نزاری قهستانی، سعدالدین بن شمس‌الدین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سعدالدین بن شمس‌الدین نزاری قهستانی''' (۶۴۵-۷۲۰ یا ۷۲۱ ق)، با نام کامل سعدالدین بن شمس‌الدین بن محمد نزاری قهستانی بیرجندی، از شاعران و صوفیان نامدار فارسی‌زبان نیمهٔ دوم سدهٔ هفتم و آغاز سدهٔ هشتم هجری قمری است. وی در ابتدا پیرو مذهب اسماعیلیه بود، اما در سنین کهولت به تشیع دوازده امامی و طریقت تصوف روی آورد. نزاری علاوه بر دیوان قصاید و غزلیات، آثاری همچون «سفرنامه»، «ادب‌نامه»، «دستورنامه»، «ازهر و مزهر» و «مناظرهٔ روز و شب» را از خود به یادگار گذاشته است. برخی پژوهشگران، از جمله جامی، تأثیرپذیری حافظ شیرازی از اشعار نزاری را محتمل دانسته‌اند.

نزاری تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش بیرجند و نیز در شهر قائن گذراند.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> وی سپس به مطالعهٔ ادبیات، فلسفه و علوم متداول زمانه در منطقهٔ قهستان پرداخت و تنها به دروس رسمی مکتب و مدرسه بسنده نکرد. او با اشعار شاعرانی چون فردوسی، خیام، نظامی گنجوی، سنایی، عطار نیشابوری و دیگران آشنایی کامل داشت و از آنان در آثار خود تأثیر پذیرفت. اگرچه روش‌های تعلیم در مدارس با عقاید اسماعیلی وی سازگار نبود و با توجه به برخی از سروده‌های او می‌توان فهمید نزاری جوان تمایل اندکی به تعلیم آن نشان می‌داده‌است: اما او دانش خود را در ادبیات و فلسفه گسترش داد.  

نزاری از جوانی به خدمات دیوانی (کار دولتی) روی آورد و در دستگاه حکام محلی مانند شمس‌الدین کرت در هرات و سپس شمس‌الدین علیشاه مشغول به کار شد. در سال ۶۷۸ قمری، به همراه خواجه تاج‌الدین عمید، مأمور حکومتی مغول، سفری دو ساله را به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو آغاز کرد و مشاهدات خود را در منظومهٔ «سفرنامه» به نظم کشید. وی در طی این سفرها با شخصیت‌های بزرگی همچون شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوان جوینی ملاقات کرد. پس از بازگشت به قهستان، به خدمت امرای خاندان کرت درآمد<ref> ر.ک: صفا،ذبیح‌الله، ص734</ref>، اما به دلیل حسادت معاندان، معزول و اموالش مصادره شد.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref> سال‌های پایانی عمرش را در انزوا و به شغل کشاورزی گذراند. نزاری با شاعر بزرگی چون سعدی شیرازی معاصر بود و در برخی منابع به دیدارهای این دو اشاره شده است.<ref> ر.ک: خانلری، ناتل، یوسفی هروی، ص34</ref>