۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات زندگینامه | عنوان = حکیم نزاری | تصویر = NUR88025.jpg | اندازه تصویر = | توضیح تصویر =تصویر آرامگاه حکیم نزاری آبان ۱۳۹۶ | نام کامل = سعدالدین بن شمسالدین بن محمد نزاری قهستانی بیرجندی | نامهای دیگر = نزاری قهستانی، نزاری بیرجندی | لقب...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[ | | آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[ادبنامه]] | [[مثنوی ازهر و مزهر]] | [[سفرنامه حکیم نزاری قهستانی]] | [[دستورنامه]] | [[مناظره روز و شب]] | [[نامههای منظوم و رباعیات]]}} | ||
| سبک نوشتاری = | | سبک نوشتاری = | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
}} | }} | ||
''' | '''سعدالدین بن شمسالدین نزاری قهستانی''' (۶۴۵-۷۲۰ یا ۷۲۱ ق)، با نام کامل سعدالدین بن شمسالدین بن محمد نزاری قهستانی بیرجندی، از شاعران و صوفیان نامدار فارسیزبان نیمهٔ دوم سدهٔ هفتم و آغاز سدهٔ هشتم هجری قمری است. وی در ابتدا پیرو مذهب اسماعیلیه بود، اما در سنین کهولت به تشیع دوازده امامی و طریقت تصوف روی آورد. نزاری علاوه بر دیوان قصاید و غزلیات، آثاری همچون «سفرنامه»، «[[ادبنامه]]»، «دستورنامه»، «[[مثنوی ازهر و مزهر|ازهر و مزهر]]» و «مناظرهٔ روز و شب» را از خود به یادگار گذاشته است. برخی پژوهشگران، از جمله جامی، تأثیرپذیری [[حافظ، شمسالدین محمد|حافظ شیرازی]] از اشعار نزاری را محتمل دانستهاند. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
سعدالدین بن شمسالدین بن محمد نزاری قهستانی بیرجندی در سال ۶۴۵ هجری قمری در روستای «فوداج» از توابع بیرجند، در منطقهای به نام قهستان، در یک خانوادهٔ اسماعیلیمذهب چشم به جهان گشود.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> دوران کودکی او همزمان با نابسامانیهای ناشی از حملهٔ هلاکوخان مغول و سرکوب اسماعیلیان سپری شد. پدرش، شمسالدین بن میر محمد، که خود فردی باسواد بود، نقش مهمی در تربیت و شکلگیری جهانبینی اولیهٔ او داشت و او را به «اثبات امامت اهلالبیت» معتقد کرد. | سعدالدین بن شمسالدین بن محمد نزاری قهستانی بیرجندی<ref> ر.ک: صفا،ذبیحالله، ص731</ref> در سال ۶۴۵ هجری قمری در روستای «فوداج» از توابع بیرجند، در منطقهای به نام قهستان، در یک خانوادهٔ اسماعیلیمذهب چشم به جهان گشود.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> دوران کودکی او همزمان با نابسامانیهای ناشی از حملهٔ هلاکوخان مغول و سرکوب اسماعیلیان سپری شد.<ref> ر.ک: صفا،ذبیحالله، ص737</ref> پدرش، شمسالدین بن میر محمد، که خود فردی باسواد بود، نقش مهمی در تربیت و شکلگیری جهانبینی اولیهٔ او داشت و او را به «اثبات امامت اهلالبیت» معتقد کرد. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
نزاری تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش بیرجند و نیز در شهر قائن گذراند. وی سپس به مطالعهٔ ادبیات، فلسفه و علوم متداول زمانه در منطقهٔ قهستان پرداخت و تنها به دروس رسمی مکتب و مدرسه بسنده نکرد. او با اشعار شاعرانی چون فردوسی، خیام، نظامی | نزاری تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش بیرجند و نیز در شهر قائن گذراند.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> وی سپس به مطالعهٔ ادبیات، فلسفه و علوم متداول زمانه در منطقهٔ قهستان پرداخت و تنها به دروس رسمی مکتب و مدرسه بسنده نکرد. او با اشعار شاعرانی چون [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]]، [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی گنجوی]]، [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نیشابوری]] و دیگران آشنایی کامل داشت و از آنان در آثار خود تأثیر پذیرفت. اگرچه روشهای تعلیم در مدارس با عقاید اسماعیلی وی سازگار نبود و با توجه به برخی از سرودههای او میتوان فهمید نزاری جوان تمایل اندکی به تعلیم آن نشان میدادهاست: اما او دانش خود را در ادبیات و فلسفه گسترش داد. | ||
{{شعر}} | |||
{{ب|''روزگاری به باد دادم''|2=''با گروهی ز فرط نادانی''}} | |||
{{ب|''که در ایشان نیافتم هرگز''|2=''ذرهای مردمی و انسانی''}} | |||
{{ب|''دشمن آل مصطفی جمله''|2=''وانگهی دعوت مسلمانی''}} | |||
{{ب|''میکنم پشت دست و میگریم''|2=''وای ویلی زهی پشیمانی''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
در مورد مذهب نزاری اختلاف نظر است ولی چیزی که به نظر میرسد این است که او پیرو دین اسماعیلی بوده ولی در اواخر عمرش به شیعه دوازده امامی گرایش پیدا کردهاست.<ref> [https://birjand.ac.ir/museum/fa/news/20226 ر.ک: حکیم نزاری قهستانی،دانشگاه بیرجند، ۰۹ مهر ۱۴۰۱]</ref> | |||
==فعالیتها== | ==فعالیتها== | ||
