ||
# صفات حاکی از رابطه خداوند تعالی با نوع انسان که خود بر سه قسمند: صفات دال بر حفظ و مراقبت (مانند رقیب، شهید و...)، صفات رحمت (مانند شکور، غفار و...) و صفات قهر (مانند سريع الحساب، شديد العقاب و...). | # صفات حاکی از رابطه خداوند تعالی با نوع انسان که خود بر سه قسمند: صفات دال بر حفظ و مراقبت (مانند رقیب، شهید و...)، صفات رحمت (مانند شکور، غفار و...) و صفات قهر (مانند سريع الحساب، شديد العقاب و...). | ||
در فصل سوم، سخن از معنی کلمه «اللهم» است. این بخش سرآغاز دعای سمات است. مؤلف در خصوص اسم اعظم خداوند روایات بسیاری را آورده است و به بیان نظر [[طباطبایی، محمدحسین|مرحوم علامه طباطبایی]] در مورد اسم اعظم خداوند در قالب دو حکایت و بیان نظر مفسران در مورد مراتب نزول قرآن پرداخته است <ref>ر.ک: همان، ص121-153</ref>. | در فصل سوم، سخن از معنی کلمه «اللهم» است. این بخش سرآغاز دعای سمات است. مؤلف در خصوص اسم اعظم خداوند روایات بسیاری را آورده است و به بیان نظر [[طباطبایی، سید محمدحسین|مرحوم علامه طباطبایی]] در مورد اسم اعظم خداوند در قالب دو حکایت و بیان نظر مفسران در مورد مراتب نزول قرآن پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص121-153</ref>. | ||
در فصل چهارم، به تفسیر اسمای حسنای الهی (عزیز، جلیل، کریم) که در دعای سمات آمده است، پرداخته شده است و بیان شده که خداوند اسمای حسنای خود را وسیله قضای حاجات مقرر فرموده است. در ادامه، در باب سوگند دادن خدا به نامی از نام‌های او که گشایشگر درهای بسته است و نامی که با آن کارهای سخت آسان می‌شود و... و روایات و داستان‌هایی در این باب بحث شده و جمله: «بجلال وجهك الكريم» و... تفسیر گردیده است <ref>ر.ک: همان، ص155-176</ref>. | در فصل چهارم، به تفسیر اسمای حسنای الهی (عزیز، جلیل، کریم) که در دعای سمات آمده است، پرداخته شده است و بیان شده که خداوند اسمای حسنای خود را وسیله قضای حاجات مقرر فرموده است. در ادامه، در باب سوگند دادن خدا به نامی از نام‌های او که گشایشگر درهای بسته است و نامی که با آن کارهای سخت آسان می‌شود و... و روایات و داستان‌هایی در این باب بحث شده و جمله: «بجلال وجهك الكريم» و... تفسیر گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص155-176</ref>. | ||
نویسنده در فصل پنجم، احاطه و مدیریت و آفرینش خداوند نسبت به آسمان‌ها و گردش زمین و پیدایش خورشید و منظومه شمسی و چگونگی وضع کره ماه و دما را با بحثی علمی، از طریق آیات قرآن متذکر شده است. | نویسنده در فصل پنجم، احاطه و مدیریت و آفرینش خداوند نسبت به آسمان‌ها و گردش زمین و پیدایش خورشید و منظومه شمسی و چگونگی وضع کره ماه و دما را با بحثی علمی، از طریق آیات قرآن متذکر شده است. | ||
در مورد شناخت نور، به نقل از دکتر حسن فرخ‌پیام سخن گفته و توضیح مفصلی را در باب ماهیت و انتشار انرژی نورانی، امواج نورانی، جنس نور، اثر متقابل نور و سرعت انتشار و اندازه‌گیری آن آورده است <ref>ر.ک: همان، ص177-222</ref>. | در مورد شناخت نور، به نقل از دکتر حسن فرخ‌پیام سخن گفته و توضیح مفصلی را در باب ماهیت و انتشار انرژی نورانی، امواج نورانی، جنس نور، اثر متقابل نور و سرعت انتشار و اندازه‌گیری آن آورده است<ref>ر.ک: همان، ص177-222</ref>. | ||
