وضح البرهان في مشكلات القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ع' به 'ابن ع') |
|||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11072J1.jpg | |||
| عنوان =وضح البرهان في مشکلات القرآن | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[نیشابوری، محمود بن ابوالحسن]] (نویسنده) | |||
| | |||
[[داوودی، صفوان عدنان]] (محقق) | [[داوودی، صفوان عدنان]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 82/2 /ن9و6 | ||
| موضوع = | |||
قرآن - مسایل لغوی | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
دار القلم | |||
| مکان نشر =دمشق - سوریه | |||
|موضوع | | سال نشر = 1410 ق یا 1990 م | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11072AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11072 | |||
| کتابخوان همراه نور =11072 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''وَضَح البرهان في مشكلات القرآن''' تأليف [[نیشابوری، محمود بن ابوالحسن|محمود بن ابى الحسن بن حسين نيشابورى غزنوى]] ملقب به بيان الحق نيشابورى (متوفى حدود 555ق) از مفسران قرن ششم هجرى است. | '''وَضَح البرهان في مشكلات القرآن''' تأليف [[نیشابوری، محمود بن ابوالحسن|محمود بن ابى الحسن بن حسين نيشابورى غزنوى]] ملقب به بيان الحق نيشابورى (متوفى حدود 555ق) از مفسران قرن ششم هجرى است. | ||
این اثر با نام «[[باهر البرهان في معاني مشكلات القرآن]]» نیز چاپ و منتشر شده است. | |||
== معرفى تفسير == | == معرفى تفسير == | ||
| خط ۴۸: | خط ۳۶: | ||
از مطالعه تفسير نيشابورى، روشن مى‌شود كه مفسر از مصادر اطلاع كافى و به اشعار عرب و دواوين آنان احاطه وافى داشته است. مهمترين مصادر تفسيرى وى به شرح زير است: 1-مجاز القرآن ابوعبيده (ت 210ق). 2-معاني القرآن فرّاء (ت 207ق) كه مفسر گاهى به نقد آن مى‌پردازد. 3-معاني القرآن كسايى (ت 189ق). 4-معاني القرآن اخفش (ت 215ق). 5-معاني القرآن [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]. 6-احكام القرآن جصاص. 7-تفسير مسلم بن بحر اصفهانى. 8-تفسير نقاش محمد بن حسن بغدادى (ت 315ق). 9-تفسير ابوالقاسم بن حبيب نيشابورى(ت 406ق). 10-[[الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي|تفسير ثعالبى]]: [[ثعلبی، احمد بن محمد|احمد بن محمد نيشابورى ثعلبى]] يا ثعالبى(ت 427ق). 11-[[النكت و العيون تفسير الماوردي|النكت و العيون]]: [[ماوردی، علی بن محمد|على بن محمد ماوردى]] | از مطالعه تفسير نيشابورى، روشن مى‌شود كه مفسر از مصادر اطلاع كافى و به اشعار عرب و دواوين آنان احاطه وافى داشته است. مهمترين مصادر تفسيرى وى به شرح زير است: 1-مجاز القرآن ابوعبيده (ت 210ق). 2-معاني القرآن فرّاء (ت 207ق) كه مفسر گاهى به نقد آن مى‌پردازد. 3-معاني القرآن كسايى (ت 189ق). 4-معاني القرآن اخفش (ت 215ق). 5-معاني القرآن [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]. 6-احكام القرآن جصاص. 7-تفسير مسلم بن بحر اصفهانى. 8-تفسير نقاش محمد بن حسن بغدادى (ت 315ق). 9-تفسير ابوالقاسم بن حبيب نيشابورى(ت 406ق). 10-[[الكشف و البيان المعروف تفسير الثعلبي|تفسير ثعالبى]]: [[ثعلبی، احمد بن محمد|احمد بن محمد نيشابورى ثعلبى]] يا ثعالبى(ت 427ق). 11-[[النكت و العيون تفسير الماوردي|النكت و العيون]]: [[ماوردی، علی بن محمد|على بن محمد ماوردى]] (ت 450ق). 12-آثار و روايات را از بزرگان صحابه و تابعين نقل مى‌كند؛ مانند: [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، ابن مسعود، [[امام على(ع)]] و مجاهد. 13-اقوال بزرگان از دانشمندان اسلامى را مورد توجه قرار مى‌دهد؛ مانند: قاضى عبدالحميد (ت 292ق). ابومحمد عبدالله بن حسين نيشابورى (ت 447ق)، قاضى ابوالقاسم داودى (ت 430ق)، ابوسعيد ضرير و ابراهيم بن محمد بن عرفه معروف به نفطويه (ت 313ق). 14-مصادر لغوى، ادبى و نحوى را از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، كسايى و ابوعمرو، زاهد، ابوعمرو بن علا، فراء، [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]]، [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، ابن انبارى، ابوعلى فارسى، ابن جنى، ثعلب، زجاج، [[ابن سراج، محمد بن سری|ابن سراج]] و [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] نقل مى‌كند. 15-مصادر اشعار وى ديوان شعراى هندلى كه فصيح‌ترين قبيله عرب مى‌باشند و بعضى از آيات قرآن به لغت و لهجه آنان نازل شده است. | ||
