الگو:صفحهٔ اصلی/مقالهٔ برگزیده اول: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    خط ۱: خط ۱:
    [[پرونده:NUR34831J1.jpg|بی‌قاب|چپ|شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام|175px]]
    [[پرونده:NUR51357J1.jpg|بی‌قاب|چپ| المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام|175px]]


    '''شرح خطبه حضرت زهرا(ع)'''، نوشته [[حسینی زنجانی، سید عزالدین|سید عزالدین حسینی زنجانی]] (1300- 1392ش)، شرح و تفسیر علمی و مبسوط خطبه حضرت زهرا(س)، معروف به خطبه فدک است که به‌همراه شرح سخنان حضرت(س) با زنان مدینه، چاپ شده است. نویسنده با بهره‌گیری از آیات، منابع تاریخی، تفسیری و روایی شیعه و سنی به تفسیر این خطبه پرداخته، و آن را فراتر از یک سخنرانی حماسی و یا اظهار مصیبت و شکایت دانسته است. وی، بر این باور است که این خطبه و ماجرای فدک، رمز قیام تاریخی برای پایه‌ریزی حکومت جهانی است، و این موضوع با سیر اجمالی در مضامین خطبه، روشن می‌شود؛ چه این‌که قسمت عمده مطالب این خطبه در معرفی امام علی(ع) و فداکاری‌ها و مقاومت‌هایی است که وی در دفاع از اسلام به عمل آورده است.
    '''المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام'''، اثر [[حسنی، سید نبیل|سید نبیل حسنی]]، پژوهشی است پیرامون این نکته که آیا مولود کعبه، [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] است یا حکیم بن حزام. کتاب به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1432ق، نوشته شده است.


    نویسنده در آغاز، بحث سندی درباره خطبه، انجام داده است، آن‌گاه قضیه باغ فدک را که زمینه‌ساز سخن حضرت است، دنبال می‌کند. وی مفردات خطبه، به‌ویژه حمد و شکر را توضیح می‌دهد و مفهوم نعمت و بازتاب آن در کلام [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] و... را دنبال می‌کند.
    کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در پنج مبحث و هر مبحث در چندین مسئله، تنظیم شده است.  


    نویسنده از رویکرد فلسفی در توضیح مفهوم توحید و صفت‌های الهی بهره گرفته است، آن‌گاه بحث تاریخی شرک را در جهان عرب پیش از اسلام ارائه داده و مرتبت‌های توحید را به‌همراه فطرت و گونه‌های آن و نظم در آفرینش تشریح کر‌ده است.
    در مقدمه نخست، به بیان موضوع مورد بحث کتاب و اهمیت آن پرداخته شده است.


    قدرت و اراده در پروردگار و انسان در کنار بی‌نیازی خداوند و رازی که در آفرینش، پنهان است و هدفی که از آن در نظر ربوبی بوده است، بحث بعدی نویسنده را شکل داده است‏.
    در مقدمه دوم، به این نکته اشاره شده است که نحوه و چگونگی ولادت [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]]، از جمله حوادث مهم تاریخی است که نشانگر گوشه‌ای از شخصیت معنوی و فضیلت ایشان بوده و به همین دلیل، از سوی برخی معاندین و مخالفین، مورد سانسور خبری و یا تحریف قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که برخی حکیم بن حزام را به‌جای آن حضرت، مولود کعبه معرفی کرده‌اند.


    وی پس از بحث توحید، به نبوت – به‌ویژه پیامبری حضرت محمد(ص) - ‌پرداخته است و سر خاتمیت را به‌همراه میزان‌های سه‌گانه تعادل، تلازم و تعاند در انبیا توضیح داده است. در ادامه از حقیقت آدمی و بعدهای متضاد او و مسئله هبوط وی بر زمین و پیمودن راه تکامل با کمک عبودیت و التزام به شریعت و مفهوم شرک سخن گفته است.
    در مبحث نخست، به بررسی و مطالعه نصوصی پرداخته شده که مبین شخصیت حکیم بن حزام می‌باشد. نویسنده در این مبحث، در ضمن دو مسئله زیر، به مناقشه با آنچه که نویسندگان و تراجم‌نویسان به‌عنوان ترجمه و شرح حال وی نوشته‌اند پرداخته و با بررسی شخصیت وی، به این نتیجه رسیده است که داشتن چنین فضیلتی برای این شخص، بعید به نظر می‌رسد، مخصوصاً اینکه وی در دورانی می‌زیسته که مورخین تا نیم قرن آن را دوران فتنه و درگیری‌های اعتقادی و سیاسی میان صحابه نامیده و این امر در دگرگون جلوه دادن مولود کعبه، بی‌تأثر نبوده است.


