علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۹

آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی

نام	علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد
نام‌های دیگر	س‍م‍ن‍ان‍ی‌، ع‍لاءال‍دول‍ه‌ ع‍لاءال‍دول‍ه‌ س‍م‍ن‍ان‍ی‌، اب‍وال‍م‍ک‍ارم‌ اح‍م‍د ع‍لاءال‍دول‍ه‌ س‍م‍ن‍ان‍ی‌، رک‍ن‌ال‍دی‍ن بیابانکی، رکن‌الدین احمد بن محمد
نام پدر	محمد
متولد	659ق
محل تولد	قریه بیابانک سمنان
رحلت	736 ق
اساتید	رکن‌الدین صایم رشید ابن ابى القاسم
برخی آثار	العروه لاهل الخلوه و الجلوه (عربی) التاويلات النجميه في التفسير الاشاري الصوفي مصنفات فارسی علاءالدوله سمنانی
کد مؤلف	AUTHORCODE03762AUTHORCODE

علاء‌الدوله احمد بن محمد بن احمد بیابانکى سمنانى (659-736ق)، از بزرگان تصوف ایرانى و از شاعران و نویسندگان سده‌هاى هفتم و هشتم هجرى قمرى بود. او را از لحاظ مقام دینى، به لقب رکن‌الدین و به مناسبت خدمات جوانى‌اش در دستگاه دیوانى، علاء‌الدوله ملقب ساخته‌اند. محققین و مورخین به واسطه قطبیت و ارشاد، وى را «شیخ» و بعضى به مناسبت اصطلاح رایج فرق صوفیه، او را «شاه علاءالدوله» خوانده‌اند.

ولادت

وى در ماه ذیحجه سال 659ق در قریه بیابانک سمنان که در دوازده کیلومترى جنوب غربى شهر سمنان واقع است، متولد شد.

تحصیلات

تحصیلات ابتدایى وى در مکتب‌خانه محلى بیابانک بوده است. تا سن پانزده سالگى از علوم عقلى و نظمى چیزى آموخت و آن‌گاه به همراه عموى خویش، ملک جلال‌الدین، در دستگاه ارغونخان وارد شد و به تدریج مقرب درگاه شاه ایلخانى شد و داراى قبا، کلاه و سلاح گردید و در اندک مدت مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفت.

پدر شیخ علاء‌الدوله، محمد، ملقب به ملک شرف‌الدین، در دستگاه سلطنت ارغون‌خان و غازان‌خان پادشاهان ایلخانى، داراى مقام، منزلت، اعتبار و عزت بود. مادر شیخ، خواهر رکن‌الدین صاین، از عالمان و قاضیان بزرگ عهد ایلخانى بود و علاء‌الدوله، فقه و حدیث را نزد او فرا گرفت.

سال ورود شیخ به دیوان ایلخانیان را 674ق نگاشته‌اند، اما خدمتش در این دربار چیزى نپایید. شیخ خود مى‌گوید: جنگى که بین سلطان و عمویش- سلطان احمد تکودار- در قلب قزوین در گرفت (683ق) در آن‌گاه من بیست و چهار سال داشتم و از همراهان و ملازمان ارغوخان بودم.

اما خدمت به ارغون‌شاه را ترک نگفت تا سال 685ق فرارسید و شیخ به واسطه کسالت، خدمت ایلخانیان را ترک و به موطن خود سمنان بازگشت و در بیست و شش سالگى، به تحصیل و دانش و تهذیب اخلاق و طلب سلوک، همت گماشت. ادبیات عرب را نزد سید اخفش و علم فقه را نزد سید تاج‌الدین آموخت و از رکن‌الدین صایم و رشید ابن ابى القاسم استماع حدیث نمود و اجازه روایت گرفت.

