من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '،ب' به '، ب') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ن شناسی ' به 'ن‌شناسی ') |
||
| (۴۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR03178J1.jpg | |||
| عنوان =من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم | |||
| | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | |||
[[فراج، احمد]] (مقدمه‌نويس) | |||
| | |||
| | |||
[[محمد نجار، زغلول راغب]] ( | [[محمد نجار، زغلول راغب]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 86 /ن3م8 | ||
| موضوع = | |||
زمین‌شناسی در قرآن | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
قرآن - اعجاز | قرآن - اعجاز | ||
| خط ۲۷: | خط ۱۶: | ||
قرآن - نامهای جغرافیایی | قرآن - نامهای جغرافیایی | ||
کوهها در قرآن | |||
| ناشر = | |||
|ناشر | مکتبة الشروق الدولية | ||
| مکان نشر =قاهره - مصر | |||
| سال نشر = 1423 ق یا 2002 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03178AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =3 | |||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03178 | |||
| کتابخوان همراه نور =03178 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم'''، اثر [[محمد نجار، زغلول راغب|زغلول راغب محمد نجار]]، کتابی است پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم. | |||
==ساختار== | |||
کتاب با دو مقدمه از [[فراج، احمد|احمد فراج]] و نویسنده آغاز و مطالب در سه جلد، تنظیم شده است. | |||
اثر حاضر، مجموعه گفتگوهایى است که در برنامه‌اى تلویزیونى با نام «نور على نور» از تلویزیون کشور مصر پخش شده است. این مجموعه، دربردارنده مصاحبه‌هاى دکتر احمد فراج با [[محمد نجار، زغلول راغب|دکتر زغلول راغب محمد نجار]]، استاد رشته زمین‌شناسى در برخى دانشگاههاى عربى و غربى است که در مسافرت وی به قاهره، صورت گرفته است<ref>رک: مقدمه نویسنده، ج1، ص23</ref>. | |||
در این کتاب، به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن کریم پرداخته شده است و آیات خلقت و آفرینش، که حدود یک‌ششم مجموع آیات قرآنى را شامل می‌شود، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>. | |||
==گزارش محتوا== | |||
در مقدمه اول، ضمن بیان نکاتی پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم، به برخی از رموز و اصطلاحات فلکی اشاره گردیده<ref>ر.ک: مقدمه اول، ج1، ص5-21</ref> و در مقدمه دوم، به سفر نویسنده به مصر و چگونگی شکل‌گیری مصاحبه‌ها و انتشار کتاب، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص23-30</ref>. | |||
به اعتقاد نویسنده، آیات مربوط به آفرینش، در قرآن کریم به‌نحو مجمل و اعجازآمیز مطرح گشته‌اند؛ ازاین‌رو مردم هر دوره و زمانى، متناسب با پیشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند؛ چراکه عجائب قرآن هرگز پایان نمى‌پذیرد و معارف آن هیچ‌گاه کهنه نمى‌گردد و شناخت آیات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امکان‌پذیر نیست، بلکه باید در هریک از رشته‌هاى علمى که قرآن کریم به‌نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص یافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>. | |||
در | نویسنده در ابتدا به بیان فرق بین «تفسیر علمى قرآن» و «اعجاز علمى» آن مى‌پردازد<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص35-36</ref> و سپس اعجاز قرآن کریم در مورد ستارگان را یادآور مى‌شود<ref>ر.ک: همان، ص37-41</ref> و به این نکته اشاره می‌کند که انفجار بزرگ کیهانى، که به‌عنوان نظریه‌اى هم‌اکنون مطرح است، هزاروچهار صد سال پیش در قرآن کریم بدان اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>. | ||
همچنین «تئورى تراکم شدید» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبیه جرم اولیه گرد هم مى‌آیند، در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص43-44</ref>. | |||
به | حرکت بسیار پرشتاب زمین حول محور خود که به مرور زمان تبدیل به حرکت کنونى گشته است، در آیه 54 سوره اعراف بدان اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص45-46</ref>. | ||