در فصل ششم، وجود ستارگان و سیر و سلوکشان را در منظومه شمسی، که روشنی‌بخش آسمان‌ها هستند، توضیح داده و بروج دوازده‌گانه را نام برده و معنی کلمات «مصابیح»، «مجاری»، «فلک» و... و آیاتی را که این کلمات در آنها آمده، بیان کرده است. همچنین در مورد دیگر کرات آسمانی و نه سیاره‌ای که به دور خورشید می‌گردند و چگونگی حرکاتشان در زمان‌های مختلف و در مورد کهکشان‌های دیگر و در کل درباره تاریخچه جهان سخن گفته است <ref>ر.ک: همان، ص223-237</ref>. | در فصل ششم، وجود ستارگان و سیر و سلوکشان را در منظومه شمسی، که روشنی‌بخش آسمان‌ها هستند، توضیح داده و بروج دوازده‌گانه را نام برده و معنی کلمات «مصابیح»، «مجاری»، «فلک» و... و آیاتی را که این کلمات در آنها آمده، بیان کرده است. همچنین در مورد دیگر کرات آسمانی و نه سیاره‌ای که به دور خورشید می‌گردند و چگونگی حرکاتشان در زمان‌های مختلف و در مورد کهکشان‌های دیگر و در کل درباره تاریخچه جهان سخن گفته است<ref>ر.ک: همان، ص223-237</ref>. | ||
در فصل هفتم، در مورد حضرت موسی و چگونگی رابطه خداوند با او، ولادت و مدت عمر موسی، چگونگی زندگی و معجزات او، توضیح مفصلی داده، سپس داستان حکومت ظالم فرعون وچگونگی بزرگ شدن موسی در کاخ وی و نیز داستان ورود حضرت موسی به شهر مدین که نتیجه‌ی این سفر ازدواج وی با دختر حضرت شعیب شد را بیان کرده و چگونگی فرمان خدا به موسی برای رفتن به مصر و دعوت به پرستش خدای یگانه و آزاد ساختن بنی‌اسرائیل را متذکر شده و سپس به بیان آیاتی در مورد معجزه موسی در مقابل فرعونیان و ایمان آوردن ساحران به خداوند و درخواست موسی از فرعون و نزول بلاهای ده‌گانه بر مصریان و... پرداخته است <ref>ر.ک: همان، ص241-265</ref>. | در فصل هفتم، در مورد حضرت موسی و چگونگی رابطه خداوند با او، ولادت و مدت عمر موسی، چگونگی زندگی و معجزات او، توضیح مفصلی داده، سپس داستان حکومت ظالم فرعون وچگونگی بزرگ شدن موسی در کاخ وی و نیز داستان ورود حضرت موسی به شهر مدین که نتیجه‌ی این سفر ازدواج وی با دختر حضرت شعیب شد را بیان کرده و چگونگی فرمان خدا به موسی برای رفتن به مصر و دعوت به پرستش خدای یگانه و آزاد ساختن بنی‌اسرائیل را متذکر شده و سپس به بیان آیاتی در مورد معجزه موسی در مقابل فرعونیان و ایمان آوردن ساحران به خداوند و درخواست موسی از فرعون و نزول بلاهای ده‌گانه بر مصریان و... پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص241-265</ref>. | ||
موضوع فصل هشتم، چگونگی داستان تکلم خداوند در طور سینا و جبل حوریث و وادی مقدس با حضرت موسی و بیان معنی طور و سینا و معجزه شکاف دریا برای عبور بنی‌اسرائیل و تاریخچه سرزمین مصر و قوم اسرائیل است. در شرح قسمتی از دعا، به شرح مقام کروبیان، غمائم، تابوت شهادت (که تورات را در آن حمل می‌کردند) و تابوت عهد پرداخته است و به مبعوث شدن حضرت موسی به مقام نبوت در وادی ایمن و بیان اینکه این کلمه در کدام سوره و آیه قرآن است، اشاره نموده است <ref>ر.