نزاری از جوانی به خدمات دیوانی (کار دولتی) روی آورد و در دستگاه حکام محلی مانند شمسالدین کرت در هرات و سپس شمسالدین علیشاه مشغول به کار شد. در سال ۶۷۸ قمری، به همراه خواجه تاجالدین عمید، مأمور حکومتی مغول، سفری دو ساله را به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو آغاز کرد و مشاهدات خود را در منظومهٔ «سفرنامه» به نظم کشید. وی در طی این سفرها با شخصیتهای بزرگی همچون شمسالدین محمد صاحبدیوان جوینی ملاقات کرد. پس از بازگشت به قهستان، به خدمت امرای خاندان کرت | نزاری از جوانی به خدمات دیوانی (کار دولتی) روی آورد و در دستگاه حکام محلی مانند شمسالدین کرت در هرات و سپس شمسالدین علیشاه مشغول به کار شد. در سال ۶۷۸ قمری، به همراه خواجه تاجالدین عمید، مأمور حکومتی مغول، سفری دو ساله را به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو آغاز کرد و مشاهدات خود را در منظومهٔ «سفرنامه» به نظم کشید. وی در طی این سفرها با شخصیتهای بزرگی همچون شمسالدین محمد صاحبدیوان جوینی ملاقات کرد. پس از بازگشت به قهستان، به خدمت امرای خاندان کرت درآمد<ref> ر.ک: صفا،ذبیحالله، ص734</ref>، اما به دلیل حسادت معاندان، معزول و اموالش مصادره شد.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> سالهای پایانی عمرش را در انزوا و به شغل کشاورزی گذراند. نزاری با شاعر بزرگی چون [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی شیرازی]] معاصر بود و در برخی منابع به دیدارهای این دو اشاره شده است.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
حکیم نزاری سرانجام در سال ۷۲۰ یا ۷۲۱ هجری قمری در شهر بیرجند درگذشت و در قبرستان قدیمی این شهر به خاک سپرده شد. متأسفانه در دهههای اخیر، قبرستان مذکور تخریب و به جای آن پارکی ساخته شد. در نهایت، بنای یادبودی برای وی در گوشهای از این پارک (که اکنون به آرامگاه تبدیل شده) احداث گردید. آرامگاه کنونی او در خیابان حکیم نزاری بیرجند واقع است و در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۳۹۶ شمسی به شمارهٔ ۳۰۱۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. | حکیم نزاری سرانجام در سال ۷۲۰ یا ۷۲۱ هجری قمری در شهر بیرجند درگذشت و در قبرستان قدیمی این شهر به خاک سپرده شد.<ref> ر.ک: صفا،ذبیحالله، ص739</ref> متأسفانه در دهههای اخیر، قبرستان مذکور تخریب و به جای آن پارکی ساخته شد. در نهایت، بنای یادبودی برای وی در گوشهای از این پارک (که اکنون به آرامگاه تبدیل شده) احداث گردید. آرامگاه کنونی او در خیابان حکیم نزاری بیرجند واقع است و در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۳۹۶ شمسی به شمارهٔ ۳۰۱۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.<ref> [https://birjand.ac.ir/museum/fa/news/20226 ر.ک: حکیم نزاری قهستانی،دانشگاه بیرجند، ۰۹ مهر ۱۴۰۱]</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۶۳: | خط ۷۲: | ||
* ازهر و مزهر: بلندترین مثنوی او با حدود ده هزار بیت، در قالب حماسی | * ازهر و مزهر: بلندترین مثنوی او با حدود ده هزار بیت، در قالب حماسی | ||
* دستورنامه: مشهورترین مثنوی نزاری، پندنامهای در ۵۷۶ بیت | * دستورنامه: مشهورترین مثنوی نزاری، پندنامهای در ۵۷۶ بیت | ||
* نامههای منظوم و رباعیات: شامل نامههای خطاب به شخصیتهای معاصر و رباعیات | * نامههای منظوم و رباعیات: شامل نامههای خطاب به شخصیتهای معاصر و رباعیات<ref> [https://birjand.ac.ir/museum/fa/news/20226 ر.ک: حکیم نزاری قهستانی،دانشگاه بیرجند، ۰۹ مهر ۱۴۰۱]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۹: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
* خانلری، ناتل، یوسفی هروی، اثرآفرینان: زندگینامه نامآوران فرهنگی ایران، زیر نظر دکتر محمدرضا نصیری، ج6، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، چاپ دوم، 1384 | * خانلری، ناتل، یوسفی هروی، اثرآفرینان: زندگینامه نامآوران فرهنگی ایران، زیر نظر دکتر محمدرضا نصیری، ج6، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، چاپ دوم، 1384 | ||
* | * صفا، ذبیحاللّه، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، ج3، تهران، انتشارات فردوس، چاپ دوازدهم، 1378. | ||
* | * [https://birjand.ac.ir/museum/fa/news/20226 دانشگاه بیرجند] | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[ادبنامه]] | |||
[[مثنوی ازهر و مزهر]] | |||
[[حکيم قهستان: زندگی و اعتقادات حکيم الهی و شاعر امامی نزاری بيرجندی]] | |||
[[متن انتقادی دیوان حکیم نزاری قهستانی]] | |||
[[سفرنامه حکیم نزاری قهستانی]] | |||
[[مثنوی روز و شب]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 آذر 1404]] | ||
[[رده:مؤلفین-آبان]] | [[رده:مؤلفین-آبان]] | ||