سخن پیامبر(ص) درباره طلوع خورشید از مغرب، به‌عنوان یکى از نشانه‌هاى رستاخیز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>، حرارت بالای هسته زمین و وجود سفره‌های زیرزمینی<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>، وجود معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی<ref>ر.ک: همان، ص86</ref> و... از جمله موضوعاتى است که در جلد اول این مجموعه بدانها پرداخته شده است. | |||
در جلد دوم، موضوعاتى نظیر فلسفه طواف و حرکت طواف‌گونه تمام اشیا و اجرام آسمانى حول محور شیئى بزرگتر از خود، حکمت آفرینش ظلمت و تاریکى، دریاها و نهرها، آب شور و شیرین<ref>ر.ک: همان، ج2، ص5-24</ref>، حرکت منحنى جهان آفرینش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط کامل آب نهرهایى که به دریاهاى شور مى‌ریزد با آب دریاها، اهمیت ویژه «آب» در حیات انسانى<ref>ر.ک: همان، ص25-44</ref>، شکافته شدن ماه<ref>ر.ک: همان، ص45-64</ref>، ماده و انرژى و آفرینش کوهها<ref>ر.ک: همان، ص65-82</ref>، مطرح گردیده است. | |||
در جلد سوم، به اعجاز علمی قرآن کریم، در مورد کوهها، پرداخته شده است. در ابتدای این جلد، در مقدمه‌ای، به بیان فرق میان تفسیر علمی و اعجاز علمی قرآن کریم پرداخته شده و به نمونه‌ای از آیات اعجاز علمی قرآن، اشاره شده است که از جمله آنها، عبارتند از: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا» (نازعات: 30-31)، «و پس از آن، زمین را با غلتانیدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن بیرون آورد»؛ «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ» (طارق: 11)، «سوگند به آسمانِ بارشانگیز»؛ «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» (طور: 6)، «و آن دریاى سرشار [و افروخته])» و...<ref>ر.ک: همان، ج3، ص5-23</ref>. | |||
مطالب این جلد، در قالب هشت فصل، به شرح زیر، سامان یافته است: | |||
در فصل اول، به بررسی مفهوم لغوی واژه «جبال»، در لغت عربی و در فرهنگ‌های لغوی و علمی غیر عربی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص25-30</ref>. | |||
در | فصل دوم، به اشارات قرآنی به کوهها، اختصاص یافته و به این نکته اشاره شده است که کلمه «جبل» به‌صورت مفرد و جمع، 39 مرتبه در قرآن کریم (6 مرتبه به‌صورت مفرد و 33 مرتبه به صیغه جمع) ذکر شده و به آیاتی در این زمینه، اشاره شده است از جمله آیه 260 بقره<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
به | در فصل سوم، به بررسی آیات قرآنی که به مفاهیم اساسی علمی برای کوهها اشاره دارند، پرداخته شده و در این زمینه، به نکاتی اشاره گردیده است، از جمله: | ||
# کوهها فقط ارتفاعات بزرگی بر روی کره زمین نیستند، بلکه امتداد این ارتفاعات، در داخل زمین بوده و به همین دلیل زمین‌شناسان، از آنها به «جذور الأرض» (ریشه‌های زمین) تعبیر می‌کنند و به نظر نویسنده، آیه 6 و 7 سوره نباء «أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً وَ الْجِبَالَ أَوْتَاداً»؛ «آیا زمین را گهوارهاى نگردانیدیم و کوهها را [چون] میخ‌هایى [نگذاشتیم]»، به همین موضوع اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص38</ref>. | |||
# قرآن در آیات زیادی به نقش کوهها در توازن زمین، اشاره کرده است، از جمله: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِي وَ أَنْهَاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَينِ اثْنَينِ یغْشِي اللَّيلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ» (رعد: 3)؛ «و اوست کسى که زمین را گسترانید و در آن، کوهها و رودها نهاد و از هر گونه میوهاى در آن، جفت جفت قرار داد. روز را به شب میپوشاند. قطعاً در این [امور] براى مردمى که تفکر می‌کنند نشانههایى وجود دارد». | |||
# دعوت قرآن از مردم برای تفکر در ظواهر خلقت، از جمله کیفیت خلقت کوهها که به نظریه ایزوستازی (مطابق این نظریه در زیر سطح زمین، سطحی به موازات سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوهها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود) منجر خواهد شد و آیه 19 و 20 سوره غاشیه بدان اشاره دارد: «وَ إِلَى الْجِبَالِ كَيفَ نُصِبَتْ وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيفَ سُطِحَتْ»؛ «و به کوهها که چگونه برپا داشته شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده است» و...<ref>ر.ک: همان، ص38-40</ref>. | |||
در فصل چهارم، به مسئله ریشه کوهها و امتداد آنها در داخل زمین و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده در این زمینه پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص42-47</ref> و در فصل پنجم، شواهد دال بر اینکه سطح زمین، در حالت توازن ایزوستازی می‌باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص48-51</ref>. | |||