ک: همان، ص267-290</ref>. | موضوع فصل هشتم، چگونگی داستان تکلم خداوند در طور سینا و جبل حوریث و وادی مقدس با حضرت موسی و بیان معنی طور و سینا و معجزه شکاف دریا برای عبور بنی‌اسرائیل و تاریخچه سرزمین مصر و قوم اسرائیل است. در شرح قسمتی از دعا، به شرح مقام کروبیان، غمائم، تابوت شهادت (که تورات را در آن حمل می‌کردند) و تابوت عهد پرداخته است و به مبعوث شدن حضرت موسی به مقام نبوت در وادی ایمن و بیان اینکه این کلمه در کدام سوره و آیه قرآن است، اشاره نموده است<ref>ر.ک: همان، ص267-290</ref>. | ||
فصل نهم در مورد نجات بنی‌اسرائیل و عبور آنها از آب دریا و نعمت‌های بسیاری که خداوند به آنها عطا کرد و فرعونیان را در دریا غرق کرد، می‌باشد. | فصل نهم در مورد نجات بنی‌اسرائیل و عبور آنها از آب دریا و نعمت‌های بسیاری که خداوند به آنها عطا کرد و فرعونیان را در دریا غرق کرد، می‌باشد. | ||
در ادامه، از تجلی خدا بر ابراهیم در مسجد خیف (مکان شریفی که خطابات و مکالمات الهی با حضرت ابراهیم در آنجا واقع شد) و سپس در مورد القاب ابراهیم و علت نام‌گذاری‌اش به نام خلیل و مقام حضرت ابراهیم (که خداوند در سوره‌ی بقره به آن اشاره کرده است) سخن به میان آمده و علاوه بر آن به بیان زندگی حضرت ابراهیم و چگونگی دعوت مردم به خداپرستی و داستان بت‌شکنی او در زمان نمرود پرداخته شده است <ref>ر.ک: همان، ص293-316</ref>. | در ادامه، از تجلی خدا بر ابراهیم در مسجد خیف (مکان شریفی که خطابات و مکالمات الهی با حضرت ابراهیم در آنجا واقع شد) و سپس در مورد القاب ابراهیم و علت نام‌گذاری‌اش به نام خلیل و مقام حضرت ابراهیم (که خداوند در سوره‌ی بقره به آن اشاره کرده است) سخن به میان آمده و علاوه بر آن به بیان زندگی حضرت ابراهیم و چگونگی دعوت مردم به خداپرستی و داستان بت‌شکنی او در زمان نمرود پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص293-316</ref>. | ||
در فصل دهم، زندگی‌نامه و پیامبری اسحاق و تجلی خداوند بر او در بئر شیع (جایگاه عبادتش) بیان شده؛ همچنین به رسالت رسیدن حضرت اسماعیل و داستان قربانی شدنش و سرگذشت حضرت یعقوب در خانه خدا (بیت ایل) توضیح داده شده است <ref>ر.ک: همان، ص317-331</ref>. | در فصل دهم، زندگی‌نامه و پیامبری اسحاق و تجلی خداوند بر او در بئر شیع (جایگاه عبادتش) بیان شده؛ همچنین به رسالت رسیدن حضرت اسماعیل و داستان قربانی شدنش و سرگذشت حضرت یعقوب در خانه خدا (بیت ایل) توضیح داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص317-331</ref>. | ||
فصل یازدهم، بیانگر وفای خدا به عهد و پیمان‌های خویش است؛ همچون: میثاق ابراهیم، برکت دادن به ذریه اسحاق، خبر زنده بودن یوسف به یعقوب، وعده‌ی اجر و ثواب و درجات عالیه بهشت و وعده اجابت دعای مؤمنان. | فصل یازدهم، بیانگر وفای خدا به عهد و پیمان‌های خویش است؛ همچون: میثاق ابراهیم، برکت دادن به ذریه اسحاق، خبر زنده بودن یوسف به یعقوب، وعده‌ی اجر و ثواب و درجات عالیه بهشت و وعده اجابت دعای مؤمنان. | ||
