ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۱۴

ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان

نام	ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان
نام‌های دیگر	رازی، ابوحاتم احمد بن حمدان
نام پدر	حمدان
متولد
محل تولد	پشاپویه ری
رحلت	322 ق
اساتید
برخی آثار	أعلام النبوة (رازی) کتاب الاصلاح
کد مؤلف	AUTHORCODE01547AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، ابوحاتم رازی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ابوحاتم رازى، احمد بن حمدان بن احمد (متوفاى 322 ق)، از متفكران، مصنفان و داعيان بزرگ اسماعيلى ایران که توانست نقش مهمی در شیعه شدن بخش وسیعی از مردم ری، گیلان، قزوین، طالقان، آذربایجان، اصفهان، همدان (و اساساً نواحی جبال یا عراق عجم)در اوائل قرن ۴ ق ایفا کند^[۱].

اطلاعات ما از زندگى ابوحاتم اندك است.

دربارۀ ایرانى بودن او نيز اختلاف است. اما فرض ایرانى بودن او أقرب به صحت است. خود ابوحاتم اعتراف ضمنى دارد به اينكه با زبان فارسی پرورش يافته و سرشته شده است.

تحصیلات

از زندگى او پيش از پيوستنش به دعوت اسماعيلى نيز اطلاع چندانى در دست نيست فقط این احتمال هست كه در مدرسۀ دعات يمن تعليم ديده و از آنجا به رى گسيل شده باشد. وى گفتارى شيرين و كلامى بليغ داشت كه توانست امرا و عامه مردم را به مذهب خود جلب كند. ابوحاتم در علم لغت و شعر و حديث دستى داشت.

مقام علمى او در حدّى بود كه مأموريت اصلاح خطاها و برقرارى سازش و هماهنگى میان معتقدات جوامع مختلف اسماعيلى (در بخشى از ایران) به او واگذار شد.

ابوحاتم با تأليفات خویش به دفاع از مذهب اسماعيليه برخاست تا جايى كه وى را با دو تن از يارانش، ابویعقوب سجستانى و محمد بن احمد نسفى، از اساطين دعوت اسماعيلى شمرده‌اند كه كوششهایشان اثر ملموسى در نشر فرهنگ اسماعيلى و فلسفه جديد آن داشته است. مناظراتى بين او و محمد بن زكرياى رازى در حضور مرداویج صورت گرفت كه در مكتب اسماعيلى از لحاظ اثرى كه بر متفكران بعدى داشت، اهمیت ویژه‌اى دارد. ابوحاتم شرح این مناظرات و گفتگوهاى خود را با رازى در کتاب خویش «أعلام النبوة» آورده و به ویژه بيشتر به شرح نظريات خود در ردّ وى پرداخته است. او در این کتاب از رازى به نام ياد نكرده و فقط در اشارت بدو به لفظ «ملحد» اكتفا كرده است.

وفات

گویا ابوحاتم در دیلم ادعاى ظهور مهدى در تاریخ معینى را کرد، ولى چون زمان مقرر رسید و مهدى ظهور نکرد، مردم از وى بریده و مرداویج قصد جان وى را کرد. او نیز از دست مرداویج فرار کرده و در پنهان در سال 322 ق از دنیا رفت. البته زمانهاى دیگرى نیز براى مرگ وى بیان کرده‌اند.

آثار

الزينة في الكلمات الاسلامية العربية؛
أعلام النبوة؛
الإصلاح؛
الجامع (در فقه)؛
الرجعة^[۲].