و | در فصل ششم، به کوهها و مسائل مربوط به آن، در قالب علوم زمین‌شناسی جدید، نگریسته شده و انواع کوهها، شامل کوه‌های آتشفشانی، لایه‌ای، کوه‌های با بلوک‌های شکسته و... مورد مطالعه قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص52-64</ref>. | ||
در فصل هفتم، به بررسی کیفت کوهها پرداخته شده و مراحل پی‌درپی تکامل ساختمان کوهها، مورد بحث قرار گرفته است. این مراحل عبارتند از: مرحله شکل‌گیری جزایر آتشفشانی؛ مرحله شکل‌گیری رشته‌کوه‌های آند و مرحله شکل‌گیری کوه‌های تصادمی<ref>ر.ک: همان، ص65-84</ref>. | |||
در آخرین فصل، به بررسی کیفیت تثبیت زمین، به‌وسیله کوهها پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص86-92</ref>. | |||
در پایان این جلد، خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده در خلال این هشت فصل، ارائه گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص93-99</ref>. | |||
==وضعیت کتاب== | |||
در پایان هر جلد، فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استناد طرفین محاوره ذکر شده است. | |||
در پایان جلد اول و سوم، تصاویری از انواع کوهها و لایه‌های زمین، افزوده شده است؛ با این تفاوت که تصاویر جلد نخست، سیاه و سفید، اما تصاویر جلد سوم، رنگی است. | |||
کتاب فاقد پاورقی می‌باشد. | |||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن کتاب. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[من آيات الإعجاز العلمي؛ السماء في القرآن الكریم]] | |||
[[من آيات الإعجاز العلمي الحيوان في القرآن الكريم]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | [[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | ||
[[رده:علوم قرآنی]] | [[رده:علوم قرآنی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۸
| من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فراج، احمد (مقدمه‌نويس) محمد نجار، زغلول راغب (نویسنده) |
| ناشر | مکتبة الشروق الدولية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1423 ق یا 2002 م |
| چاپ | 3 |
| موضوع | زمین‌شناسی در قرآن
قرآن - اعجاز قرآن - نامهای جغرافیایی کوهها در قرآن |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 86 /ن3م8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم، اثر زغلول راغب محمد نجار، کتابی است پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از احمد فراج و نویسنده آغاز و مطالب در سه جلد، تنظیم شده است.
اثر حاضر، مجموعه گفتگوهایى است که در برنامه‌اى تلویزیونى با نام «نور على نور» از تلویزیون کشور مصر پخش شده است. این مجموعه، دربردارنده مصاحبه‌هاى دکتر احمد فراج با دکتر زغلول راغب محمد نجار، استاد رشته زمین‌شناسى در برخى دانشگاههاى عربى و غربى است که در مسافرت وی به قاهره، صورت گرفته است[۱].
در این کتاب، به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن کریم پرداخته شده است و آیات خلقت و آفرینش، که حدود یک‌ششم مجموع آیات قرآنى را شامل می‌شود، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه اول، ضمن بیان نکاتی پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم، به برخی از رموز و اصطلاحات فلکی اشاره گردیده[۳] و در مقدمه دوم، به سفر نویسنده به مصر و چگونگی شکل‌گیری مصاحبه‌ها و انتشار کتاب، اشاره شده است[۴].
به اعتقاد نویسنده، آیات مربوط به آفرینش، در قرآن کریم به‌نحو مجمل و اعجازآمیز مطرح گشته‌اند؛ ازاین‌رو مردم هر دوره و زمانى، متناسب با پیشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند؛ چراکه عجائب قرآن هرگز پایان نمى‌پذیرد و معارف آن هیچ‌گاه کهنه نمى‌گردد و شناخت آیات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امکان‌پذیر نیست، بلکه باید در هریک از رشته‌هاى علمى که قرآن کریم به‌نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص یافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد[۵].