در پایان این فصل، به خلقت و داستان حضرت آدم و بیان نام او در آیات گوناگون قرآن اشاره شده است <ref>ر.ک: همان، ص337-350</ref>. | در پایان این فصل، به خلقت و داستان حضرت آدم و بیان نام او در آیات گوناگون قرآن اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص337-350</ref>. | ||
در فصل دوازدهم، سخن از برکات خداوند به میان آمده و بیان شده که وجود پیامبر خاتم و امتش باعث برکت دادن و مقام‌بخشی به ابراهیم خلیل شد. همچنین در مورد نام حضرت محمد که در قرآن به القاب و الفاظ دیگری هم آمده است و خداوند سوره‌ای را نیز به نام او نازل فرموده و علاوه بر قرآن، در کتب مقدسه نیز از او یاد شده و نویسندگان خارجی نیز درباره او نوشته و وی را ستایش کرده‌اند، بحث شده و در ادامه به زندگی‌نامه رسول خدا و تغییر قبله اشاره گردیده است <ref>ر.ک: همان، ص365-386</ref>. | در فصل دوازدهم، سخن از برکات خداوند به میان آمده و بیان شده که وجود پیامبر خاتم و امتش باعث برکت دادن و مقام‌بخشی به ابراهیم خلیل شد. همچنین در مورد نام حضرت محمد که در قرآن به القاب و الفاظ دیگری هم آمده است و خداوند سوره‌ای را نیز به نام او نازل فرموده و علاوه بر قرآن، در کتب مقدسه نیز از او یاد شده و نویسندگان خارجی نیز درباره او نوشته و وی را ستایش کرده‌اند، بحث شده و در ادامه به زندگی‌نامه رسول خدا و تغییر قبله اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص365-386</ref>. | ||
فصل سیزدهم، در موضوع برکت دادن به امت عیسی به‌واسطه اسحاق و زندگی و معجزات حضرت عیسی و دین مسیح است <ref>ر.ک: همان، ص389-412</ref>. | فصل سیزدهم، در موضوع برکت دادن به امت عیسی به‌واسطه اسحاق و زندگی و معجزات حضرت عیسی و دین مسیح است<ref>ر.ک: همان، ص389-412</ref>. | ||
فصل چهاردهم، بیانگر برکت و رحمت خداوند به حضرت محمد و آلش و نیز تفسیر اسم‌های شریف حمید، مجید و حنان است <ref>ر.ک: همان، ص415-425</ref>. | فصل چهاردهم، بیانگر برکت و رحمت خداوند به حضرت محمد و آلش و نیز تفسیر اسم‌های شریف حمید، مجید و حنان است<ref>ر.ک: همان، ص415-425</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب، ذکر شده است. | فهرست مطالب، در ابتدای کتاب، ذکر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| خط ۹۶: | خط ۸۸: | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[ | [[دروس في التوحيد]] | ||
[[تهليليه (شرح لا إله إلّا الله)]] | |||
[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]] | |||
[[رساله فارسی إنه الحق]] | |||
[[التوحيد(ماتريدي)]] | |||
[[حکمت الهی عام و خاص]] | |||
[[دلائل التوحيد]] | |||
[[أسرار الآيات (ترجمه بانو علویه همایونی)]] | |||
[[جامع الافكار و ناقد الانظار]] | |||
[[التمهيد لقواعد التوحيد]] | |||
[[الأربعين في دلائل التوحيد]] | |||
[[رسالة التوحيد]] | |||
[[المسامرة شرح المسایرة]] | |||
[[كتاب التوحيد]] | |||
[[التوحيد، بحوث في مراتبه و معطياته]] | |||
[[شرح القصيدة النونية]] | |||
[[رسالة الطبيب البهبهاني]] | |||
[[تنبیهات حول المبدأ و المعاد]] | |||
[[رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]] | |||
[[توحید المفضل]] | |||
[[عجائب القرآن]] | |||