    نویسنده، مفهوم‌های نماز، روزه و صبر و یاری‌جستن از آن‌ها، اشاعه معروف، پیشه‌کردن خوی و رفتار نیکو، صله رحم، وفای به نذر، دوری‌جستن از ستم‌پیشگی، عدالت‌ورزی و حکمرانی دینی را که در خطبه حضرت فاطمه(س) آمده است، شرح داده است.<span id="mp-more">[[شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام|'''ادامه ...''']]</span>
    در مسئله اول، به بررسی اقوال صاحبان تراجم پیرامون شخصیت حکیم بن حزام پرداخته شده و دو طریق زیر، برای آگاهی از شرح حال وی، مورد مطالعه قرار گرفته است:
    # [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] (متوفی 852ق): وی ابن حزام را چنین معرفی کرده: «حکیم بن حزام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی اسدی، پسر برادر خدیجه همسر پیامبر(ص) و نام مادرش صفیه و به قولی فاخته و به قولی دیگر زینب دختر زهیر بن حارث بن اسد بن عبدالعزی بوده است. کنیه او ابوخالد است و حدیثی در کتب شش‌گانه از وی نقل شده... از خود او شنیده شده که گفته است: من سیزده سال پیش از عام الفیل به دنیا آمدم...».
    #[[ابن عساکر، علی بن حسن| ابن عساکر]] (متوفی 571ق): وی شرح حال مفصلی در «[[تاریخ مدینة دمشق|تاریخ دمشق]]» آورده و علی‌رغم این شرح حال مفصل، به منقبت خاصی که وی آن را در کنار پیامبر به دست آورده باشد، اشاره نکرده است. اساسا او چگونه می‌تواند منقبت ویژه‌ای با نبی(ص) داشته باشد، درحالی‌که وی در سال فتح مکه اسلام آورد و جزو «المؤلفة قلوبهم» بود.
     
    در مسئله دوم، نقش حکیم بن حزام در حیات سیاسی در خلال نیمه قرن اول هجری، پیرامون وقایعی همچون قتل عثمان بن عفان و نقش وی در دفن عثمان و نیز جنگ جمل، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
     
    در مبحث دوم، به بحث پیرامون خصوصیت ولادت در کعبه در خلال دو محور اساسی پرداخته شده است که عبارت است از اینکه آیا حرمت ولادت در کعبه، حرمت ذاتی است یا اکتسابی است که پس از بررسی ادله، چنین نتیجه‌گیری شده است که چنین خصوصیتی اکتسابی است و در گرو این است که شخص برای خانه کعبه قائل به احترام و تعظیم باشد.
     
    در مبحث سوم، در ضمن دو مسئله، به بررسی اقوال مختلف پیرامون ولادت در کعبه و مناقشات واردشده درباره هریک پرداخته شده است. در مسئله نخست اقوال مطرح گردیده و در مسئله دوم، هریک به ترتیب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. این اقوال مربوط به [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم بن حجاج]] ([[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|صاحب صحیح مسلم]]) (متوفی 261ق)، نووی (متوفی 676ق)، [[ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله|ابن ابی‌الحدید معتزلی]] (متوفی 656ق)، حلبی (متوفی 1044ق)، [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] (متوفی 405ق) و [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] (متوفی 582ق) است.
     
    در مبحث چهارم، پس از بررسی اقوال واردشده پیرامون ولادت حکیم بن حزام در کعبه، به این نتیجه رسیده شده است که سرچشمه انتشار چنین روایاتی در جامعه اسلامی، زبیر بن بکار و مصعب بن عبدالله بوده که مخالفت و دشمنی شدیدی با [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] داشته و به‌منظور تحت‌الشعاع قرار دادن و کم‌رنگ کردن فضیلت ولادت آن حضرت در کعبه، دست به جعل و انتشار چنین اخبار و روایاتی زدند.
     
    در آخرین مبحث، به بررسی نصوصی پرداخته شده است که بر ولادت [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] در خانه خدا تأکید داشته و آن را از جمله فضایل مخصوص آن حضرت دانسته است. از جمله موضوعات مهم مطرح‌شده در این مبحث، عبارتند از: حکمت ولادت [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] در کعبه؛ حکمت‌هایی همچون: تلازم میان کعبه و [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]]؛ تشابه بین امام و بیت الحرام در ارتباط با مردم؛ تحقق امان در التجا و پناه بردن به بیت الحرام و [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]] و تلازم؛ تلازم میان امامت و اقامه نماز؛ تلازم بین اذان و دوران زمین و امامت.<span id="mp-more">[[المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام|'''ادامه ...''']]</span>

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۶

    المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام

    المولود في بيت‌الله الحرام علي(ع) أم حكيم بن حزام، اثر سید نبیل حسنی، پژوهشی است پیرامون این نکته که آیا مولود کعبه، حضرت علی(ع) است یا حکیم بن حزام. کتاب به زبان عربی و مقدمه آن در سال 1432ق، نوشته شده است.

    کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در پنج مبحث و هر مبحث در چندین مسئله، تنظیم شده است.

    در مقدمه نخست، به بیان موضوع مورد بحث کتاب و اهمیت آن پرداخته شده است.

    در مقدمه دوم، به این نکته اشاره شده است که نحوه و چگونگی ولادت حضرت علی(ع)، از جمله حوادث مهم تاریخی است که نشانگر گوشه‌ای از شخصیت معنوی و فضیلت ایشان بوده و به همین دلیل، از سوی برخی معاندین و مخالفین، مورد سانسور خبری و یا تحریف قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که برخی حکیم بن حزام را به‌جای آن حضرت، مولود کعبه معرفی کرده‌اند.