نویسنده در ابتدا به بیان فرق بین «تفسیر علمى قرآن» و «اعجاز علمى» آن مى‌پردازد[۶] و سپس اعجاز قرآن کریم در مورد ستارگان را یادآور مى‌شود[۷] و به این نکته اشاره می‌کند که انفجار بزرگ کیهانى، که به‌عنوان نظریه‌اى هم‌اکنون مطرح است، هزاروچهار صد سال پیش در قرآن کریم بدان اشاره شده است[۸].
همچنین «تئورى تراکم شدید» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبیه جرم اولیه گرد هم مى‌آیند، در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است[۹].
حرکت بسیار پرشتاب زمین حول محور خود که به مرور زمان تبدیل به حرکت کنونى گشته است، در آیه 54 سوره اعراف بدان اشاره شده است[۱۰].
سخن پیامبر(ص) درباره طلوع خورشید از مغرب، به‌عنوان یکى از نشانه‌هاى رستاخیز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى[۱۱]، حرارت بالای هسته زمین و وجود سفره‌های زیرزمینی[۱۲]، وجود معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی[۱۳] و... از جمله موضوعاتى است که در جلد اول این مجموعه بدانها پرداخته شده است.
در جلد دوم، موضوعاتى نظیر فلسفه طواف و حرکت طواف‌گونه تمام اشیا و اجرام آسمانى حول محور شیئى بزرگتر از خود، حکمت آفرینش ظلمت و تاریکى، دریاها و نهرها، آب شور و شیرین[۱۴]، حرکت منحنى جهان آفرینش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط کامل آب نهرهایى که به دریاهاى شور مى‌ریزد با آب دریاها، اهمیت ویژه «آب» در حیات انسانى[۱۵]، شکافته شدن ماه[۱۶]، ماده و انرژى و آفرینش کوهها[۱۷]، مطرح گردیده است.
در جلد سوم، به اعجاز علمی قرآن کریم، در مورد کوهها، پرداخته شده است. در ابتدای این جلد، در مقدمه‌ای، به بیان فرق میان تفسیر علمی و اعجاز علمی قرآن کریم پرداخته شده و به نمونه‌ای از آیات اعجاز علمی قرآن، اشاره شده است که از جمله آنها، عبارتند از: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا» (نازعات: 30-31)، «و پس از آن، زمین را با غلتانیدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن بیرون آورد»؛ «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ» (طارق: 11)، «سوگند به آسمانِ بارشانگیز»؛ «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» (طور: 6)، «و آن دریاى سرشار [و افروخته])» و...[۱۸].
مطالب این جلد، در قالب هشت فصل، به شرح زیر، سامان یافته است: در فصل اول، به بررسی مفهوم لغوی واژه «جبال»، در لغت عربی و در فرهنگ‌های لغوی و علمی غیر عربی، پرداخته شده است[۱۹].
فصل دوم، به اشارات قرآنی به کوهها، اختصاص یافته و به این نکته اشاره شده است که کلمه «جبل» به‌صورت مفرد و جمع، 39 مرتبه در قرآن کریم (6 مرتبه به‌صورت مفرد و 33 مرتبه به صیغه جمع) ذکر شده و به آیاتی در این زمینه، اشاره شده است از جمله آیه 260 بقره[۲۰].
در فصل سوم، به بررسی آیات قرآنی که به مفاهیم اساسی علمی برای کوهها اشاره دارند، پرداخته شده و در این زمینه، به نکاتی اشاره گردیده است، از جمله:
- کوهها فقط ارتفاعات بزرگی بر روی کره زمین نیستند، بلکه امتداد این ارتفاعات، در داخل زمین بوده و به همین دلیل زمین‌شناسان، از آنها به «جذور الأرض» (ریشه‌های زمین) تعبیر می‌کنند و به نظر نویسنده، آیه 6 و 7 سوره نباء «أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً وَ الْجِبَالَ أَوْتَاداً»؛ «آیا زمین را گهوارهاى نگردانیدیم و کوهها را [چون] میخ‌هایى [نگذاشتیم]»، به همین موضوع اشاره دارد[۲۱].
