حدوث العالم

حدوث العالم، نوشته افضل‌الدين، عمر بن على بن غيلان بلخى، از دانشمندان اوايل قرن ششم هجرى است. اين كتاب، به زبان عربى و رد بر رساله‌اى از ابن سينا با نام «رسالة الحكومة فى ابطال حجج المثبتين للماضى مبدأ زمانيا» است و براى اثبات آغازدار بودن جهان و حوادث آن مى‌باشد.

حدوث العالم
پدیدآوران	ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) فریدالدین غیلانی، عمر بن علی (نویسنده) فخر رازی، محمد بن عمر (نویسنده) محقق، مهدی (اهتمام)
عنوان‌های دیگر	ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 -428 ق.الحکومة فی حجج المثبتین للماضی و مبداء و زمانیا انجمن آثار مفاخر فرهنگی المناظره بین فخرالدین الرازی و فریدالدین للغیلانی فی مسالة حدوث العالم رسالة الرئیس ابن علی بن سینا فیما تقرر عنده من الحکومة فی حجج المثبتین للماضی و مبداء و زمانیا
ناشر	دانشگاه تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1377 ش
چاپ	1
شابک	‎964-5552-08-7
موضوع	آفرینش تعدد جهان‌ها حدوث و قدم فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 هستی شناسی (فلسفه اسلامی)
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏216‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏4‎‏ح‎‏4*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و دو بخش است كه بخش اول، خود، شامل سه باب(باب اول و دوم، هر كدام، داراى هفت فصل) و بخش دوم، داراى پنج باب(باب اول و سوم و چهارم و پنجم، به ترتيب، مشتمل بر چهار، دو، چهار و سه فصل) است.

گزارش محتوا

مؤلف، در مقدمه، مسئله حادث بودن جهان را يكى از اساسى‌ترين پايه‌هاى دين و شناخت آن را يكى از با اهميت‌ترين وظايف مسلمين دانسته است.

وى، در بخش اول، به استدلال براى اثبات حادث بودن جهان و نقض كلام ابن سينا پرداخته است. او، نخست، اعتراضات ابن سينا را بر ادله حدوث جهان ذكر كرده و به يكايك آنها پاسخ داده و سپس خود، دليلى ديگر (غير از ادله‌اى كه مورد اعتراض ابن سينا واقع شده است)، بر اثبات حدوث جهان اقامه نموده است.

وى، در بخش دوم، شبهاتى را كه باعث اعتقاد به قدم جهان شده، ذكر كرده و به تك تك آنها پاسخ داده است. به اعتقاد وى، همه شبهات مزبور مبتنى بر پنج اصل است كه سه‌تا از آنها على الاطلاق باطلند و عبارتند از: قدم زمان، قدم ماده و لازمه وجود خداى تعالى بودن وجود جهان و يكى از آنها، مطلقا حق است و عبارت است از: منزه بودن خداى تعالى از تغير و حلول حوادث در وى و يكى از آنها، بر اساس يك معنا باطل و بر پايه معنايى ديگر حق است و آن، عبارت است از: واحد بودن خدا از هر جهت كه اگر مراد از «هر جهت»، اين باشد كه او فقط ذات است و داراى علم و قدرت و هيچ صفت ديگرى نيست، اين، باطل است و اگر مقصود، اين باشد كه‌او شریک و مثل ندارد، اين، حق است؛ البته معتقدين به قدم جهان، به هر يك از دو اصل مزبور (اصلى كه مطلقا حق است و اصلى كه بنا بر يك معنا حق و بنا بر معنايى ديگر باطل است)، مقدمات باطلى را ضميمه كرده و به نتيجه باطلى رسيده‌اند.

وضعيت كتاب

در آخر نسخه‌اى از اين كتاب كه توسط مؤسسه مطالعات اسلامى منتشر شده و در برنامه موجود است، دو رساله افزوده شده است؛ يكى، متن رساله ابن سينا به نام «الحكومة فى ابطال حجج المثبتين للماضى مبدأ زمانيا» و ديگرى، متن مناظره فخر رازى با فريد‌الدين غيلانى در مسئله حدوث عالم.

در پايان كتاب، دو فهرست ذكر شده است؛ يكى، با عنوان «الفهرس العام لكتاب حدوث العالم(الاعلام و الفرق و الطوائف و الامكنة)» و ديگرى، با عنوان «فهرس الكتب لكتاب حدوث العالم».

این کتاب به اهتمام مهدى محقق به چاپ رسیده است.