پانویس

↑ دایرةالمعارف تشیّع/زیر نظر: دکتر احمد صدر حاج سید جوادی/ مدخل «غیبت صغری و کبری» و «غیبت نعمانی»
↑ جلالی مقدم، مسعود، ج5، ص307-310

منابع مقاله

جلالی مقدم، مسعود، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378ش
دایرةالمعارف تشیّع/زیر نظر: دکتر احمد صدر حاج سید جوادی

وابسته‌ها

أعلام النبوة (رازی)

الزينة؛ معجم اشتقاقي في المصطلحات الدينية و الثقافية

الزینة في الکلمات الإسلامیة العربیة

گرایش‌ها و مذاهب اسلامی در سه قرن نخست هجری

الغلو و الفرق الغالیة في الحضارة الاسلامیة

کتاب الاصلاح

[1] دایرةالمعارف تشیّع/زیر نظر: دکتر احمد صدر حاج سید جوادی/ مدخل «غیبت صغری و کبری» و «غیبت نعمانی»

[2] جلالی مقدم، مسعود، ج5، ص307-310

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR01547.jpg|بندانگشتی|ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان]]
+[[پرونده:NUR01547.jpg|بندانگشتی|ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان
+! نام!! data-type="authorName" |ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| رازی، ابو حاتم احمد بن حمدان
+| data-type="authorOtherNames" | رازی، ابوحاتم احمد بن حمدان
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |حمدان
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |پشاپویه ری
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|322 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |322 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[أعلام النبوة (رازی)]]
-|-class='articleCode'
-|کد مولف
+کتاب الاصلاح
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE1547AUTHORCODE
+|- class="articleCode"
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE01547AUTHORCODE
 |}
 </div>
+{{کاربردهای دیگر|ابوحاتم رازی (ابهام‌زدایی)}}
+'''ابوحاتم رازى، احمد بن حمدان بن احمد''' (متوفاى 322 ق)، از متفكران، مصنفان و داعيان بزرگ اسماعيلى ایران که توانست نقش مهمی در شیعه شدن بخش وسیعی از مردم ری، گیلان، قزوین، طالقان، آذربایجان، اصفهان، همدان (و اساساً نواحی جبال یا عراق عجم)در اوائل قرن ۴ ق ایفا کند<ref>دایرةالمعارف تشیّع/زیر نظر: دکتر احمد صدر حاج سید جوادی/ مدخل «غیبت صغری و کبری» و «غیبت نعمانی»</ref>.
+اطلاعات ما از زندگى ابوحاتم اندك است.
+دربارۀ ایرانى بودن او نيز اختلاف است. اما فرض ایرانى بودن او أقرب به صحت است. خود ابوحاتم اعتراف ضمنى دارد به اينكه با زبان فارسی پرورش يافته و سرشته شده است.
+== تحصیلات ==
+از زندگى او پيش از پيوستنش به دعوت اسماعيلى نيز اطلاع چندانى در دست نيست فقط این احتمال هست كه در مدرسۀ دعات يمن تعليم ديده و از آنجا به رى گسيل شده باشد. وى گفتارى شيرين و كلامى بليغ داشت كه توانست امرا و عامه مردم را به مذهب خود جلب كند. ابوحاتم در علم لغت و شعر و حديث دستى داشت.
+مقام علمى او در حدّى بود كه مأموريت اصلاح خطاها و برقرارى سازش و هماهنگى میان معتقدات جوامع مختلف اسماعيلى (در بخشى از ایران) به او واگذار شد.
+ابوحاتم با تأليفات خویش به دفاع از مذهب اسماعيليه برخاست تا جايى كه وى را با دو تن از يارانش، ابویعقوب سجستانى و محمد بن احمد نسفى، از اساطين دعوت اسماعيلى شمرده‌اند كه كوششهایشان اثر ملموسى در نشر فرهنگ اسماعيلى و فلسفه جديد آن داشته است. مناظراتى بين او و [[رازی، محمد بن زکریا‏|محمد بن زكرياى رازى]] در حضور مرداویج صورت گرفت كه در مكتب اسماعيلى از لحاظ اثرى كه بر متفكران بعدى داشت، اهمیت ویژه‌اى دارد. ابوحاتم شرح این مناظرات و گفتگوهاى خود را با رازى در کتاب خویش «أعلام النبوة» آورده و به ویژه بيشتر به شرح نظريات خود در ردّ وى پرداخته است. او در این کتاب از رازى به نام ياد نكرده و فقط در اشارت بدو به لفظ «ملحد» اكتفا كرده است.