[[شرح القصيدة النونية]] | |||
[[توحيد مفضل]] | |||
[[دلائل التوحيد]] | |||
[[هداية الأمة إلی معارف الأئمة]] | |||
[[توحید مفضل و اخلاق]] | |||
[[در آمدی بر سیر و سلوک]] | |||
[[أسرار الآيات به انضمام تعليقات حكيم مولی علی نوری]] | |||
[[أسرار الآيات (تحقیق خواجوی)]] | |||
[[شرح العقيدة الكبری]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۶۰: | ||
[[رده:الهیات (توحید)]] | [[رده:الهیات (توحید)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۸
| راه نجات در دعای سمات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رضای الهي، فضل‌الله (نویسنده) |
| ناشر | سازمان تبلیغات اسلامی، شركت چاپ و نشر بين الملل |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-304-310-0 |
| موضوع | توحيد - جنبه‌های قرآنی دعای سمات |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 217/4 /ر6ر2* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
راه نجات در دعای سمات، اثر فضل‌الله رضای الهی است که به زبان فارسی در شرح و تفسیر دعای سمات و مباحث توحیدی و صفات الهی نوشته شده است.
ساختار
کتاب، در سه بخش و بیست‌ویک فصل به شرح سه مبحث توحید، دعا و دعای سمات می‌پردازد و ضمن بیان خصوصیات کلامی و معنوی ادعیه، شرح و تفسیر دعای سمات را نیز از این دریچه تشریح می‌کند.
گزارش محتوا
مؤلف محترم، بیان می‌کند که چون موضوع دعا توجه و توسل به خالق هستی و مستلزم اعتقاد قلبی و محتاج شناسایی ذات ربوبی است، لاجرم نخست اشاره به مسئله توحید و سپس مختصری به بحث و تأثیر دعا و شرح و تفسیر آن خواهیم پرداخت.
مؤلف، دعای سمات را به سه بخش اصلی تقسیم کرده است: بخش اول، در مورد «توحید» است، که خود شش فصل دارد و از فصول یک تا چهار آن، توحید را از دیدگاه دانشمندان مختلف غربی، از نظر قرآن، متکلمان و سایر دانشمندان بررسی کرده است و در فصل پنجم و ششم کاربرد و شیوه توحید را در باب عرفان و معالجات پزشکی توضیح می‌دهد[۱].
بخش دوم در مورد شیوه دعا کردن است که به سه فصل تقسیم شده و به‌ترتیب، معنی و زمان دعا و فضیلت و تأثیر دعای سمات را بیانگر شده است[۲].
از باب مثال در مورد آداب دعا که آن را به دو مرحله تقسیم کرده است، در مرحله اول به طهارت داشتن، معطر کردن تن و لباس، صدقه دادن و رو به قبله نشستن و... اشاره کرده است و در مرحله دوم که باید مقارن با دعا انجام شود، خضوع و خشوع داشتن، عمومیت دادن به دعا (برای دیگران نیز خواستن)، مدح و سپاس خداوند، توبه از گناهان گذشته و... اشاره می‌نماید[۳].
در بخش سوم کتاب، یعنی بخش آخر که قسمت اصلی و عظیم کتاب را در بر گرفته است، به شرح دعای سمات می‌پردازد که در کل، شامل چهارده فصل است که در فصل اول آن به تفسیر و معنای جزءبه‌جزء «بسم الله...» پرداخته است. سپس در فصل دوم، در مورد فضیلت «بسم الله» و صفات خداوند که در قرآن است و بر سه نوع است بحث می‌کند:
- صفات ذاتی که بدون رابطه با مخلوق می‌باشد و در قرآن بذاته معرف پروردگار است و شامل 33 صفت است. مؤلف به ذکر آنها، تعداد تکرارشان و سوره و آیه مشتمل بر آنها پرداخته است[۴].