    در مبحث نخست، به بررسی و مطالعه نصوصی پرداخته شده که مبین شخصیت حکیم بن حزام می‌باشد. نویسنده در این مبحث، در ضمن دو مسئله زیر، به مناقشه با آنچه که نویسندگان و تراجم‌نویسان به‌عنوان ترجمه و شرح حال وی نوشته‌اند پرداخته و با بررسی شخصیت وی، به این نتیجه رسیده است که داشتن چنین فضیلتی برای این شخص، بعید به نظر می‌رسد، مخصوصاً اینکه وی در دورانی می‌زیسته که مورخین تا نیم قرن آن را دوران فتنه و درگیری‌های اعتقادی و سیاسی میان صحابه نامیده و این امر در دگرگون جلوه دادن مولود کعبه، بی‌تأثر نبوده است.

    در مسئله اول، به بررسی اقوال صاحبان تراجم پیرامون شخصیت حکیم بن حزام پرداخته شده و دو طریق زیر، برای آگاهی از شرح حال وی، مورد مطالعه قرار گرفته است:

    1. ابن حجر (متوفی 852ق): وی ابن حزام را چنین معرفی کرده: «حکیم بن حزام بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی اسدی، پسر برادر خدیجه همسر پیامبر(ص) و نام مادرش صفیه و به قولی فاخته و به قولی دیگر زینب دختر زهیر بن حارث بن اسد بن عبدالعزی بوده است. کنیه او ابوخالد است و حدیثی در کتب شش‌گانه از وی نقل شده... از خود او شنیده شده که گفته است: من سیزده سال پیش از عام الفیل به دنیا آمدم...».
    2. ابن عساکر (متوفی 571ق): وی شرح حال مفصلی در «تاریخ دمشق» آورده و علی‌رغم این شرح حال مفصل، به منقبت خاصی که وی آن را در کنار پیامبر به دست آورده باشد، اشاره نکرده است. اساسا او چگونه می‌تواند منقبت ویژه‌ای با نبی(ص) داشته باشد، درحالی‌که وی در سال فتح مکه اسلام آورد و جزو «المؤلفة قلوبهم» بود.

    در مسئله دوم، نقش حکیم بن حزام در حیات سیاسی در خلال نیمه قرن اول هجری، پیرامون وقایعی همچون قتل عثمان بن عفان و نقش وی در دفن عثمان و نیز جنگ جمل، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

    در مبحث دوم، به بحث پیرامون خصوصیت ولادت در کعبه در خلال دو محور اساسی پرداخته شده است که عبارت است از اینکه آیا حرمت ولادت در کعبه، حرمت ذاتی است یا اکتسابی است که پس از بررسی ادله، چنین نتیجه‌گیری شده است که چنین خصوصیتی اکتسابی است و در گرو این است که شخص برای خانه کعبه قائل به احترام و تعظیم باشد.

    در مبحث سوم، در ضمن دو مسئله، به بررسی اقوال مختلف پیرامون ولادت در کعبه و مناقشات واردشده درباره هریک پرداخته شده است. در مسئله نخست اقوال مطرح گردیده و در مسئله دوم، هریک به ترتیب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. این اقوال مربوط به مسلم بن حجاج (صاحب صحیح مسلم) (متوفی 261ق)، نووی (متوفی 676ق)، ابن ابی‌الحدید معتزلی (متوفی 656ق)، حلبی (متوفی 1044ق)، حاکم نیشابوری (متوفی 405ق) و ابن حجر عسقلانی (متوفی 582ق) است.

    در مبحث چهارم، پس از بررسی اقوال واردشده پیرامون ولادت حکیم بن حزام در کعبه، به این نتیجه رسیده شده است که سرچشمه انتشار چنین روایاتی در جامعه اسلامی، زبیر بن بکار و مصعب بن عبدالله بوده که مخالفت و دشمنی شدیدی با حضرت علی(ع) داشته و به‌منظور تحت‌الشعاع قرار دادن و کم‌رنگ کردن فضیلت ولادت آن حضرت در کعبه، دست به جعل و انتشار چنین اخبار و روایاتی زدند.

    در آخرین مبحث، به بررسی نصوصی پرداخته شده است که بر ولادت حضرت علی(ع) در خانه خدا تأکید داشته و آن را از جمله فضایل مخصوص آن حضرت دانسته است. از جمله موضوعات مهم مطرح‌شده در این مبحث، عبارتند از: حکمت ولادت حضرت علی(ع) در کعبه؛ حکمت‌هایی همچون: تلازم میان کعبه و علی بن ابی‌طالب(ع)؛ تشابه بین امام و بیت الحرام در ارتباط با مردم؛ تحقق امان در التجا و پناه بردن به بیت الحرام و علی بن ابی‌طالب(ع) و تلازم؛ تلازم میان امامت و اقامه نماز؛ تلازم بین اذان و دوران زمین و امامت.ادامه ...