لازم به يادآورى است كه مفسر در نقل مطالب از مصادر، مقلد نيست بلكه محقق است. اقوال صحيح را مى‌پذيرد و اقاويل باطل را نمى‌پذيرد و به ابطال آنها مى‌پردازد. | لازم به يادآورى است كه مفسر در نقل مطالب از مصادر، مقلد نيست بلكه محقق است. اقوال صحيح را مى‌پذيرد و اقاويل باطل را نمى‌پذيرد و به ابطال آنها مى‌پردازد. | ||
| خط ۸۸: | خط ۷۶: | ||
اختلاف نسخه‌ها و نسخه بدل‌ها به اضافه استخراج آيات، روايات، ابيات، مصادر و توضيحات در پاورقى مندرج است. در پايان جلد دوم، فهرست آيات، احاديث، امثال عرب، اشعار، اعلام، نام شهرها، مذاهب، قبايل و ايام، مصادر و منابع و موضوعات آمده است. | اختلاف نسخه‌ها و نسخه بدل‌ها به اضافه استخراج آيات، روايات، ابيات، مصادر و توضيحات در پاورقى مندرج است. در پايان جلد دوم، فهرست آيات، احاديث، امثال عرب، اشعار، اعلام، نام شهرها، مذاهب، قبايل و ايام، مصادر و منابع و موضوعات آمده است. | ||
== | == منابع مقاله == | ||
| خط ۹۴: | خط ۸۲: | ||
== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۹۱: | ||
[[رده:علوم قرآنی]] | [[رده:علوم قرآنی]] | ||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | [[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۳۷
وَضَح البرهان في مشكلات القرآن تأليف محمود بن ابى الحسن بن حسين نيشابورى غزنوى ملقب به بيان الحق نيشابورى (متوفى حدود 555ق) از مفسران قرن ششم هجرى است.
| وضح البرهان في مشکلات القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نیشابوری، محمود بن ابوالحسن (نویسنده) داوودی، صفوان عدنان (محقق) |
| ناشر | دار القلم |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1410 ق یا 1990 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - مسایل لغوی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 82/2 /ن9و6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این اثر با نام «باهر البرهان في معاني مشكلات القرآن» نیز چاپ و منتشر شده است.
معرفى تفسير
تفسير وضح البرهان محمود نيشابورى از تفاسير مختصر و كوتاه است‌كه چند وجه از وجوه معنوى واژگان مشكل قرآن را تفسير مى‌كند. ازحمد تا تكوير را دربردارد.
مصادر تفسيرى
از مطالعه تفسير نيشابورى، روشن مى‌شود كه مفسر از مصادر اطلاع كافى و به اشعار عرب و دواوين آنان احاطه وافى داشته است. مهمترين مصادر تفسيرى وى به شرح زير است: 1-مجاز القرآن ابوعبيده (ت 210ق). 2-معاني القرآن فرّاء (ت 207ق) كه مفسر گاهى به نقد آن مى‌پردازد. 3-معاني القرآن كسايى (ت 189ق). 4-معاني القرآن اخفش (ت 215ق). 5-معاني القرآن مبرد. 6-احكام القرآن جصاص. 7-تفسير مسلم بن بحر اصفهانى. 8-تفسير نقاش محمد بن حسن بغدادى (ت 315ق). 9-تفسير ابوالقاسم بن حبيب نيشابورى(ت 406ق). 10-تفسير ثعالبى: احمد بن محمد نيشابورى ثعلبى يا ثعالبى(ت 427ق). 11-النكت و العيون: على بن محمد ماوردى (ت 450ق). 12-آثار و روايات را از بزرگان صحابه و تابعين نقل مى‌كند؛ مانند: ابن عباس، ابن مسعود، امام على(ع) و مجاهد. 13-اقوال بزرگان از دانشمندان اسلامى را مورد توجه قرار مى‌دهد؛ مانند: قاضى عبدالحميد (ت 292ق). ابومحمد عبدالله بن حسين نيشابورى (ت 447ق)، قاضى ابوالقاسم داودى (ت 430ق)، ابوسعيد ضرير و ابراهيم بن محمد بن عرفه معروف به نفطويه (ت 313ق). 14-مصادر لغوى، ادبى و نحوى را از سيبويه، كسايى و ابوعمرو، زاهد، ابوعمرو بن علا، فراء، اخفش، مبرد، ابن انبارى، ابوعلى فارسى، ابن جنى، ثعلب، زجاج، ابن سراج و جاحظ نقل مى‌كند. 15-مصادر اشعار وى ديوان شعراى هندلى كه فصيح‌ترين قبيله عرب مى‌باشند و بعضى از آيات قرآن به لغت و لهجه آنان نازل شده است.