- صفات حاکی از ارتباط خداوند با مخلوقات[۵].
- صفات حاکی از رابطه خداوند تعالی با نوع انسان که خود بر سه قسمند: صفات دال بر حفظ و مراقبت (مانند رقیب، شهید و...)، صفات رحمت (مانند شکور، غفار و...) و صفات قهر (مانند سريع الحساب، شديد العقاب و...).
در فصل سوم، سخن از معنی کلمه «اللهم» است. این بخش سرآغاز دعای سمات است. مؤلف در خصوص اسم اعظم خداوند روایات بسیاری را آورده است و به بیان نظر مرحوم علامه طباطبایی در مورد اسم اعظم خداوند در قالب دو حکایت و بیان نظر مفسران در مورد مراتب نزول قرآن پرداخته است[۶].
در فصل چهارم، به تفسیر اسمای حسنای الهی (عزیز، جلیل، کریم) که در دعای سمات آمده است، پرداخته شده است و بیان شده که خداوند اسمای حسنای خود را وسیله قضای حاجات مقرر فرموده است. در ادامه، در باب سوگند دادن خدا به نامی از نام‌های او که گشایشگر درهای بسته است و نامی که با آن کارهای سخت آسان می‌شود و... و روایات و داستان‌هایی در این باب بحث شده و جمله: «بجلال وجهك الكريم» و... تفسیر گردیده است[۷].
نویسنده در فصل پنجم، احاطه و مدیریت و آفرینش خداوند نسبت به آسمان‌ها و گردش زمین و پیدایش خورشید و منظومه شمسی و چگونگی وضع کره ماه و دما را با بحثی علمی، از طریق آیات قرآن متذکر شده است. در مورد شناخت نور، به نقل از دکتر حسن فرخ‌پیام سخن گفته و توضیح مفصلی را در باب ماهیت و انتشار انرژی نورانی، امواج نورانی، جنس نور، اثر متقابل نور و سرعت انتشار و اندازه‌گیری آن آورده است[۸].
در فصل ششم، وجود ستارگان و سیر و سلوکشان را در منظومه شمسی، که روشنی‌بخش آسمان‌ها هستند، توضیح داده و بروج دوازده‌گانه را نام برده و معنی کلمات «مصابیح»، «مجاری»، «فلک» و... و آیاتی را که این کلمات در آنها آمده، بیان کرده است. همچنین در مورد دیگر کرات آسمانی و نه سیاره‌ای که به دور خورشید می‌گردند و چگونگی حرکاتشان در زمان‌های مختلف و در مورد کهکشان‌های دیگر و در کل درباره تاریخچه جهان سخن گفته است[۹].
در فصل هفتم، در مورد حضرت موسی و چگونگی رابطه خداوند با او، ولادت و مدت عمر موسی، چگونگی زندگی و معجزات او، توضیح مفصلی داده، سپس داستان حکومت ظالم فرعون وچگونگی بزرگ شدن موسی در کاخ وی و نیز داستان ورود حضرت موسی به شهر مدین که نتیجه‌ی این سفر ازدواج وی با دختر حضرت شعیب شد را بیان کرده و چگونگی فرمان خدا به موسی برای رفتن به مصر و دعوت به پرستش خدای یگانه و آزاد ساختن بنی‌اسرائیل را متذکر شده و سپس به بیان آیاتی در مورد معجزه موسی در مقابل فرعونیان و ایمان آوردن ساحران به خداوند و درخواست موسی از فرعون و نزول بلاهای ده‌گانه بر مصریان و... پرداخته است[۱۰].
موضوع فصل هشتم، چگونگی داستان تکلم خداوند در طور سینا و جبل حوریث و وادی مقدس با حضرت موسی و بیان معنی طور و سینا و معجزه شکاف دریا برای عبور بنی‌اسرائیل و تاریخچه سرزمین مصر و قوم اسرائیل است. در شرح قسمتی از دعا، به شرح مقام کروبیان، غمائم، تابوت شهادت (که تورات را در آن حمل می‌کردند) و تابوت عهد پرداخته است و به مبعوث شدن حضرت موسی به مقام نبوت در وادی ایمن و بیان اینکه این کلمه در کدام سوره و آیه قرآن است، اشاره نموده است[۱۱].