سیر و سلوک عرفانى وى، از کناره‌گیرى خدمات دیوانى و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد، چنان‌که غلامان و کنیزان خود را آزاد ساخت و حقوقى را که از دیگران بر عهده وى بود، رها کرد و اموال خود را وقف نمود و خانقاه سکاکیه سمنان را که منسوب به شیخ حسن سکاک سمنانى، از مشایخ قرن پنجم و ششم هجرى بود، بازسازى نمود.

پس از چندى براى دیدن قطب زمان و مرشد کامل، راه بغداد پیش گرفت و در بیست و هشت سالگى، به آن شهر رفت و دست ارادت به مطلوب خود داد و سپس از آن‌جا براى گزاردن حج، به مکه مشرف شد و این نخستین حج او بود و بعد از آن نیز چند بار دیگر این زیارت را تجدید کرد. وى تا سال 699ق هنوز در خدمت عبدالرحمن اسفراینى بسر مى‌برده است و در این مدت در سیر و سلوک و یا شاید بعد از آن، چند گاهى در سیر بلاد قدس، شام و امثال آن نواحى، روزگار مى‌گذرانده است. خواجوى کرمانى از ارادتمندان او بوده است و گردآورى دیوان اشعار وى را نیز به او نسبت داده‌اند.

آرامگاه وى سمنانى در روستاى صوفى‌آباد قرار دارد.

آثار

خمخانه وحدت؛
دیوان اشعار؛
مطلع النقط و مجمع اللقط؛
سرالبال فى اطوار سلوک اهل الحال؛
سلوه العاشقین و سکة المشتاقین؛
مشارع ابواب القدس و مراتع الانس؛
مناظر المحاضر للناظر الحاضر؛
العروة لاهل الخلوة والجلوة؛
آداب السفره؛
ارشاد المؤمنین؛
ارشادنامه؛
شرح حدیث رواح المؤمنین؛
شرح فصوص الحکم؛
فتح المبین لاهل الیقین؛

منابع مقاله

وبلاگ شیخ علاءالدوله سمنانى، نوشته محمد گلستانه، 12 اردیبهشت 1390.

وابسته‌ها

خمخانه وحدت

نوریه

رساله‌ی کمالیه

العروه لاهل الخلوه و الجلوه (عربی)

العروة لأهل الخلوة و الجلوة (علاءالدوله سمنانی)