لازم به يادآورى است كه مفسر در نقل مطالب از مصادر، مقلد نيست بلكه محقق است. اقوال صحيح را مى‌پذيرد و اقاويل باطل را نمى‌پذيرد و به ابطال آنها مى‌پردازد.
محاسن تفسير
اين تفسير با همه كوتاهيش، علاوه بر تفسير، علوم گوناگون را در خود جاى داده است. بيشتر آيات را تفسير نموده است. واژگان مشكل و غريب قرآن را توضيح مى‌دهد. ارتباط و تناسب آيات را بيان مى‌كند؛ مانند: سوره انسان. حكمت تكرار برخى از آيات را متذكر مى‌شود؛ مانند: سوره قصاص. بعضى از اشارات را از آيات استخراج مى‌كند.
مهمترين ويژگى اساسى اين تفسير، شيوه تحقيقى و علمى نگارش آن است. هر قولى را نمى‌پذيرد. بعضى را نقد و برخى را تضعيف مى‌نمايد. به دفاع از قرآن اهتمام مى‌ورزد.
دلايل و اوهام منكران آيات قرآن را به‌طور مستدل ابطال مى‌كند؛ مانند: سوره فاطر، زخرف، رحمن و صافات. علم اشتقاق و ريشه‌يابى واژگان را مورد توجه قرار مى‌دهد؛ مانند: قسّيسين، معاجزين، تبارك و فرقان. تفسير را به علم كلام آميخته است. از علم نجوم و هيئت بحث كرده است. جغرافى را مطرح مى‌كند.مسائل حكمى همچون تعليل مرگ و نابودى را از حكما نقل مى‌كنيد. علم بلاغت و لغت‌شناسى را مطرح مى‌كند. همه اينها بر مهارت مفسر و گسترش اطلاعات او در علوم اسلامى و دانش‌هاى متداول آن زمان دلالت مى‌كند.
معايب تفسير
هر اثر علمى هر چه هم متقن باشد به كمال نهايى نميرسد مگر قرآن كه هرگز باطل و نقص و كمبود در آن راه ندارد. از اين‌رو تفسير مذكور مانند ساير آثار علمى كمبودهايى به شرح زير دارد:
- برخى از اقوال را به‌طور مجهول نقل مى‌كند.
- در نسبت بعضى از ابيات به شاعران دچار اشتباه شده است.
- متأسفانه از تورات مطالبى نقل كرده است.
- برخى از آيات را جابه‌جا يا با تقديم و تأخير نقل مى‌كند.
نسخه پژوهى
نسخه خطى
محقق چاپ حاضر تنها به عكس ميكروفيلم نسخه خطى آن در كتابخانه دانشگاه اسلامى به شماره 1619 در 372 ورقه به اندازه متوسط كه هر ورقه دو صفحه در 17 سطر دارد، دست يافته است. خط آن واضح است مگر صفحه اول.
نسخه اصلى آن در كتابخانه چستربيتى انگلستان نگهدارى مى‌شود. تاريخ كتابت آن قرن هشتم هجرى است. پس از آن‌كه نمونه تايپى نسخه چاپى آماده مى‌شود، به نسخه خطى ديگرى در كتابخانه دار الكتب المصرية به شماره 1063 دست مى‌يابد. عكس اين نسخه در دانشگاه ام القرى موجود بوده و ميكروفيلم آن‌را به‌دست مى‌آورد.نسخه اولى را با اين مقابله مى‌كند. در نتيجه معلوم مى‌شود هر دو نسخه از روى يك نسخه اصلى كتابت شده‌اند. تاريخ كتابت اين نسخه نيز قرن هشتم هجرى است.
نسخه حاضر
چاپ حاضر در دو جلد وزيرى با تحقيق و تعليق صفوان عدنان داودى مجلى نخستين بار به سال 1410ق1990/م توسط دار القلم در دمشق و الدار السامية در بيروت به چاپ مى‌رسد.اين چاپ داراى مقدمه‌اى در معرفى مفسر و تفسير است.
اختلاف نسخه‌ها و نسخه بدل‌ها به اضافه استخراج آيات، روايات، ابيات، مصادر و توضيحات در پاورقى مندرج است. در پايان جلد دوم، فهرست آيات، احاديث، امثال عرب، اشعار، اعلام، نام شهرها، مذاهب، قبايل و ايام، مصادر و منابع و موضوعات آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.