+== وفات ==
+گویا ابوحاتم در دیلم ادعاى ظهور مهدى در تاریخ معینى را کرد، ولى چون زمان مقرر رسید و مهدى ظهور نکرد، مردم از وى بریده و مرداویج قصد جان وى را کرد. او نیز از دست مرداویج فرار کرده و در پنهان در سال 322 ق از دنیا رفت. البته زمانهاى دیگرى نیز براى مرگ وى بیان کرده‌اند.
-«ابو حاتم رازى، احمد بن حمدان بن احمد» متوفاى 322 ق، از متفكران، مصنفان و داعيان بزرگ اسماعيلى ايران. اطلاعات ما از زندگى ابو حاتم اندك است.
+==آثار==
+# الزينة في الكلمات الاسلامية العربية؛
+# أعلام النبوة؛
+# الإصلاح؛
+# الجامع (در فقه)؛
+# الرجعة<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5368 جلالی مقدم، مسعود، ج5، ص307-310]</ref>.
-دربارۀ ايرانى بودن او نيز اختلاف است. اما فرض ايرانى بودن او أقرب به صحت است. خود ابو حاتم اعتراف ضمنى دارد به اينكه با زبان فارسى پرورش يافته و سرشته شده است. از زندگى او پيش از پيوستنش به دعوت اسماعيلى نيز اطلاع چندانى در دست نيست فقط اين احتمال هست كه در مدرسۀ دعات يمن تعليم ديده و از آنجا به رى گسيل شده باشد. وى گفتارى شيرين و كلامى بليغ داشت كه توانست امرا و عامه مردم را به مذهب خود جلب كند. ابو حاتم در علم لغت و شعر و حديث دستى داشت.
+==پانویس==
+<references/>
-مقام علمى او در حدّى بود كه مأموريت اصلاح خطاها و برقرارى سازش و هماهنگى ميان معتقدات جوامع مختلف اسماعيلى (در بخشى از ايران) به او واگذار شد.
-ابو حاتم با تأليفات خويش به دفاع از مذهب اسماعيليه برخاست تا جايى كه وى را با دو تن از يارانش، ابو يعقوب سجستانى و محمد بن احمد نسفى، از اساطين دعوت اسماعيلى شمرده‌اند كه كوششهايشان اثر ملموسى در نشر فرهنگ اسماعيلى و فلسفه جديد آن داشته است. مناظراتى بين او و محمد بن زكرياى رازى در حضور مرداويج صورت گرفت كه در مكتب اسماعيلى از لحاظ اثرى كه بر متفكران بعدى داشت، اهميت ويژه‌اى دارد. ابو حاتم شرح اين مناظرات و گفتگوهاى خود را با رازى در كتاب خويش «أعلام النبوة» آورده و به ويژه بيشتر به شرح نظريات خود در ردّ وى پرداخته است. او در اين كتاب از رازى به نام ياد نكرده و فقط در اشارت بدو به لفظ «ملحد» اكتفا كرده است.
+== منابع مقاله ==
+#[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/5368 جلالی مقدم، مسعود، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378ش]
+#دایرةالمعارف تشیّع/زیر نظر: دکتر احمد صدر حاج سید جوادی
-==آثار: ==
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[أعلام النبوة (رازی)]]
-الزينة في الكلمات الاسلامية العربية، أعلام النبوة، الإصلاح، الجامع (در فقه) ، الرجعة
+[[الزينة؛ معجم اشتقاقي في المصطلحات الدينية و الثقافية]]
+[[الزینة في الکلمات الإسلامیة العربیة]]
+[[گرایش‌ها و مذاهب اسلامی در سه قرن نخست هجری]]
+[[الغلو و الفرق الغالیة في الحضارة الاسلامیة]]
-== وابسته‌ها ==
+[[کتاب الاصلاح]]
-[[اعلام النبوه (رازی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[کتاب الاصلاح]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[ گرایش ها و مذاهب اسلامی در سه قرن نخست هجری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
 [[رده:زندگی‌نامه]]