التاويلات النجميه في التفسير الاشاري الصوفي

مصنفات فارسی علاءالدوله سمنانی

مناظر المحاضر للمناظر الحاضر

چهل مجلس

تبيين المقامات و تعيين الدرجات

آثار کوچک علاءالدوله سمنانی

شرح شطرنجیه علاءالدوله سمنانی

سر سماع

مکتوبات علاء‌الدّوله سمنانی

آداب السفره

تذکرة المشایخ

علاءالدوله سمنانی پیر عارفان

مرشد و مرید: مکاتبات عبدالرحمن اسفراینی با علاءالدوله سمنانی

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR03762.jpg|بندانگشتی|علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد]]
+[[پرونده:NUR03762.jpg|بندانگشتی|آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد
+! نام!! data-type="authorName" |علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| س‍م‍ن‍ان‍ی‌، ع‍لاءال‍دول‍ه‌
+| data-type="authorOtherNames" | س‍م‍ن‍ان‍ی‌، ع‍لاءال‍دول‍ه‌
 ع‍لاءال‍دول‍ه‌ س‍م‍ن‍ان‍ی‌، اب‍وال‍م‍ک‍ارم‌ اح‍م‍د
@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |محمد
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |659ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |قریه بیابانک سمنان
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|736 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |736 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[ركن‌الدين صايم|رکن‌الدین صایم]]
+[[رشيد ابن ابى القاسم|رشید ابن ابى القاسم]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[‏العروه لاهل الخلوه و الجلوه]]
+| data-type="authorWritings" |[[العروه لاهل الخلوه و الجلوه (عربی)]]
+[[التاويلات النجميه في التفسير الاشاري الصوفي]]
-[[‏چهل مجلس]]
-[[‏خمخانه وحدت]]
-[[‏مصنفات فارسی]]
+[[مصنفات فارسی علاءالدوله سمنانی]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE3762AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE03762AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''علاء‌الدوله احمد بن محمد بن احمد بیابانکى سمنانى''' (659-736ق)، از بزرگان تصوف ایرانى و از شاعران و نویسندگان سده‌هاى هفتم و هشتم هجرى قمرى بود. او را از لحاظ مقام دینى، به لقب رکن‌الدین و به مناسبت خدمات جوانى‌اش در دستگاه دیوانى، علاء‌الدوله ملقب ساخته‌اند. محققین و مورخین به واسطه قطبیت و ارشاد، وى را «شیخ» و بعضى به مناسبت اصطلاح رایج فرق صوفیه، او را «شاه علاءالدوله» خوانده‌اند.
-'''علاء الدوله احمد بن محمد بن احمد بيابانكى سمنانى''' از بزرگان تصوف ايرانى و از شاعران و نويسندگان سده‌هاى هفتم و هشتم هجرى قمرى بود. او را از لحاظ مقام دينى، به لقب ركن‌الدين و به مناسبت خدمات جوانى‌اش در دستگاه ديوانى، علاء الدوله ملقب ساخته‌اند. محققين و مورخين به واسطه قطبيت و ارشاد، وى را «شيخ» و بعضى به مناسبت اصطلاح رايج فرق صوفيه، او را «شاه علاءالدوله» خوانده‌اند.
 ==ولادت==
-وى در ماه ذيحجه سال 659ق در قريه بيابانك سمنان كه در دوازده كيلومترى جنوب غربى شهر سمنان واقع است، متولد شد.
+وى در ماه ذیحجه سال 659ق در قریه بیابانک سمنان که در دوازده کیلومترى جنوب غربى شهر سمنان واقع است، متولد شد.
-==کسب علم و دانش==
+==تحصیلات==
-تحصيلات ابتدايى وى در مكتب‌خانه محلى بيابانك بوده است. تا سن پانزده سالگى از علوم عقلى و نظمى چيزى آموخت و آن‌گاه به همراه عموى خويش، ملك جلال‌الدين، در دستگاه ارغونخان وارد شد و به تدريج مقرب درگاه شاه ايلخانى شد و داراى قبا، كلاه و سلاح گرديد و در اندك مدت مورد توجه و عنايت خاص قرار گرفت.