- قرآن در آیات زیادی به نقش کوهها در توازن زمین، اشاره کرده است، از جمله: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِي وَ أَنْهَاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَينِ اثْنَينِ یغْشِي اللَّيلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ» (رعد: 3)؛ «و اوست کسى که زمین را گسترانید و در آن، کوهها و رودها نهاد و از هر گونه میوهاى در آن، جفت جفت قرار داد. روز را به شب میپوشاند. قطعاً در این [امور] براى مردمى که تفکر می‌کنند نشانههایى وجود دارد».
- دعوت قرآن از مردم برای تفکر در ظواهر خلقت، از جمله کیفیت خلقت کوهها که به نظریه ایزوستازی (مطابق این نظریه در زیر سطح زمین، سطحی به موازات سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوهها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود) منجر خواهد شد و آیه 19 و 20 سوره غاشیه بدان اشاره دارد: «وَ إِلَى الْجِبَالِ كَيفَ نُصِبَتْ وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيفَ سُطِحَتْ»؛ «و به کوهها که چگونه برپا داشته شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده است» و...[۲۲].
در فصل چهارم، به مسئله ریشه کوهها و امتداد آنها در داخل زمین و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده در این زمینه پرداخته شده[۲۳] و در فصل پنجم، شواهد دال بر اینکه سطح زمین، در حالت توازن ایزوستازی می‌باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۲۴].
در فصل ششم، به کوهها و مسائل مربوط به آن، در قالب علوم زمین‌شناسی جدید، نگریسته شده و انواع کوهها، شامل کوه‌های آتشفشانی، لایه‌ای، کوه‌های با بلوک‌های شکسته و... مورد مطالعه قرار گرفته است[۲۵].
در فصل هفتم، به بررسی کیفت کوهها پرداخته شده و مراحل پی‌درپی تکامل ساختمان کوهها، مورد بحث قرار گرفته است. این مراحل عبارتند از: مرحله شکل‌گیری جزایر آتشفشانی؛ مرحله شکل‌گیری رشته‌کوه‌های آند و مرحله شکل‌گیری کوه‌های تصادمی[۲۶].
در آخرین فصل، به بررسی کیفیت تثبیت زمین، به‌وسیله کوهها پرداخته شده است[۲۷].
در پایان این جلد، خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده در خلال این هشت فصل، ارائه گردیده است[۲۸].
وضعیت کتاب
در پایان هر جلد، فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استناد طرفین محاوره ذکر شده است.
در پایان جلد اول و سوم، تصاویری از انواع کوهها و لایه‌های زمین، افزوده شده است؛ با این تفاوت که تصاویر جلد نخست، سیاه و سفید، اما تصاویر جلد سوم، رنگی است.
کتاب فاقد پاورقی می‌باشد.
پانویس
- ↑ رک: مقدمه نویسنده، ج1، ص23
- ↑ ر.ک: همان، ص25
- ↑ ر.ک: مقدمه اول، ج1، ص5-21
- ↑ ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص23-30
- ↑ ر.ک: همان، ص25
- ↑ ر.ک: متن کتاب، همان، ص35-36
- ↑ ر.ک: همان، ص37-41
- ↑ ر.ک: همان، ص42
- ↑ ر.ک: همان، ص43-44
- ↑ ر.ک: همان، ص45-46
- ↑ ر.ک: همان، ص52
- ↑ ر.ک: همان، ص71
- ↑ ر.ک: همان، ص86
- ↑ ر.ک: همان، ج2، ص5-24
- ↑ ر.ک: همان، ص25-44
- ↑ ر.ک: همان، ص45-64
- ↑ ر.ک: همان، ص65-82
- ↑ ر.ک: همان، ج3، ص5-23
- ↑ ر.ک: همان، ص25-30
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص38
- ↑ ر.ک: همان، ص38-40
- ↑ ر.ک: همان، ص42-47
- ↑ ر.ک: همان، ص48-51
- ↑ ر.ک: همان، ص52-64
- ↑ ر.ک: همان، ص65-84
- ↑ ر.ک: همان، ص86-92
- ↑ ر.ک: همان، ص93-99
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.