فصل نهم در مورد نجات بنی‌اسرائیل و عبور آنها از آب دریا و نعمت‌های بسیاری که خداوند به آنها عطا کرد و فرعونیان را در دریا غرق کرد، می‌باشد. در ادامه، از تجلی خدا بر ابراهیم در مسجد خیف (مکان شریفی که خطابات و مکالمات الهی با حضرت ابراهیم در آنجا واقع شد) و سپس در مورد القاب ابراهیم و علت نام‌گذاری‌اش به نام خلیل و مقام حضرت ابراهیم (که خداوند در سوره‌ی بقره به آن اشاره کرده است) سخن به میان آمده و علاوه بر آن به بیان زندگی حضرت ابراهیم و چگونگی دعوت مردم به خداپرستی و داستان بت‌شکنی او در زمان نمرود پرداخته شده است[۱۲].
در فصل دهم، زندگی‌نامه و پیامبری اسحاق و تجلی خداوند بر او در بئر شیع (جایگاه عبادتش) بیان شده؛ همچنین به رسالت رسیدن حضرت اسماعیل و داستان قربانی شدنش و سرگذشت حضرت یعقوب در خانه خدا (بیت ایل) توضیح داده شده است[۱۳].
فصل یازدهم، بیانگر وفای خدا به عهد و پیمان‌های خویش است؛ همچون: میثاق ابراهیم، برکت دادن به ذریه اسحاق، خبر زنده بودن یوسف به یعقوب، وعده‌ی اجر و ثواب و درجات عالیه بهشت و وعده اجابت دعای مؤمنان. در پایان این فصل، به خلقت و داستان حضرت آدم و بیان نام او در آیات گوناگون قرآن اشاره شده است[۱۴].
در فصل دوازدهم، سخن از برکات خداوند به میان آمده و بیان شده که وجود پیامبر خاتم و امتش باعث برکت دادن و مقام‌بخشی به ابراهیم خلیل شد. همچنین در مورد نام حضرت محمد که در قرآن به القاب و الفاظ دیگری هم آمده است و خداوند سوره‌ای را نیز به نام او نازل فرموده و علاوه بر قرآن، در کتب مقدسه نیز از او یاد شده و نویسندگان خارجی نیز درباره او نوشته و وی را ستایش کرده‌اند، بحث شده و در ادامه به زندگی‌نامه رسول خدا و تغییر قبله اشاره گردیده است[۱۵].
فصل سیزدهم، در موضوع برکت دادن به امت عیسی به‌واسطه اسحاق و زندگی و معجزات حضرت عیسی و دین مسیح است[۱۶].
فصل چهاردهم، بیانگر برکت و رحمت خداوند به حضرت محمد و آلش و نیز تفسیر اسم‌های شریف حمید، مجید و حنان است[۱۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب، ذکر شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص5-53
- ↑ ر.ک: همان، ص61-87
- ↑ ر.ک: همان، ص69-79
- ↑ ر.ک: همان، ص103-105
- ↑ ر.ک: همان، ص106-107
- ↑ ر.ک: همان، ص121-153
- ↑ ر.ک: همان، ص155-176
- ↑ ر.ک: همان، ص177-222
- ↑ ر.ک: همان، ص223-237
- ↑ ر.ک: همان، ص241-265
- ↑ ر.ک: همان، ص267-290
- ↑ ر.ک: همان، ص293-316
- ↑ ر.ک: همان، ص317-331
- ↑ ر.ک: همان، ص337-350
- ↑ ر.ک: همان، ص365-386
- ↑ ر.ک: همان، ص389-412
- ↑ ر.ک: همان، ص415-425
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.