+تحصیلات ابتدایى وى در مکتب‌خانه محلى بیابانک بوده است. تا سن پانزده سالگى از علوم عقلى و نظمى چیزى آموخت و آن‌گاه به همراه عموى خویش، ملک جلال‌الدین، در دستگاه ارغونخان وارد شد و به تدریج مقرب درگاه شاه ایلخانى شد و داراى قبا، کلاه و سلاح گردید و در اندک مدت مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفت.
-پدر شيخ علاء الدوله، محمد، ملقب به ملك شرف‌الدين، در دستگاه سلطنت ارغون‌خان و غازان‌خان پادشاهان ايلخانى، داراى مقام، منزلت، اعتبار و عزت بود. مادر شيخ، خواهر ركن‌الدين صاين، از عالمان و قاضيان بزرگ عهد ايلخانى بود و علاء الدوله، فقه و حديث را نزد او فرا گرفت.
+پدر شیخ علاء‌الدوله، محمد، ملقب به ملک شرف‌الدین، در دستگاه سلطنت ارغون‌خان و غازان‌خان پادشاهان ایلخانى، داراى مقام، منزلت، اعتبار و عزت بود. مادر شیخ، خواهر رکن‌الدین صاین، از عالمان و قاضیان بزرگ عهد ایلخانى بود و علاء‌الدوله، فقه و حدیث را نزد او فرا گرفت.
-سال ورود شيخ به ديوان ايلخانيان را 674ق نگاشته‌اند، اما خدمتش در اين دربار چيزى نپاييد. شيخ خود مى‌گويد: جنگى كه بين سلطان و عمويش- سلطان احمد تكودار- در قلب قزوين در گرفت (683ق) در آن‌گاه من بيست و چهار سال داشتم و از همراهان و ملازمان ارغوخان بودم.
+سال ورود شیخ به دیوان ایلخانیان را 674ق نگاشته‌اند، اما خدمتش در این دربار چیزى نپایید. شیخ خود مى‌گوید: جنگى که بین سلطان و عمویش- سلطان احمد تکودار- در قلب قزوین در گرفت (683ق) در آن‌گاه من بیست و چهار سال داشتم و از همراهان و ملازمان ارغوخان بودم.
-اما خدمت به ارغون‌شاه را ترك نگفت تا سال 685ق فرارسيد و شيخ به واسطه كسالت، خدمت ايلخانيان را ترك و به موطن خود سمنان بازگشت و در بيست و شش سالگى، به تحصيل و دانش و تهذيب اخلاق و طلب سلوك، همت گماشت. ادبيات عرب را نزد سيد اخفش و علم فقه را نزد سيد تاجالدين آموخت و از ركن‌الدين صايم و رشيد ابن ابى القاسم استماع حديث نمود و اجازه روايت گرفت.
+اما خدمت به ارغون‌شاه را ترک نگفت تا سال 685ق فرارسید و شیخ به واسطه کسالت، خدمت ایلخانیان را ترک و به موطن خود سمنان بازگشت و در بیست و شش سالگى، به تحصیل و دانش و تهذیب اخلاق و طلب سلوک، همت گماشت. ادبیات عرب را نزد سید اخفش و علم فقه را نزد سید تاج‌الدین آموخت و از [[ركن‌الدين صايم|رکن‌الدین صایم]] و [[رشيد ابن ابى القاسم|رشید ابن ابى القاسم]] استماع حدیث نمود و اجازه روایت گرفت.
-سير و سلوك عرفانى وى، از كناره‌گيرى خدمات ديوانى و انفاق و تطهير اموالش آغاز شد، چنان‌كه غلامان و كنيزان خود را آزاد ساخت و حقوقى را كه از ديگران بر عهده وى بود، رها كرد و اموال خود را وقف نمود و خانقاه سكاكيه سمنان را كه منسوب به شيخ حسن سكاك سمنانى، از مشايخ قرن پنجم و ششم هجرى بود، بازسازى نمود.
+سیر و سلوک عرفانى وى، از کناره‌گیرى خدمات دیوانى و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد، چنان‌که غلامان و کنیزان خود را آزاد ساخت و حقوقى را که از دیگران بر عهده وى بود، رها کرد و اموال خود را وقف نمود و خانقاه سکاکیه سمنان را که منسوب به شیخ حسن سکاک سمنانى، از مشایخ قرن پنجم و ششم هجرى بود، بازسازى نمود.
-پس از چندى براى ديدن قطب زمان و مرشد كامل، راه بغداد پيش گرفت و در بيست و هشت سالگى، به آن شهر رفت و دست ارادت به مطلوب خود داد و سپس از آن‌جا براى گزاردن حج، به مكه مشرف شد و اين نخستين حج او بود و بعد از آن نيز چند بار ديگر اين زيارت را تجديد كرد. وى تا سال 699ق هنوز در خدمت عبدالرحمن اسفراينى بسر مى‌برده است و در اين مدت در سير و سلوك و يا شايد بعد از آن، چند گاهى در سير بلاد قدس، شام و امثال آن نواحى، روزگار مى‌گذرانده است. خواجوى کرمانى از ارادتمندان او بوده است و گردآورى ديوان اشعار وى را نيز به او نسبت داده‌اند.
+پس از چندى براى دیدن قطب زمان و مرشد کامل، راه بغداد پیش گرفت و در بیست و هشت سالگى، به آن شهر رفت و دست ارادت به مطلوب خود داد و سپس از آن‌جا براى گزاردن حج، به مکه مشرف شد و این نخستین حج او بود و بعد از آن نیز چند بار دیگر این زیارت را تجدید کرد. وى تا سال 699ق هنوز در خدمت عبدالرحمن اسفراینى بسر مى‌برده است و در این مدت در سیر و سلوک و یا شاید بعد از آن، چند گاهى در سیر بلاد قدس، شام و امثال آن نواحى، روزگار مى‌گذرانده است. [[خواجوی کرمانی، محمود بن علی|خواجوى کرمانى]] از ارادتمندان او بوده است و گردآورى دیوان اشعار وى را نیز به او نسبت داده‌اند.
 آرامگاه وى سمنانى در روستاى صوفى‌آباد قرار دارد.
-== تأليفات==
+== آثار==
+{{ستون-شروع|2}}
 # خمخانه وحدت؛
-# ديوان اشعار؛
+# دیوان اشعار؛
 # مطلع النقط و مجمع اللقط؛
-# سرالبال فى اطوار سلوك اهل الحال؛
+# سرالبال فى اطوار سلوک اهل الحال؛
-# سلوه العاشقين و سكة المشتاقين؛
+# سلوه العاشقین و سکة المشتاقین؛
 # مشارع ابواب القدس و مراتع الانس؛
 # مناظر المحاضر للناظر الحاضر؛
-# العروة لاهل الخلوة والجلوة ([[العروة الوثقی]])؛
+# العروة لاهل الخلوة والجلوة؛
 # آداب السفره؛
-# ارشاد المومنين؛
+# ارشاد المؤمنین؛
 # ارشادنامه؛
-# شرح حديث رواح المومنين؛
+# شرح حدیث رواح المؤمنین؛
-# شرح فصوص الحكم؛
+# شرح فصوص الحکم؛
-# فتح المبين لاهل اليقين؛
+# فتح المبین لاهل الیقین؛
+{{پایان}}
+==منابع مقاله==
+وبلاگ شیخ علاءالدوله سمنانى، نوشته محمد گلستانه، 12 اردیبهشت 1390.
+{{تصوف و عرفان}}
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[خمخانه وحدت]]
-== منابع==
+[[نوریه]]
+[[رساله‌ی کمالیه]]
-وبلاگ شيخ علاءالدوله سمنانى، نوشته محمد گلستانه، 12 ارديبهشت 1390.
+[[العروه لاهل الخلوه و الجلوه (عربی)]]
+[[العروة لأهل الخلوة و الجلوة (علاءالدوله سمنانی)]]
-== وابسته‌ها ==
+[[التاويلات النجميه في التفسير الاشاري الصوفي]]
-{{وابسته‌ها}}
-[[مصنفات فارسی علاء الدوله سمنانی]]
-[[العروة لاهل الخلوه و الجلوه (فارسی)]]
+[[مصنفات فارسی علاءالدوله سمنانی]]
-[[خمخانه وحدت]]
+[[مناظر المحاضر للمناظر الحاضر]]
 [[چهل مجلس]]
-[[العروه لاهل الخلوه و الجلوه (عربی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تصحيح و تنظيم
+[[تبيين المقامات و تعيين الدرجات]]
+[[آثار کوچک علاءالدوله سمنانی]]
+[[شرح شطرنجیه علاءالدوله سمنانی]]
+[[سر سماع]]
+[[مکتوبات علاء‌الدّوله سمنانی]]
+[[آداب السفره]]
+[[تذکرة المشایخ]]
+[[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]]
+[[مرشد و مرید: مکاتبات عبدالرحمن اسفراینی با علاءالدوله سمنانی]]
-[[التاويلات النجميه في التفسير الاشاري الصوفي]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:اردیبهشت (1400)]]
+[[رده:نویسندگان]]
+[[رده:شاعران]]
+[[رده:عارفان]]